آیت‌الله مکارم شیرازی که به تازگی حکم به “خلاف شرع” بودن خدمات اینترنت پر سرعت همراه داده بود، سخنان خود را کمی تعدیل کرد و ضمن تاکید بر ضرورت فیلترینگ و نظارت بر اینترنت، این بار استفاده از تکنولوژی را “واجب” دانست. از سوی دیگر نظر آیت‌الله بیات زنجانی، یکی دیگر از مراجع تقلید در همین زمینه پرسیده شده که او سوءاستفاده احتمالی از اینترنت پرسرعت را مجوزی برای ایجاد ممنوعیت و محدودیت ندانسته است.
افزایش پهنای باند و سرعت اینترنت در ایران که یکی از وعده‌های انتخاباتی حسن روحانی بود و در نشست خبری اخیر او نیز مورد تاکید قرار گرفت، ممکن است با سد مخالف مراجع و مقامات مذهبی مواجه شود.
مکارم: نگفتم مخالفم، گفتم تصفیه شود
حسن روحانی روز شنبه، 8 شهریور از سرعت اینترنت در ایران با طعنه یاد کرد و گفت که اگر بخواهیم مقاله‌ای دانلود کنیم باید ساعت‌ها بنشینیم و گاهی آدم پای اینترنت خوابش می‌برد. اما آیت‌الله ناصر مکارم شیرازی از مراجع تقلید محافظه‌کار و نزدیک به حاکمیت دغدغه‌های دیگری در مورد زیاد شدن سرعت اینترنت دارد.
او در دیدار با علی لاریجانی، رییس مجلس شورای اسلامی عنوان کرد که از فتوای او برداشت درستی صورت نگرفته است: “ متاسفانه بعضی با سوء‌نیت سخنان و اظهارات ما را تحریف کرده بودند. ما مخالف تکنولوژی نیستیم نه تنها مخالف نیستیم بلکه واجب که از آن استفاده کنیم.”
مکارم شیرازی با تاکید بر این که ما از تکنولوژی به تمام معنا دفاع می‌کنیم، توضیح داد: “عده‌ای خیال نکنند ما مخالف این تکنولوژی‌ها هستیم. منتهی تکنولوژی غربی مانند آب گل آلود و غیر بهداشتی است. آب مایه حیات است اما وقتی گل آلود و غیر بهداشتی شد باید تصفیه شود.”
به اعتقاد این مرجع تقلید شیعیان، نسل سوم اینترنت مانند آب آلوده غیر بهداشتی است که باید تصفیه شود وگرنه “ آدم بی عقل مخالف پیشرفت و تکنولوژی است”.
او حتی عنوان کرد که برای سنجش صحت مضر بودن این خدمات، شخصا دست به کار شده است: “گفتند بعد از این نسل سوم روی موبایل‌ها هر فیلمی که بخواهید هست. من مشهد بودم برای من آوردند و نشان دادند و انواع فیلم های آلوده در آن بود بدون هیچ گونه فیلتری. با این وجود بنده باز هم اعتماد نکردم از یکی از اطرافیان تلفن همراهش را گرفتم و باز دیدم که تمام فیلم‌ها بدون هیچ گونه فیلتری در آن وجود دارد؛ ما خواستیم که این آقایان بروند پیش وزیر محترم ارتباطات و جلوی چشم ایشان به ایشان نشان بدهند که چه فیلم‌هایی فورا روی تلفن همراهشان می‌آید.”
مکارم شیرازی همچنین خواستار این شد که در ارائه خدمات اینترنت پرسرعت عجله نشود و به فکر تصفیه این تکنولوژی آلوده باشند چرا که موجب فساد و بی‌بند و باری می‌شود و نظام خانواده را متلاشی می‌کند.
پیش از این افرادی که از آنها با عنوان “جمعی از فعالان فضای مجازی” یاد شده، از آیت‌الله مکارم شیرازی درباره خدمات اینترنت پر سرعت همراه و کلیه خدمات نسل سوم و بالاتر ارتباطات همراه، استفتاء (درخواست نظر شرعی مجتهد) کرده بودند. در این استفتاء که جهت‌گیری منفی علیه اینترنت پرسرعت در آن مشخص است، از مفاسد بسیار این خدمات و عدم امکان نظارت بر آن و نبود “پیوست فرهنگی” سخن گفته شده است.
مکارم هم در تاریخ سوم شهریور پاسخ داد: “[…] به یقین اقدام بر این کار عجولانه یعنی خدمات اینترنت پر سرعت همراه و کلیه خدمات نسل سوم و بالاتر کاری بر خلاف شرع و بر خلاف موازین اخلاقی و انسانی است و مسئولین محترم نباید تنها به درآمدهای مادی این برنامه بیاندیشند و نباید آن را نوعی روشن فکری دینی و آزادی علمی تصور کنند بلکه لازم است با شورای عالی فضای مجازی که مرجع قانونی اینگونه امور است مطلب را در میان بگذارند و پس از رعایت اموری که جلوی جنبه‌های منفی این کار را میگیرد اقدام نمایند، مسئولین قضایی نیز نباید در این امر حیاتی بی تفاوت باشند.”
این فتوا با پوشش گسترده رسانه‌های مخالف دولت مواجه شد و دبیر شورای عالی فضای مجازی ایران هم عنوان کرد که همه باید به نظر آیت‌الله مکارم شیرازی که مخالف ارائه خدمات اینترنت پرسرعت در ایران است، عمل کنند.
وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات هم بلافاصله واکنش نشان داد و گفت: “به حضرت ایشان، تمامی مراجع عالیقدر و همچنین متدینین جامعه اعلام کنم موضوع اخلاقی هم در نسل سوم، هم نسل‌های بالاتر و هم بقیه موارد جزو دغدغه‌های اصلی من و همکاران من است و به همین منظور پیوست فرهنگی تهیه کردیم. این پیوست فرهنگی را خدمت رئیس‌جمهور فرستادیم و روی آن دستور صادر شد اما بازنگری توسط ایشان در حال کار است.”
او توضیح داد که خدمات نسل سوم اینترنت چیزی بیشتر از آن که رایتل از 2 سال گذشته ارائه می‌کند، نیست و فعلا خبری از ارسال عکس و تماس تصویری نیست.
بیات: سوءاستفاده احتمالی مجوز محدودیت نمی‌شود
پیش از این و در سال 1391 نیز رایتل، اپراتور تلفن‌های همراه قصد ارائه خدمات به نسل سوم تلفن‌های همراه (3G) را داشت که کار به تجمع بسیجیان و طلاب و امضای طومار مخالفت و حتی مخالفت 4 مرجع تقلید کشید. مکارم شیرازی در آن زمان هم جزو مراجع نگران و مخالف بود.
حالا که ایرانسل، دیگر اپراتور تلفن همراه، مجوز ارائه خدمات اینترنت پرسرعت نسل سوم و بالاتر را از وزارت ارتباطات و فناوری ایران دریافت کرده، بار دیگر بحث اینترنت پرسرعت مساله ساز شده است.
البته وبسایت آیت‌الله بیات زنجانی، متن فتوایی را منتشر کرده که محتوایی برخلاف نظر مکارم شیرازی و دیگر مراجع محافظه‌کار دارد. از بیات زنجانی پرسیده شده که با توجه به سرعت پایین اینترنت که باعث اتلاف وقت و زمان افراد می‌شود، در صورتی که وزارت ارتباطات امکان افزایش سرعت اینترنت را داشته باشد “آیا از بیم استفاده نامطلوب و ناصواب بعض افراد ایجاد محدودیت در سرعت اینترنت از نظر حضرتعالی مجزی ست و آیا محدود کردن استفاده از اینترنت از روی عمد موجب ضمان نمی‌باشد؟”
این مرجع تقلید نوگرا پاسخ داده است: “ سوءاستفاده یک فرد یا چند نفر، مجوز دخل و تصرف و ایجاد محدودیت دستگاه های ذی ربط از جمله وزارت ارتباطات در نوع ارائه خدمات و تنظیم ارتباطات نمی‌شود، چراکه دستگاه های سیاست گذار همان گونه که باید در ارائه خدمات تسهیلات لازم را ارائه نمایند، اطلاع رسانی به روز و اعتلاء سطح آگاهی های عمومی در بین عامۀ مردم نیز جزو وظایف این نهادها بوده و باید آنها را به عنوان یک اولویت پیگیری کنند.”
او پیش از این هم درباره استفاده از خدمات سیم‌کارت‌های رایتل گفته بود: “ با توجه به اینکه این فن‌آوری و امثال آن از جمله وسایل و ابزار مشترک بین حلال و حرام مانند خود اینترنت است، جایز بودن و نبودن آن تابع نحوه استفاده از آن است. بنابراین استفاده از آن برای منافع عقلایی و مشروع جایز است.”
روحانی در ایام تبلیغات انتخاباتی عنوان کرده بود که “این سرعت اینترنت در شان مردم ما نیست” و محمود واعظی، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات هم پیش از عهده‌دار شدن سمت وزارت، وعده افزایش سرعت اینترنت و تلاش برای گسترش دسترسی خانوار ایرانی به اینترنت پرسرعت داده بود. اما این وعده‌ها برای عملی شدن باید از سد دو مخالفت عمده بگذارد. یک دسته از مخالفت‌ها مربوط به گسترش فضای ارتباطی از طریق تلفن‌های همراه است که باعث نگرانی‌های امنیتی شده. دسته دوم هم مخالفت‌هایی از جنس آن چیزی است که مکارم شیرازی می‌گوید و بعید نیست که پای دیگر مراجع و مقامات مذهبی را هم به ماجرا باز کند.
