چند ماه پس از آنکه وزارت امور خارجه از مسئولان دولتی و نمایندگان مجلس خواست تا فرزندان دانشجوی خود را از کشورهای خارجی به ایران بازگردانند، سخنگوی این وزارتخانه هم در مورد “تلاش کشورهای خارجی” برای “تخلیه اطلاعاتی دانشجویان و اعضای هیات علمی ایرانی تحت پوشش فعالیت های تحقیقاتی” هشدار داد.
رامین مهمانپرست بدون ذکر جزئیات این مسئله از “شناسایی مواردی در خارج از کشور” که “تحت پوشش فعالیت های تحقیقاتی” اقدام به تخلیه اطلاعاتی دانشجویان ایرانی می کنند، خبر داد.
برخی مقامات جمهوری اسلامی و نمایندگان مجلس تاکنون بارها درباره تحصیل دانشجویان ایرانی و بخصوص فرزندان مسئولان حکومتی در خارج از کشور هشدار داده اند؛ هشدارهایی که بیشتر درباره تحصیل این افراد در کشورهای آمریکا، کانادا و بخصوص انگلستان داده شده است.
مرضیه وحید دستجردی، وزیر بهداشت 12 مرداد گذشته، در این خصوص گفته بود: “با توجه به سطح پایین روابط و دشمنی های جدی انگلستان و آمریکا نسبت به ایران ما در وزارت بهداشت محدودیت هایی را ایجاد کرده ایم.”
وزیر بهداشت یکی از علت های ایجاد محدودیت برای ادامه تحصیل دانشجویان ایرانی در انگلیس و آمریکا را “در معرض تهدید قرار گرفتن دانشجویان ایرانی” برشمرده و گفته بود: “ما از این هراس داریم که رفتن دانشجویان ما به برخی از این کشورها ایجاد دشمنی های خاص بکند و دانشجویان ایرانی را در معرض تهدید قرار دهد.”
تهدیدهایی که به نظر می آید دلیل اصلی هشدار اخیر وزارت امور خارجه باشد.
باید جلوی سوءاستفاده را گرفت
سخنگوی این وزارتخانه دیروز به خبرگزاری مهر گفت: “طبیعی است که هر کشوری سعی می کند از طرق مختلف به اطلاعات کشور هدف خود دست پیدا کند. این به هوشیاری مردم و دانشجویان کشورمان برمی گردد که در کشورهای مختلفی که فعالیت علمی و پژوهشی می کنند مورد سوء استفاده قرار نگیرند.”
مهمانپرست با بیان اینکه “باید جلوی این سوءاستفاده ها را بگیریم”، افزود: “مردم، دانشجویان و محققان ایرانی هوشیار باشند تا آنها را تحت پوشش کارهای مطالعاتی و فعالیت های تحقیقاتی وادار به این نکنند که اطلاعات داخل کشور خود را بررسی و دسته بندی کنند و مرتب و شیک در اختیار آنها بگذارند.”
به گفته او: “حتما کشورهای خارجی مایل هستند از اینکه در داخل کشور ما چه می گذرد اطلاع پیدا کنند. همچنین کشورهای دیگر طبیعی است که علاقمند هستند متوجه شوند که روند پیشرفت های علمی در ایران چگونه است لذا ما باید با تدبیر جلوی این سوء استفاده ها را بگیریم.”
نخستین هشدار
خبرگزاری مهر همچنین گزارش داده است که اولین هشدار به دانشجویان، اعضای هیات علمی و محققان ایرانی که برای فرصت های مطالعاتی و انجام فعالیت های علمی به خارج از کشور می روند توسط سید محمد حسینی معاون پارلمانی وزیر علوم، تحقیقات و فناوری در دولت نهم مطرح شد.
حسینی در نخستین نشست هم اندیشی مدیران روابط بین الملل دانشگاهها در دانشگاه تهران تاکید کرده بود: “نمی توان خوشبینانه نگاه کرد، که چون ما در روابط علمی خالصانه هستیم پس دیگران نیز صادق هستند. آنها (غرب) نقشه های خود را دارند. ممکن است از هر دانشجوی دکتری ما که به آنجا اعزام شده است اطلاعاتی بگیرند که مجموع این اطلاعات می تواند برای آنها نافذ باشد. در حالی که ممکن است فردی که اعزام شده متوجه این موضوع نباشد.”
وی درباره آنچه که “برنامه های غرب و آمریکا برای دانشمندان ایرانی” می خواند، هشدار داده و تصریح کرده بود: “غرب و آمریکا بارها به جنگ نرم با ایران اشاره کرده اند و وزارت امور خارجه آمریکا طی گزارشی اعلام کرده است که 66 میلیون دلار برای برنامه های دموکراسی در ایران، کاربران اینترنتی و اقدامات آموزشی و فرهنگی در ایران سرمایه گذاری کرده است. به طور حتم این کشورها برای محققانی که از ایران اعزام می شوند نیز برنامه دارند.”
“رفتارهای نامناسب” انگلستان
سایت مرکز اسناد انقلاب اسلامی هم که زیرنظر روح الله حسینیان، از مقامات امنیتی جمهوری اسلامی و نماینده حامی احمدی نژاد در مجلس اداره می شود، اردیبهشت امسال از تحصیل “حدود ۴۰۰ آقازاده” در انگلستان خبر داده و افزوده بود که این دانشجویان “به گفته اکثر کارشناسان مسائل امنیتی، بیشتر از افراد عادی در معرض خطر جهت بهره‌برداری سرویس‌های جاسوسی قرار دارند.”
معاون آموزشی وزارت علوم هم روز 3 خرداد گذشته گفته بود: “با توجه به رفتارهای نامناسب کشور انگلیس، دانشجویان ایرانی به داخل کشور منتقل می شوند.”
نادری منش با اشاره به آنچه “مصوبه دولت و مجلس در زمینه ممنوعیت تحصیل فرزندان مسئولان در دانشگاه های انگلیس” می خواند، گفته بود: “با توجه به برخورد های دولت انگلیس، دولت و مجلس بر کاهش روابط تاکید دارند.”
حجت الاسلام سلیمی، عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس هم هدف از این مصوبه را جهت “جلوگیری از سواستفاده های سرویس های جاسوسی بیگانگان از آقازاده ها” معرفی کرده است.
پس از انتخابات
روابط دیپلماتیک جمهوری اسلامی ایران با کشورهای غربی و بخصوص انگلستان همواره با چالش های جدی روبرو بوده است.این اختلافات به طور مشخص پس از انتخابات مناقشه برانگیز دهمین دوره ریاست جمهوری ایران افزایش یافته است.
پس از اعتراض های گسترده عمومی به نتایج اعلام شده آن انتخابات، آیت الله خامنه ای رهبر جمهوری اسلامی، دولت انگلستان را به دخالت در امور داخلی ایران و خط دهی به اعتراضات متهم کرد و چند نفر از کارمندان ایرانی سفارت این کشور در تهران هم توسط ماموران امنیتی دستگیر شدند.
هشدار مقامات دولتی و امنیتی ایران درباره تحصیل فرزندان مسئولان در خارج از کشور و بخصوص انگلستان در شرایطی عنوان می شود که چند تن از این دانشجویان در حوادث پس از انتخابات ایران دستگیر شدند.محمدرضا جلایی پور، فرزند حمیدرضا جلایی پور، نماینده مجلس ششم و عضو شورای مرکزی جبهه مشارکت که دانشجوی دکترای جامعه شناسی دانشگاه آکسفورد است، از جمله این دانشجویان است. وی پس از چند بار دستگیری و گذراندن مدتهای زیادی در سلول انفرادی، با قرار وثیقه آزاد شد اما دستگاه های قضایی و امنیتی از خروج وی از کشور و ادامه تحصیلش جلوگیری می کنند.
احسان عبده تبریزی، فرزند حسین عبده تبریزی، دبیرکل سابق سازمان بورس اوراق بهادار تهران که دانشجوی دکترای علوم سیاسی دانشگاه دورهام در انگلستان است نیز در جریان تعطیلات کریسمس سال 2010 و هنگام بازگشت به ایران دستگیر شد.
این دانشجو کماکان بدون صدور حکم قضائی، در زندان اوین تهران به سر می برد.
