“در زمان حاضر ۸۵ هزار کودک زیر ۶ سال مبتلا به سوء تغذیه از سوی وزارت بهداشت به کمیته امداد معرفی شده اند که ماهیانه ۷۰ هزار تومان بن مواد غذایی به آنان پرداخت می شود”. این را مدیرکل بهداشت و بیمه های اجتماعی “کمیته امداد امام خمینی” گفته و ادامه داده است: “این شمار کودک، جزء مددجویان این نهاد نیستند بلکه از خانواده هایی معمولی به شمار می آیند که نه به دلیل فقر اقتصادی بلکه به خاطر فقر فرهنگی دچار سوء تغذیه شده اند.”
بنا بر تحقیقات انجام شده توسط سازمان بهداشت جهانی در ۲۰درصد خانوارهای ایران، فقر و کم غذایی به صورت مزمن وجود دارد و ۱۵درصد کودکان کشور دچار سوءتغذیه هستند. روزنامه شرق چندی پیش در گزارشی نوشت که سوءتغذیه (به صورت کم‌وزنی، لاغری و کوتاه قدی) در کودکان زیر شش سال و کمبود ریزمغذی‌ها مانند آهن، روی، ید و… در افراد جامعه، با وجود بهبود در سال‌های اخیر همچنان به عنوان یک مشکل اجتماعی مطرح است.
روزنامه جام‌جم نیز خردادماه امسال خبر داد که حدود ۸۰۰ هزار کودک زیر شش سال ایرانی از سوء تغذیه رنج می برند که حدود یک چهارم کل کودکان کشور در این سن هستند. بر اساس این گزارش نیمی از این تعداد، بر اثر عواملی مانند بیماری و فقر فرهنگی درگیر سوء تغذیه اند و نیمی دیگر از این کودکان زیر شش سال، فقط و فقط به این خاطر دچار سوء تغذیه و رشد ناکامل مغزی هستند که در خانواده‌های تهی‌دست به دنیا آمده اند.
پایین بودن قدرت خرید و نبود فرهنگ صحیح
“نتایج وضعیت فقر و ناامنی غذایی مناطق شهری و روستایی استان‌های مختلف ایران در سال ۱۳۸۲ نشان می‌دهد مصرف کربوهیدرات، زیاد و بالاتر از میزان حداقل نیاز روزانه است، در حالی‌که میزان پروتئین کمتر از میزان حداقل روزانه است. این مساله حاکی از پایین‌بودن قدرت خرید و نبود فرهنگ صحیح تغذیه است.” این را روزنامه شرق در گزارشی آورده است. در ادامه هم ذکر شده که سوءتغذیه و شیوع کوتاه قدی ناشی از مشکلات تغذیه‌ای در مناطق روستایی استان‌های محروم تا حدود ۲۱درصد، نسبت کودکان مبتلا به کم‌خونی تا حدود ۶/۶۱درصد و کمبود روی تا حدود ۸/۵۰ درصد در کشور گزارش شده است.
از سوی دیگر چندی پیش دکتر گل علیزاده، معاون پشتیبانی سازمان نظام پزشکی و نایب رییس انجمن پزشکان عمومی ایران گفته بود: “امروزه پوکی استخوان یکی از مشکلات تغذیه شایع در کشور است که به دلیل کمبود دریافت کلسیم در رژیم غذایی روزانه در طولانی مدت رخ می‌دهد. در واقع اگر فردی کلسیم را از طریق مواد غذایی دریافت نکند، ابتدا دچار کاهش تراکم استخوان، نرمی استخوان و سپس دچار پوکی استخوان می‌شود.” او ادامه داده بود: “رژیم غذایی خوب و مناسب برای ارتقای سلامتی از ضروریات است و مواد غذایی و تنوع آن موجب بروز بیماری‌های ناشی از سوء تغذیه می‌شوند.”
خبرگزاری مهر هم در این ارتباط نوشته است: “تقریباً می‌توان گفت مصرف هر آنچه برای سلامت بدن لازم و مفید است مانند شیر ولبنیات، سویا، میوه و سبزی، ماهی و…. در کشور ما پایین‌تر از استانداردهای جهانی و هر آنچه برای بدن مضر است مانند شکر، نمک روغن و نوشابه‌های گازدار و… بیشتر است در کشور ما از مجموع ۸۰۰ مرگ روزانه، ۳۰۰ مورد مستقیماً به تغذیه نامناسب مرتبط است و طی دهه گذشته، ۸۰۰ هزار کودک زیر ۵ سال در کشورمان دچار کوتاه‌قدی بودند که این امر نیز می‌تواند یکی از عوارض ناشی از سوءتغذیه باشد.”
ربابه شیخ‌الاسلام-متخصص سلامت عمومی و اپیدمیولوژی تغذیه دانشیار و عضو هیات‌علمی وزارت بهداشت در یادداشتی آورده است: “تقریبا ۸۰درصد مرگ‌های مرتبط با سوءتغذیه بر اثر انواع خفیف یا متوسط سوءتغذیه بوده است. اگرچه ممکن است علت اصلی مرگ کودکان دچار سوءتغذیه خفیف یا متوسط؛ پنومونی یا اسهال باشد، اما بسیاری از این کودکان اگر خوب تغذیه می‌شدند، زنده می‌ماندند.”
سوءتغذیه عامل کوتاهی قد، کاهش بهره هوشی، افزایش ابتلا به بیماری‌ها، افزایش مرگ (دو تا هشت‌برابر کودکان هم‌سن)، افت تحصیلی و درنتیجه کاهش تولید ناخالص ملی است.
علی اکبر سیاری معاون وزیر بهداشت هم در مورد آسیب‌هایی که سوء تغذیه به دنبال دارد گفته است: “سوءتغذیه یکی از مشکلات تغذیه‌ای شایع در کودکان زیر پنج‌سال است. سوءتغذیه کودکان پیامدهای نامطلوب بسیاری دارد، ازجمله اختلال در رشد و تکامل مغزی و جسمی، افزایش هزینه‌های درمانی و مراقبت‌های پزشکی، افت تحصیلی و تحمیل هزینه‌های سنگین بر آموزش‌وپرورش کشور و از دست‌دادن روزهای کاری والدین. چنین پیامدهایی بار مالی سنگینی بر اقتصاد جامعه (هم در بخش دولتی و هم در بخش خصوصی) و نیز هزینه اجتماعی بالا بر خانواده‌ها وارد می‌کند.”
ماده ۸۴ قانون برنامه چهارم توسعه، دولت را موظف به نهادینه کردن مدیریت، سیاست گذاری، ارزشیابی و هماهنگی این قلمرو از جمله امنیت غذا و تغذیه در کشور، تامین سبد مطلوب غذایی و کاهش بیماری‌های ناشی از سوء تغذیه و گسترش سلامت همگانی کرده است. با تشکیل شورای عالی سلامت و امنیت غذایی و همچنین ارتقای فرهنگ و سواد تغذیه‌ای جامعه، در سال ۱۳۸۸ ابلاغ سند غذایی صورت گرفت؛ اما به نظر می‌رسد تاکنون اصلاح سبد غذایی مردم به نتیجه‌ای نرسیده است.
