صحنه

خانه نشین شدن هنرمندان نامی، پرکاری هنر فروشان بی نام و نشان

یکی از مهم ترین سال های چالش برانگیز اهالی تئاتر با مسئولین دولتی طی سی سال گذشته مربوط به سال 89 است. سالی که آمد و رفت و خاطرات پر شماری از روزهای سخت و ایستادگی در ذهن تاریخ هنر ایران حک کرد.

با روی کار آمدن مسعود شاه آبادی، به عنوان معاونت هنری وزیر ارشاد دولت کودتا و سازمان دهی سیاست های کلان امنیتی درعرصه نمایش بسیاری از هنرمندان تئاتری خانه نشین شده و برخی از گروههای نمایشی حامی دولت فعالیت های خود را دوچندان کردند.

شاه آبادی که یکی از اعضای اصلی سازمان سپاه در سامان دهی امور هنری ایران محسوب می شود درآغاز مدیریت خود با حذف برخی از چهره های معترض مدیریتی تئاترهمچون حسین سرسنگی وفرهاد مهندس پور ازسازمان فرهنگی و هنری شهرداری و شورای انتخاب نمایش ها وانتصاب حسین مسافر آستانه و محمدحیدری دو عضوکلیدی سپاه به عنوان مدیر مرکز هنرهای نمایشی و دبیر جشنواره تئاترفجر، مهم ترین جریان های موسوم به تولید و اجرای آثار نمایشی را تحت کنترل خود قرار داد. سناریوی حذف بدنه ی اصلی و معترض تئاتر از فعالیت های هنری با پوشش غیراخلاقی برخی از خبرگزاری های حامی دولت از اجراهای نمایشی مجموعه تئاتر شهر آغاز شد.

گزارش های تصویری عکاسان خبرگزاری رجا نیوز و فارس از نمایش هایی همچون “اتللو” به کارگردانی عاطفه تهرانی و “هداگابلر” به کارگردانی وحید رهبانی باعث شد تا توطئه نابودی نمایش های معترض به اوضاع جامعه ی ایرانی آغاز شود.به این ترتیب مرکز هنرهای نمایشی ایران با توقیف 5 نمایش  صحنه ای “اتللو”، “هداگابلر”، “پارکینگ”، “متولد1361“، “هامون بازان” و سانسور دهها نمایش اجرایی درجشنواره تئاتر فجر و اجراهای عمومی تیره ترین آمار سال های گذشته را درکارنامه خود ثبت نمود.

با نگاهی به نمایش های اجرا شده در سال 89 متوجه می شویم که بسیاری از آثار صحنه ای منتخب دراجراهای عمومی و جشنواره های دولتی تئاتر با محتوای مذهبی به روند خود خاتمه دادند.اجرای آثار مذهبی ومورد تایید معاونت هنری توسط کارگردانانی همچون امیر دژاکام، ایوب آقاخانی، محمودرضا رحیمی، محمدرضا خاکی، هادی مرزبان، مسعود دلخواه، اصغر خلیلی و فرشاد منظوفی نیا باعث شد تا عده ای از گروههایی که تولیداتشان همسو با سیاست های ارشاد نبود کنار گذاشته شوند.

فرهاد مهندس‌پور در میان این هنرمندان سال‌های غیبت بیشتری دارد. این کارگردان تئاتر گرچه در سه چهار سال اخیر گاهی برای اجرای نمایشی اظهار علاقه‌مندی کرده است، اما هم‌چنان ترجیح می‌دهد دور از صحنه باشد تا جایی که غیبتی ده ساله در تئاتر دارد. در کنار او هنرمندان دیگری هم‌چون حمید امجد، محمد رضایی‌راد، علیرضا نادری، جلال تهرانی، محمد عاقبتی، افروز فروزند، علی‌اکبر علیزاد و… از دیگر غایبان تئاتر امسال بودند. حمید امجد بعد از اجرای نمایش “بی شیر و شکر” که سال 83 بر صحنه رفت، برای ششمین سال نمایشی به صحنه نبرد. در کنار او محمد رضایی‌راد و جلال تهرانی دیگر هنرمندانی هستند که هم‌چنان در تئاتر غیبت دارند. رضایی‌راد سال 83 نمایش “بازگشت به خان نخست” را به صحنه برد و تاکنون نمایش دیگری را اجرا نکرده است. البته او چند ماه قبل از علاقه‌ی دوباره‌اش برای اجرای نمایشی جدید خبر داد که هنوز وضعیت اجرای این نمایش در مجموعه‌ی تئاتر‌شهر معلوم نیست. همان سال جلال تهرانی هم نمایش “هی مرد گنده گریه نکن” را به صحنه برد که به دلیل همزمان‌شدن اجرای این نمایش با جشنواره‌ی تئاتر فجر این اثر نمایشی تنها 11 شب بر صحنه بود. تهرانی هم از سال 83 تاکنون نمایش دیگری را اجرا نکرده است.

افروز فروزند دیگری هنرمندی است که در همان سال نمایش “روی زمین” را به صحنه برد فروزند هم علاقه‌ای به اجرای دوباره‌ی تئاتر نداشت تا این‌که سال گذشته تصمیم داشت در جشنواره‌ی فجر نمایش جدیدی را اجرا کند، اما پس از مدتی به جمع تحریم کنندگان جشنواره سال گذشته پیوست.

محمد رحمانیان کارگردانی  است که در سال جاری از صحنه‌ی تئاتر باز ماند.وی”هامون‌باز‌ها” را در آخرین روز جشنواره‌ی بیست‌ونهم تئاتر فجر آماده نمود اما رحمانیان در پی اعمال ممیزی‌هایی که در نمایشش انجام شد، ترجیح داد تا اجرای خود را از لیست جشنواره خارج کند.

علی‌اصغر دشتی هم تصمیم داشت همراه با گروه تئاتر دن‌کیشوت نمایش “گالیور” را اجرا کند، اما بعد از ناکامی این نمایش در مرحله‌ی بازبینی جشنواره‌ی تئاتر فجر، دشتی هم به لیست غایبان تئاتر در سال 89 پیوست. علی‌اکبر علیزاد دیگر کارگردانی است که به دلیل سیاست های تئاتردانشگاهیان ایران نمایشی را به صحنه نبرد.وی با منزوی خواندن مدیریت هنری در دنیای تئاتر ترجیح داد تا تنها نظاره گر آثار صحنه ای امسال باشد.

با انصراف برخی  از کارگردانان تئاتری، بسیاری از بازیگران نمایش هم از صحنه جاماندند.مهتاب نصیر‌پور، علی عمرانی، افشین هاشمی، پانته آ بهرام، ستاره اسکندری، بهنام تشکر وهومن برق‌نورداز این دسته از بازیگران هستند.

در اوضاع نابسامان اقتصادی تئاتر کارگردانانی همچون مریم سعادت، محمود استاد‌محمد، محمد یعقوبی و حسین کیانی هم بدون قرار‌داد به صحنه رفتند و در شرایطی که اجرای نمایش‌های آنها به پایان رسیده، هنوز موفق به تسویه‌حساب نشده‌اند.

بخش دیگری از تسویه حساب  و فعالیت های ضد تئاتری دولت مربوط به تعطیلی برخی از سالن های نمایشی در تهران می شود.حمله شبانه ماموران بسیج و حراست دانشگاه تهران به تالارمولوی و پلمپ 5 ماهه این سالن نمایشی به بهانه تعمیرات از جمله این رویدادهاست.تعطیلی سالن شماره دو مجموعه تئاتر شهر و تبدیل آن به سالن کنفرانس این ساختمان باعث نارضایتی خانواده تئاترشد.اما شاید واپسین حمله های دولت کودتایی جمهوری اسلامی ایران به اهالی نمایش درسال 89 با تعطیلی ساختمان اداره تئاتر شکل جدیدتری به خود گرفته است.اتفاقی که در سکوت کامل خبری و به بهانه تعمیرات اساسی این ساختمان رخ داده است.

 

پرفروش ترین اجراها:

بر اساس آمارمنتشر شده از سوی روابط عمومی مجموعه تئاترشهر، از میان  8 نمایشی که در این سالن به صحنه رفت با در نظر گرفتن ظرفیت 579 نفری تالار اصلی و تعداد اجراها نمایش “منهای دو ” به کارگردانی داوود رشیدی با میزبانی 21 هزار 137 تماشاگر پرتماشاگرترین نمایش تالار اصلی بوده است.

 

 

از میان 8 نمایشی که در تالارچهارسو اجرا شده‌اند، بادر نظر گرفتن ظرفیت 122 نفری تعداد اجراها نمایش”نوشتن در تاریکی” به کارگردانی محمد یعقوبی با 4 هزار و 680 تماشاگر پر مخاطب‌ترین نمایش تالار چهار سو درسال جاری بود.

 

 

از 12 اثر نمایشی با در نظر گرفتن ظرفیت 115 نفری تالار قشقایی و تعداد اجراها نمایش “نورا ” به کارگردانی علیرضا کوشک‌جلالی بدون در نظرگرفتن اجرای دوباره این اثر نمایشی در تالار اصلی مجموعه با مجموع 3 هزارو 761 تماشاگر پرتماشاگرترین نمایش تالار قشقایی معرفی شده است.

از میان 10 اثر نمایشی اجرا شده در سالن سایه و با در نظر گرفتن ظرفیت 103 نفری تالار وتعداد اجرای نمایش‌ها، نمایش “مکبث” به کارگردانی رضا ثروتی با 3 هزار و 582 تماشاگر عنوان پرتماشاگرترین نمایش تالار سایه را از ان خود کرد.

درسالن کارگاه نمایش نیز تئاتر” 11:11 “به کارگردانی حسن برزگر و رکسانا بهرام با میزبانی یک هزار و 614 نفر پر مخاطب ترین نمایش کارگاه نمایش معرفی شده است.