هوارد لافرانچی
قدرت های بزرگ درباره چهارچوب قطعنامه سوم تحریمی علیه ایران به خاطر پیگیری جاه طلبی های هسته ای این کشور به توافق رسیده اند. جامعه جهانی علیرغم برخی اختلاف نظرها درباره جزییات، بر سر این موضوع که ایران نباید سلاح هسته ای داشته باشد متفق القول هستند.
گزارش اخیر امنیتی ایالات متحده از توقف برنامه تسلیحات هسته ای ایران در سال 2003 خبر داده بود. به نظر می رسد این گزارش درها را برای تنبیهات جدید بین المللی علیه تهران باز کرده است.
در ابتدا برآوردهای امنیتی ماه دسامبر موجب سردرگمی نزد هم پیمانان ایالات متحده شد. آنها گزارش را عامل توقف تلاش های همه جانبه برای اعمال فشار بر ایران می دیدند. اما توافق هفته جاری درباره اصول قطعنامه جدید، نگرانی های موجود درباره عزم آمریکا در اقدام نظامی یکجانبه علیه تاسیسات هسته ای ایران را برطرف نمود. بعضی دیپلمات ها می گویند نگرانی هایی که از استفاده آمریکا از تنبیهات سازمان ملل به عنوان پیش زمینه دست زدن به چنین اقدامی وجود داشت، راه را برای قطعنامه جدید هموارتر کرده است.
عکس العمل مقامات تهران به این اقدام بین المللی شتاب زده بود. این مقامات می گویند عزم ایران در پیگیری برنامه هسته ای اش سست نمی شود. این شامل غنی سازی اورانیم هم می شود که می تواند برای ساخت بمب هسته ای به کار رود.
خبرگزاری ایسنا به نقل از محمود احمدی نژاد گفت: “ملت ایران راهش را انتخاب کرده و به آن ادامه می دهد. این اقدام غیر قانونی (شورای امنیت) ملت ایران را از مسیرش منحرف نمی سازد.“
پنج عضو دایم شورای امنیت بعلاوه آلمان در دیدار وزیران خارجه این کشورها در برلین در روز سه شنبه در مورد قطعنامه به توافق رسیده اند. انتظار نمی رود قطعنامه سوم تحریم های اقتصادی سخت تری را نسبت به دو مورد قبلی دربرداشته باشد.
تنبیهات مورد نظر شامل ممنوعیت های مسافرتی برخی افراد کلیدی ایرانی، ایجاد محدودیت در شاخه های تجاری و نظامی مرتبط با برخی فعالیت های هسته ای ایران و نیز نظارت بر بانک ها و موسسات مالی ایرانی در ارتباط با برنامه هسته ای خواهد بود.
این قطعنامه به مراتب ضعیف تر از چیزی است که شرکای ایالات متحده، شامل فرانسه و انگلستان، در ماه های اخیر بدنبال آن بودند. اما به گفته برخی کارشناسان، بعضی از نظارت های فراگیر توسط قدرت های بین المللی از جمله فشارهایی قلمداد می شود که ایران آنها را دوست ندارد.
میکاییل یاکوبسن، یک کارشناس مسایل ضد تروریسم و امنیتی از موسسه مطالعات خاور نزدیک در واشنگتن، می گوید هرچند قطعنامه جدید شامل نوعی از نظارت با کارایی بالا نیست، اما به اعتقاد او نظارت های صورت گرفته بر تحریم های ایران همچنان یک ابزار مفید است.
آقای یاکوبسن گفت: “چیزی که برآوردهای امنیت ملی آمریکا پیشنهاد کرده است این است که ایرانی ها تصمیم خود را بگیرند. این شامل برنامه هسته ای آنها ست- بر این اساس که آیا مقرون به صرفه است، و اینکه فشارهای بین المللی چه تاثیری می تواند بر روی آنها داسته باشد.”
یاکوبسن می گوید ایجاد یک گروه نظارتی مستقل کارآمد ترین اقدام است. همانطور که سازمان ملل این کار را در مورد نمونه های دیگری از تحریم ها، نظیر سودان و سومالی، انجام داده است. تا کنون تحریم های ایران توسط برخی از کشورها مراعات شده و البته این در همه موارد هم الزامی نبوده است.
عزم جدید برای تصویب قطعنامه سوم در حالی بدست آمده که به اذعان گزارش سازمان حسابرسی ایالات متحده، بخش اعظم تحریم های 20 ساله آمریکا علیه ایران بی فایده بوده است. برخی کارشناسان با یافته های این گزارش قویاً مخالفند و می گویند تحریم های اخیر که موسسات ایرانی و برخی افراد را هدف گرفته اند، بر روی اقدامات این کشور اثرگذار بوده اند.
یاکوبسن می گوید در هر حال قطعنامه سوم به خاطر ارسال علایمی از همبستگی و هوشیاری بین المللی مفید خواهد بود. او اضافه می کند: “این یک پیام نمادین را به ایران می فرستد، مخصوصاً اینکه روسیه و چین هم در آن نقش دارند. این بهتر از حالتی است که ایران ببیند شورای امنیت فلج شده و نمی تواند قدم پیش بگذارد.“
یاکوبسن گفت شورای امنیت ضمناً ممکن است اقدامات سفت و سخت تری را در تحریم هایش بگنجاند و این با تصویب قطعنامه سوم و نمایش قدرت آن امکانپذیر است. او اشاره کرد تلاش های اتحادیه اروپا برای سخت تر کردن تحریم های ایران از سوی برخی کشورها نظیر آلمان مورد حمایت قرار گرفته و آنها منتظرند ببینند شورای امنیت در این مورد چه خواهد کرد.
مقامات ایران همزمان با انتخابات پیش روی مجلس در ماه مارس آینده، نسبت به هر گونه علایمی از فشارهای جدید بین المللی حساس هستند.
کارشناسان می گویند تضمینی وجود ندارد که قطعنامه جدید چطور توسط مردم ارزیابی شود زیرا انتظار می رود رهبران محافظه کار کشور بازی ما- دربرابر- دنیا را به راه بیاندازند. با اینحال قدرت های اروپایی آماده ”کمک به میانه روهای ایرانی برای موفقیت هستند”درحالیکه “تندروها” مشغول منزوی ساختن ایران هستند.
منبع: کریستین ساینس مانیتور – 24 ژانویه