کمتر از دو هفته به روز ارائه گزارش تازه دکتر احمد شهید، گزارشگر ویژه سازمان ملل در مورد حقوق بشر در ایران باقی مانده است، و دستگاه امنیتی تبلیغاتی جمهوری اسلامی به هر دری می‌زند تا بازتاب‌ها و تاثیرات احتمالی گزارش گزارشگر ویژه را تحت تاثیر قرار دهد. آخرین نمونه این تلاش، ابلهانه‌ترین آن بود.
سه شنبه ۲۱ مهرماه ۹۴ در فاصله زمانی ۷ دقیقه، خبرگزاری فارس و سایت “موسسه دیده‌بان”، یک خبر مشابه را منتشر کردند. عنوان این خبر “اختصاصی” این بود: “عزل پیش از موعد احمد شهید”.
در متن این خبر “اختصاصی” که بی‌تردید خروجی “اختصاصی”ی یک اتاق عملیات بود، ادعا شده بود که “به دنبال برخی اقدامات مشکوک و نیز ایرادات مستمر ساختار اداری سازمان ملل به احمد شهید، گزارشگر ویژه سازمان ملل درباره ایران پیش از موعد پایان ماموریت خود عزل می‌شود.” البته خبرگزاری فارس برای اینکه اندکی از تشابه این خبر با خبر سایت “دیده‌بان” بکاهد، کلمه “در پی” را جایگزین “به دنبال” و همان متن را منتشر کرد.
خبر، خبرگزاری فارس بدون هیچ کم و کاستی، عینا در مجموعه‌ای از سایت‌ها و خبرگزاری‌های همسو، کپی و بازنشر شد. به این شیوه در فاصله زمانی کوتاهی یک متن در فضای مجازی بارها و بارها تکرار شد و در برخی از روزنامه‌های همسو، از جمله کیهان و جوان به عنوان یک خبر قطعی پوشش داده شد؛ خبری که محتوایش عاری از حقیقت و تنها بخشی از یک برنامه امنیتی تبلیغاتی بود که از چند ماه پیش کلید زده شد.
هفته اول مرداد ماه سال جاری، ناگهان خبری تحت عنوان “سند تازه ویکی لیکس در مورد رشوه یک میلیون دلاری عربستان به احمد شهید” در سایت‌ها و خبرگزاری‌های اصولگرایان دست‌به دست شد. آن خبر ادعا داشت که “سفارت عربستان در کویت اقدام به پرداخت یک میلیون دلار رشوه به احمد شهید” کرده است تا “گزارش‌های مغرضانه علیه ایران تهیه کند”! منبع خبر یک سایت عربی به نام “الوعی نیوز” بود؛ سایتی که استناد خبرش به نامه‌ای با سربرگ مجعول بود که در یک وبلاگ مجهول منتشر شده بود؛ نامه‌ای که ادعا می‌شد توسط سایت ویکی‌لیکس منتشر شده اما خیلی زود مشخص شد چنین نامه‌ای با چنین محتوایی در هیچ کدام از اسناد افشا شده ویکی‌لیکس وجود ندارد. مروری بر محتوای این سایت عربی و هم‌نظری عجیب‌اش با رویکردها و سیاست‌های منطقه‌ای جمهوری اسلامی، بخصوص در مورد سوریه، عربستان و یمن، مرجعیت این سایت در مورد نامه ادعایی را بیش از پیش زیر سوال می‌برد. چند روز بعد روزنامه “گاردین” هم در گزارش مفصلی در این زمینه، مشخص کرد که اصل نامه هم با بهره‌گیری از نرم‌افزار فوتوشاپ دستکاری و تهیه شده است.
تکذیب این ادعا توسط مقامات ویکی‌لیکس و شخص احمد شهید، تاثیر چندانی در برنامه طراحی شده علیه گزارشگر ویژه سازمان ملل نداشت و آن ادعا بارها و بارها، پس از تکذیب هم در خبرهای سایت‌ها و موضع‌گیری برخی از مقامات حکومتی از جمله ائمه جمعه تکرار شد. آنچه مشخص بود طراحان این ادعا و انتشار دهندگان آن، هرگز به دنبال «درستی» خبر نبودند بلکه آنها طبق برنامه امنیتی طراحی شده خود به دنبال تهیه خوراک برای همفکران خود بوده و هستند. طرحی که این‌بار اصرار عجیبی به متصل کردن احمد شهید به عربستان سعودی دارد.
در فاصله کوتاهی، ترجمه فارسی آن خبر جعلی، ابتدا در یکی از سایت‌های وابسته به صدا و سیمای جمهوری اسلامی منتشر و سپس در خبرگزاری‌هایی همچون فارس و مهر بازنشر شد. جالب این بود که رد پای این خبر نیز از مسیر سایت دیده‌بان عبور می‌کرد. این سایت که خود را “مرکز مقابله با جبهه معارض انقلاب اسلامی” معرفی می‌کند یکی از سایت‌های وابسته به اتاق عملیات نیروهای امنیتی سپاه است.
اما دو هفته پیش بار دیگر خبری که ابتدا در همان سایت دیده‌بان منتشر شده بود، سر از رسانه‌های زنجیره‌ای وابسته به نهادهای امنیتی درآورد. در خبر تازه ادعا شده بود که احمد شهید در ژنو، ملاقات مخفیانه‌ای با رابط عربستان سعودی و یک نماینده پارلمان بحرین و همچنین “رابط سازمان مجاهدین خلق” داشته و از آنها “توصیه‌های تازه را دریافت کرده‌است!” خبری تفصیلی به همراه تعدادی عکس از در و دیوار یک هتل و یک رستوران در شهر ژنو! این خبر هم چیزی جز بخشی از همان سناریوی امنیتی نبود؛ سناریویی که از چند ماه پیش کلیدش زده شد و احتمالا در آستانه ارائه گزارش احمد شهید به مجمع عمومی که در اواخر همین ماه میلادی خواهد بود، اوج خواهد گرفت.
یکی از اصول جنگ‌های روانی، تولید خبرهای جهت‌دار با مخلوطی از واقعیت و دروغ، و تزئین کردن آن با جزییات بسیار ریز است تا برای مخاطب باورپذیر شود. به این معجون کمی هم عنصر “عربستان ستیزی” ایرانی‌ها را هم بیافزایید، تا آن وقت درصد باورپذیری یک داستان جعلی بالا رود. اما گاهی وقت‌ها هم این “هوش‌سرشار” به “حماقت” می‌انجامد. درست مانند آخرین قدم‌هایی که در این زمینه برداشته شد.
هفت هشت روز بعد از انتشار این خبر، مرحله دیگری از این بازی امنیتی به اجرا درآمد. سایت امنیتی دیده‌بان و خبرگزاری فارس، در اقدامی هماهنگ خبر دادند که احمد شهید “به دلیل برخی اقدامات مشکوک و ایرادات مستمر ساختار اداری سازمان ملل، پیش از پایان ماموریت عزل می‌شود.”
تولیدکنندگان این خبر، با به هم چسباندن “خبرهای” پیشین، داستان تازه‌ای را سرهم کردند و این‌بار یک قدم پا را فراتر گذاشته و ضمن افزودن اتهام تازه “خریداری دفتر گران قیمتی در امریکا توسط احمد شهید”، از “حذف زودهنگام او توسط امریکایی‌ها” خبردادند. این خبر هم در زنجیره رسانه‌ای آنها بارها بازنشر شد و به روزنامه‌های کیهان و جوان نیز راه پیدا کرد.
یک روز بعد، یعنی در روز چهارشنبه ۲۲ مهرماه ۱۳۹۴ ، باشگاه خبرنگاران جوان که خبرگزاری وابسته به سازمان صدا و سیما است، در خبری که با شناسه خبری ۵۳۵۶۸۸۹ در ساعت ۴:۳۸ دقیقه منتشر کرد، یک گام پیش رفت و ضمن اعلام خبر “برکناری احمد شهید”، در گفتگو با یک “کارشناس مسایل سیاست خارجی” به نام حسین کنعانی مقدم به تحلیل و بررسی “خبر عزل احمد شهید” پرداخت؛ ماجرایی که یادآور آن مثل معروف ایرانی بود که می‌گوید: “خود گویم و خود خندم، من مرد هنرمندم.”
خبرهای دروغی را که طی چند ماه تولید و منتشر کرده بودند، با تکرار آن خودشان هم باور کردند و بر مبنای همان خبرهای دروغ ادعای “برکناری احمد شهید” را هم باور کردند و به “تحلیل” آن پرداختند. کارشناس مورد اشاره با اعتماد به نفس خاصی در تحلیل خود گفته بود: “با توجه به سابقه احمد شهید در گزارشات سیاسی که در خصوص مسایل ایران ارائه می‌کرد و به عنوان نماینده حقوق بشر در ایران نتوانست ادعاهای خود را با اسناد و مدارک قاتونی ثابت کند و این کار که عملا تشکیلات سازمان حقوق بشر را با مشکل روبرو می‌کرد موجب شد که وی را عزل کنند.”
این گزارش باشگاه خبرنگاران جوان به قدری ابلهانه بود که ساعاتی بعد از روی این سایت برداشته شد اما متن آن که بسرعت در سایت‌های همسو بازنشر شده بود، همچنان با عنوان “احمد شهید، دستمال چرکی که دور انداخته شد” قابل دسترسی است.
حالا پرسش این است: کمتر از دو هفته دیگر احمد شهید در صحن علنی سازمان ملل در نیویورک حاضر خواهد شد و گزارش تازه خود را به مجمع عمومی سازمان ملل ارائه می‌دهد. مخاطبان آن همه رویاپردازی و داستان‌سرایی‌های امنیتی که تا سرحد شنیدن خبر “عزل زود هنگام احمد شهید” هم پیش رفتند و تحلیل کارشناسی هم دریافت کردند پس از رویت دوباره احمد شهید در خبرها و رسانه‌های جمعی چه چیزی را متوجه خواهند شد؟
واقعیت این است که داستان‌پردازی‌ها و نقشه‌های تبلیغاتی اتاق عملیات سیستم امنیتی جمهوری اسلامی که همواره در آستانه گزارش‌دهی گزارشگر ویژه طراحی و اجرا می شود، مدتهاست نخ‌نما شده است.
وظیفه گزارشگر ویژه سازمان ملل در مورد ایران، نظارت مستمر و گزارش وضعیت نگران کننده حقوق بشر در ایران است. تعیین این گزارشگر ناشی از عدم همکاری جمهوری اسلامی با دیگر گزارشگران موضوعی سازمان ملل بود. گزارشگر ویژه نمی‌تواند و نباید در دفتر خود را به روی هیچ فرد، گروه یا سازمانی ببندد و باید شنونده همه حرف‌ها و ادعاها و بازتاب دهنده آنها به بدنه سازمان ملل باشد. و البته از مقامات ایران نیز شفافیت و گام نهادن در مسیر بهبود وضعیت را مطالبه کند.
حملات شخصی و طراحی پروژه‌های امنیتی برای تحت فشار قرار دادن احمد شهید و یا زیر سوال بردن گزارش‌های او که بازتاب دغدغه‌ها و نگرانی‌ها جمعی است، راه چاره جمهوری اسلامی ایران برای خروج از زیر سایه پرونده سنگین حقوق بشری جمهوری اسلامی نیست. راه درست، پیش گرفتن مسیر همکاری با گزارشگر ویژه و شفاف‌سازی و توجه به دغدغه‌های جهانی و تلاش برای اصلاح و تغییر رویه‌های است که کارنامه حقوق بشری جمهوری اسلامی را سیاه کرده و به تعهدات بین‌المللی آن بی‌توجهی نشان می‌دهد. آیا این هم جهالت را پایانی است؟