آرش سمیعی
با آنکه در روزهای گذشته مقامات وزارت نفت و شرکت پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی بارها به صراحت اختصاص بنزین ویژه سفر را تکذیب کرده بودند، بالاخره شب گذشته ستاد تبصره 13 از تخصیص 100 لیتر بنزین ویژه سفر به خودروهای شخصی خبر داد. این در حالی است که در همین روز رسانه‌ها از افزایش بی‌رویه مصرف بنزین در شهرهای مختلف کشور خبر دادند و دو نماینده مجلس نیز در نطق پیش از دستور از طرح سهمیه‌بندی بنزین و شیوه کنونی اجرای آن به شدت انتقاد کردند. اما چند ساعت پس از مطرح شدن این اعتراضات، حداد عادل رئیس مجلس هفتم اعلام کرد که نمایندگان با دریافت کارتهای ویژه، سه برابر مردم عادی سهمیه بنزین دریافت می‌کنند.
سهمیه بنزین ویژه سفر در حالی شب گذشته اعلام شد که پیش از آن مقامات مربوط بارها این خبر را تکذیب کرده بود. روزنامه اینترنتی روز نیز یک هفته پیش از اعلام سهمیه ویژه بنزین در نیمه شعبان خبر داده بود. این خبر البته به سرعت توسط وزیر نفت، رئیس شرکت پالایش و پخش و ستاد تبصره 13 تکذیب شد، اما در ساعات پایانی شب گذشته و در حالی که بسیاری از روزنامه‌ها شماره فردا صبح خود را به چاپخانه فرستاده بودند، معاون ارتباطات و اطلاع‌رسانی ستاد تبصره 13 اعلام کرد: “با تبریک میلاد منجی عالم بشریت، حضرت ولی عصر(عج) نظر به ضرورت توسعه صنعت گردشگری و نقش سفر در بهداشت روانی، سهمیه تمام خودروهای شخصی که در طول تابستان اقدام به سفر نمایند، حداکثر به میران 100 لیتر افزایش خواهد یافت.” افزایش سهمیه بنزین در حالی به بهانه سفرهای تابستانی اعلام شده است که تا شهروندانی که تا امروز به سهمیه سفر دل بسته بودند، در پنجمین روز از آخرین ماه فصل تابستان این خبر را شنیدند.
افزایش بی‌رویه مصرف بنزین
برخلاف آمارهای حاکی از کاهش مصرف بنزین که در روزهای گذشته از سوی نهادهای دولتی منتشر شده و بر اساس آنها “صرفه‌جویی” به عنوان یکی از ثمرات اجرای این طرح دائما تبلیغ شده است، دیروز شرکت پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی که متولی توزیع و تامین بنزین مورد نیاز در کشور است، از افزایش مصرف بنزین تا مرز 70 میلیون لیتر در روز خبر داد.
اگر رقم اعلام شده از سوی این نهاد مسئول صورت واقعیت داشته باشد، نشان می‌دهد که نرخ مصرف بنزین نه تنها به کاهش مصرف منجر نشده، بله رقم افزایش روزانه را 16 درصد هم افزایش داده است. البته گزارش این نهاد دولتی علت این افزایش را شایعات منتشر شده درباره اختصاص سهمیه‌های مختلف و افزایش مسافرت‌های تابستانی دانسته است؛ اما در عین حال ارزیابی کرده است که این روند صعودی تا قبل از شروع ماه رمضان همچنان ادامه خواهد داشت.
200 لیتر سهمیه اضافه برای نمایندگان
دیروز همچنین دو نماینده مجلس هفتم از سهمیه‌بندی بنزین انتقاد کردند. نماینده مشکین‌شهر سهمیه‌بندی بنزین را “باعث بروز مشکل برای باغداران و روستاییان از نظر حمل محصول و رفت و آمد” دانست و نماینده فومن نیز با بیان اینکه دولت قانون سهمیه بندی بنزین را ناقص اجرا کرده است، گفت: “برخلاف آمارهای خوش بینانه و غیر واقعی، 80 درصد مردم از وضعیت سهمیه بندی بنزین ناراضی هستند.”
اما چند ساعت پس از این انتقادات، حداد عادل، رئیس مجلس هفتم از توزیع کارت سوخت اضافی بین نمایندگان مجلس خبر داد و در این باره گفت: “نمایندگان مجلس برای سرکشی به حوزه‌های انتخابیه با کمبود بنزین مواجه بودند که برای رفع این مشکل علاوه بر ماهی 100 لیتری که هر نماینده در اختیار داشت، ماهی 200 لیتر هم اضافه به آنها داده شد. “
حدادعادل در توجیه علت توزیع کارت سوخت بین نمایندگان که امروز در صحن علنی از سوی هیأت رئیسه انجام شد و در برابر این اعتراض خبرنگاران که “آیا نمایندگان با مردم عادی فرق دارند؟” هم گفت: “میان مردم و نمایندگان تفاوت وجود دارد و آن تفاوت آن است که نمایندگان ملزم هستند که به حوزه‌های انتخابیه خود سرکشی کنند و وقتی یک نماینده به حوزه انتخابیه خود سفر می‌کند مردم تمام روستاهای این حوزه انتظار دارند که نماینده خود را ببینند و مشکلاتشان را مطرح کنند. بنابراین علاوه بر ماهی 100 لیتری که هر نماینده در اختیار داشت، ماهی 200 لیتر هم اضافه به آنها داده شد تا به سفرهایی که برای حوزه انتخابیه خود می‌روند استفاده کنند و نمایندگان به علت نداشتن بنزین از سرکشی و نظارت و همچنین اطلاع از نظر مردم حوزه انتخابیه خود جا نمانند.”
سهمیه‌بندی بنزین، یک “معضل اجرایی”
روز گذشته یک نماینده اصولگرا در مصاحبه با خبرگزاری مهر، نظری را مطرح کرد که پس از انتشار، به فاصله نیم ساعت از روی خروجی این خبرگزاری برداشته شد. علی عسگری، نماینده مشهد با بیان اینکه سهمیه‌بندی بنزین چنانچه درست اجرا شود؛ مهمترین طرح و پروژه ملی و عدالتخواهانه کشوری ما محسوب خواهد شد، گفت: “متاسفانه سهمیه بندی بنزین در اجرا به یک موضوع و معضل اجرایی خاص تبدیل شده که به نظر می‌رسد بعد تبعیض‌آمیز آن ناراحتی مردم را در پی داشته باشد. “
وی با بیان این مطلب گفت: “به نظر می رسد پس از تعطیلات تابستانی مجلس، برای واردات بنزین توسط بخش خصوصی با قیمت منطقی لازم است تلاش کند تا در راستای اصل 44 عرضه بنزین با کارت هوشمند و به شکل آزاد در فرآیند اقتصاد کشور، تاثیر مثبتی را شاهد باشیم.”
این نماینده در حالی بار دیگر از ارائه سهمیه آزاد بنزین صحبت می‌کند که پیش از این احمدی نژاد درخواست مسکوت گذاشتن این موضوع را از نمایندگان مطرح کرده بود. اما در همین حال عسگری با بیان اینکه از راه دریافت عوارض و مالیات، تامین اعتباری برای دولت فراهم خواهد آمد، تصریح کرد: “با این روش (ارائه بنزین آزاد توسط بخش خصوصی) مردم از تنگنا خارج شده و رفتارهای رانتی و تبعیض‌آمیز از طریق سهمیه‌بندی و عرضه در بازار سیاه به حداقل می رسد.”
بحران کارت سوخت المثنی
در عین حال، همزمان با درخواست مقامات بالای نظام از دولت احمدی نژاد مبنی بر اینکه اجرای طرح سهمیه‌بندی بنزین را تا آخر ادامه دهند، سردار هادیانفر جانشین رئیس پلیس راهنمایی و رانندگی از باقی ماندن حدود یک میلیون و نیم کارت سوخت در باجه‌های پستی خبر داد. این در حالی است که در روزهای اخیر صدها نفر از شهروندان با تجمع در محل شهرک آزمایش در تهران، خواستار حل مشکلات کارت سوخت خود و نیز صدور کارت المثنی شده‌اند.
اما در همین حال هادیانفر با سلب مسئولیت از نیروی انتظامی و بیان اینکه همه مشکلات به شرکت پست مربوط می‌شود نه ما، گفت: “نیروی انتظامی تاکنون نیز تنها برای مصالح مردم به قضیه کارت سوخت ورود کرده و وظیفه‌ای در این زمینه بر عهده ندارد.”
تجمع روزهای اخیر شهروندان برای پیگیری صدر کارت سوخت المثنی بوده است و این افراد پس از آنکه از مراجعه به دفاتر پستی نتیجه‌ای نگرفته‌اند، به سراغ نیروی انتظامی رفته‌اند. سرقت، خرید و فروش، جا گذاشتن و از کار افتادن کارتهای سوخت، از موارد شایع در روزهای اخیر گزارش شده است که با انباشته شدن درخواست‌های موجود برای صدور کارت سوخت جدید (المثنی) و پاسخگو نبودن سیستم‌های پیش‌بینی شده، رفته‌رفته به یک بحران جدید پیش پای طرح سهمیه‌بندی بنزین بدل می‌شود.
بحران بنزین یا بحران ناکارآمدی
مساله صدور کارتهای المثنی، یکی از چندین مورد ایرادی است که از ابتدا به طرح سهمیه‌بندی بنزین با این نحوه اجرا گرفته می‌شد و هر روز که می‌گذرد، این اشکالات بیشتر خود را نشان می‌دهد.
برخی از کارشناسان و همچنین مسئولان سابق دولتی معتقدند دولت کنونی حتی از عهده حل مشکلات پیش پا افتاده اجرایی طرح سهمیه‌بندی بنزین هم برنمی‌آید، اما با این حال باز هم ادعای اجرای موفق سهمیه‌بندی از زبان مسئولان دولتی شنیده می‌شود و مدال “شجاعت” بر گردن ایشان آویخته می‌شود.
نمونه‌ای از این اشکالات اجرایی را هفته گذشته فرمانده نیروی انتظامی اعلام کرد: “برای حمایت از این طرح کلیه مشکلات کارتهای سوخت را طی گزارشی به رئیس‌جمهور ارائه کردیم… به دلیل اشتباهی که وزارت نفت داشت، کارتهای المثنی‌هایی که صادر شد میزان مصرف قبلی فرد را منظور نکرده و کارت با شارژ کامل به افراد داده شد که این موضوع به سرعت در جامعه منتشر شده و ممکن است در آینده با درخواست‌های میلیونی برای صدور المثنی‌های سوخت روبه‌رو شویم. “
دولت احمدی نژاد در حالی با اینگونه خطاهای جدید بر بحران ناشی از اجرای نسنجیده طرح سهمیه‌بندی بنزین می‌افزاید که بسیاری از مشکلات بدیهی این طرح نظیر مساله کارتهای المثنی از روز اول هم پیش‌بینی نشده بود. اما پیش‌بینی دولت “یک پنجم” درخواست‌های واقعی برای صدور کارت المثنی در نظر گرفته شده بود و همین موضوع باعث شده است که مشکل تا امروز هم ادامه یابد.
ابطال رقم حیرت‌انگیز “یک میلیون و نیم” کارت سوخت باقی مانده در دفاتر پستی از میان هشت و نیم میلیون کارت سوخت توزیع شده، خود به تنهایی نشان می‌دهد که طرح “شجاعانه” سهمیه‌بندی بنزین تا چه حد در مرحله اجرا موفق بوده است.
هجوم متقاضیان دریافت کارت سوخت المثنی
اکنون در حالی که تقاضا برای دریافت کارت سوخت المثنی در سراسر کشور روز به روز افزایش می‌یابد و بنا به اعلام رئیس مرکز شماره‌گذاری نیروی انتظامی روزانه لااقل دو هزار نفر برای دریافت کارت سوخت المثنی به شهرک آزمایش مراجعه می‌کنند، جانشین رئیس پلیس راهنمایی و رانندگی نیروی انتظامی خاطرنشان می‌کند: “هیچ کدام از این موارد و صدور المثنی به راهنمایی و رانندگی مربوط نمی‌شود؛ لذا متقاضیان در این زمینه به شهرک آزمایش مراجعه نکنند.”
سردار هادیانفر درباره مراجعه جمع کثیری از شهروندان به شهرک آزمایش برای دریافت کارت هوشمند سوخت، می‌گوید: “بخش اعظمی از این مراجعه به ما ارتباطی نداشته است. عمده افرادی که به شهرک آزمایش مراجعه می‌کنند در پست تشکیل پرونده داده و شرکت پست پس از دریافت یکصدهزار ریال از آنها برای پیگیری این موضوع،این افراد را به راهنمایی و رانندگی هدایت می‌کند؛ این در حالی است که بر اساس قرارداد منعقده با شرکت پست و وزارت نفت 600 دفتر پستی در سراسر کشور کار ارائه خدمات پس از صدور کارتهای سوخت مانند کارتهای مفقودی، شکسته شده، سرقتی و یا سوخته شده را بر عهده دارند. “
یزدانی، مدیرعامل شرکت پژوهش و توسعه ناجا نیز با اشاره به اینکه تاکنون کارت سوخت 4 میلیون موتورسیکلت سوار در کشور توزیع شده است، می‌گوید: “متاسفانه هنوز فرایند صدور کارت المثنی موتورسیکلت مشخص نیست و این افراد نیز سرگردان هستند.”
سرهنگ غلامی، رئیس مرکز شماره‌گذاری نیروی انتظامی نیز از مراجعه روزانه حدود دو هزار نفر به شهرک آزمایش در خصوص کارت سوخت خبر داده و می‌افزاید: “متاسفانه بخش عمده‌ای از این مراجعات بی‌دلیل بوده و فرایند کار آنها اصلا به راهنمایی و رانندگی مربوط نمی‌شود. بخشی از مراجعین بعضا نقص اطلاعات خودرو داشته‌اند که این امر ناشی از پلاک قدیمی آنهاست و مشکل عمده مراجعین به شهرک آزمایش خدمات پس از واگذاری کارت سوخت است که متأسفانه هیچ گونه اقدامی برای اطلاع‌رسانی به این مالکین صورت نگرفته و اغلب آنها سرگردانند. مواردی مانند مفقودی، سرقت، عدم بهره‌برداری از کارت سوخت، نقص سیستم کارت، دیر ارسال شدن و صدور المثنی مشکلاتی است که باید در مراکز خدمات پس از واگذاری کارت سوخت صورت گیرد و ارتباطی به نیروی انتظامی ندارد.”