دو گفت وگو با گوهر خیراندیش وصبا آقازاده را که به بهانه نمایش فیلم های تازه اشان در جشنواره فیلم فجر انجام شده می خوانید.
حرف های گوهرخیراندیش
قاعده مشخصی نیست
امسال تنها یک فیلم درجشنواره داشتید؟
سه، چهارفیلم داشته ام که تنها “قاعده بازی” آقای معتمدی درجشنواره حضوردارد. فیلم “محاکمه” که درآن نقش یک زن افغانی رابازی کردم، به جشنواره ارائه نشد. ازسرنوشت اکران “تردست” هم بی خبرم وفیلم “ نقاب” راهم نمی دانم چه زمان اکران می شود.
“قاعده بازی” را چطورمی بینید؟
باید بگویم “قاعده بازی” ازفیلمنامه محکمی برخورداراست وکارگردان سال ها برروی آن کار کرده است. او حتی نام بازیگران راهم در مقابل نقش هایی که بنا بود ایفا کنند، نوشته و از پیش مشخص کرده بود.
راجع به نقش تان توضیح دهید؟
با مشورت وهمفکری کارگردان نامی که برای آن انتخاب کردیم، ریحانه است. اوازدواج نکرده ودرخانواده ای زندگی می کند که درآمدشان راازراه فکروبازوی خودشان حاصل نمی کنند وتعرض به اموال دیگران دارند. درچنین محیطی من تنها دخترزحمتکشی هستم که صادقانه کارمی کنم وباعث آشتی دوگروه می شوم.
درفیلم چند سالتان است؟
نزدیک به 40 سال، یکی ازمتفاوت ترین کاراکترهایی است که تجربه کرده ام. نقش مقابلم راهم حریرچیان بازی می کند که به ظاهرقول داده با ریحانه ازدواج کند، ولی هنوزاین کار راصورت نداده است.
به نظرشما تمام کارفضای کمدی دارد؟
می توانم بگویم این فیلم مثل مل بروکس که بافیلم های مختلف شوخی کرده، همین کاررا با تعدادی ازآثارداخلی وخارجی مشهورکرده است. فیلم هایی مثل گنج قارون و… که مردم با آنها آشنا هستند. البته موفقیت این دست فیلم ها معمولا منوط به این است که همه مردم آن آثارقدیمی رابشناسند، درغیراین صورت شوخی ها باید طوری دراثرجای بگیرند که خود به خود وبدون وابستگی به آن فیلم ها، بتواند اثری جذاب، مستقل ومخاطب پسند باشد. امیدوارم این اتفاق درباره “قاعده بازی” افتاده باشد و مخاطبان با شوخی های درون فیلم ارتباط برقرارکنند.
آیا این شوخی ها جنبه نقادانه دارد؟ اگرشوخی ها به حدی است که جنبه انتقادی باخود دارند، فکرمی کنید فضای تحمل آنها ازسوی صاحبان آن آثاروجود داشته باشد؟
شوخی های ما در فیلم نقادانه نیست وبیشتربه صحنه ها وبازسازی آنها و یا پردازش متفاوت و غیرمتعارف آن لحظه های آشنا پرداخته است. این شوخی ها درلحظه های مختلف فیلم جریان دارد وهمانطورکه گفتم درباره آثاری صورت گرفته است که قدیمی اند وجنبه نوستالژی آنها بامااست.
تولید فیلم چه مدت طول کشید؟
خود متن فیلم، سه یا چهارسال زمان برده ونزدیک به دوسال هم تولید وتدوین آن به طول انجامید. آنگونه هم نیست که بخواهیم بگوییم تاریخ مصرف فیلم گذشته است. تصورمی کنم بداعت شوخی ها به اندازه ای است که ارتباط لازم رابا تماشاگربرقرارمی کند.
به نظرشما شوخی های فیلم برای حضوردرجشنواره دچارحذف وتعدیل شده است؟
من بعدازبازی درجریان اتفاقات وگرفتاری های بعدی اش نبوده ام ونمی دانم دررابطه با شوخی ها ممیزی خاصی اعمال شده است یا خیر. به هرحال می دانید که درحال حاضر، مترومعیارمشخصی برای ممیزی واکران فیلم وجود ندارد. اگرهم هست من خبرندارم چون قاعده مشخصی وجود ندارد.
آیا شخصیت ریحانه تاپایان فیلم، همپای دیگرنقش ها حضوردارد؟
شخصیت ها درفیلم پرداخت یکسانی دارند وهمگی تقریبا درتمام طول قصه حضوردارند.
جشنواره امسال راچگونه ارزیابی می کنید؟
من سال گذشته بعد ازسرخوردگی های ناشی ازاتفاقات خانه سینما وشرایط کاری ام، هیچ فعالیتی نکردم وتنها به این فکرکردم که کارکنم وزندگی خود وفرزندانم راتامین کنم. درحال حاضرهم ازحواشی وسیاست های جشنواره بی اطلاعم وتنها این را می دانم که فیلم ام درجشنواره حضوردارد.
مصاحبه با مهدی صباغ زاده
فیلم مردم پسند
شما پیش ازاین با فیلم “بدلکاران” تجربه کاردرژانرکمدی راداشتید، اما این فیلم توفیق چندانی کسب نکرد، بااین حساب چطورشد دوباره به سمت ساخت فیلم کمدی رفتید؟
خب، بدلکاران ومجموعه آدم هایی که درآن فیلم بودند، خیلی برای مردم دلچسب نبودند. اما من در”راننده تاکسی” سعی کردم عوامل بهتری رادریک مجموعه به خدمت بگیرم. ضمن این که موضوع فیلم هم چندان شباهتی به بدلکاران ندارد. البته به هرحال آن فیلم هم درنوع خود یک تجربه کاری درکارنامه کاری من محسوب می شود. هرچند که در”راننده تاکسی” تمام سعی ام این بود که کار، ساختاربهتری داشته باشد وفضا سازی ها محکم ترباشد و… درمجموع می خواستم دغدغه های شخصی خودم راهم درلایه های فیلم جا بدهم.
حالا چراکمدی راازبین ژانرهای مختلف انتخاب کردید؟
واقعیت این است که سینمای ملی وسینمای بدنه مخاطبانش مردم هستند. برای همین هم من به سمت ساخت فیلمی مردم پسند رفتم، چراکه سال هاست فشارهای خاصی به بدنه ی سینمای ایران وارد می شود وکارگردان های ماراوادار می کند که به سمت وسوی سینمای مردمی حرکت کنند.
“راننده تاکسی” تا چه اندازه تحت تاثیرکمک های روزاست؟
ببینید، سینمای طنزلایه های مختلفی دارد. گاهی اوقات ممکن است شما شاهد یک طنزبسیار سطحی وهمراه با لودگی شخصیت ها باشید. اما گاهی هم ممکن است با طنزی فاخرروبه رو شوید. من سعی کردم بعنوان یک فیلمسازحرفه ای، فیلمی قابل قبول بسازم. فیلمی که علاوه برداشتن فضاهای خوب وساختارمحکم، جوابگوی نیازهای سینمای بدنه باشد.
اما فکرمی کنم این که یک فیلمسازبخواهد به سمت گیشه ونیازهای مخاطب برود درحقیقت خواسته های خودرا دچارتنزل کرده، حالا چند درصد ازهدف شما گیشه بود؟
باید بگویم، واقعا دروهله اول، تمام هدف من گیشه بود. البته درست است که آن چه گیشه می طلبد یا اغلب فیلم هایی که برای گیشه ساخته می شود، سطحی است وآسان گرفته شده است. اما من دراین فیلم همه تلاش خودم راکرده ام تا چنین اتفاقی نیفتد ودرحقیقت کارم به ورطه ابتذال وسطحی نگری کشیده نشود.
تا چه اندازه به استقبال فیلمتان از جانب تماشاگران امیدوارهستید؟
نمی دانم. فکرمی کنم این فیلم می تواند با مخاطب ارتباط بسیارخوبی برقرارکند وازفروش نسبتا خوبی هم برخوردارباشد. البته این تنها یک امید وآرزو است، اما سینمای ما هیچ وقت آن گونه نیست که حدس وگمان ها وپیش بینی عوامل فیلم به وقوع بپیوندد. ولی به هرحال “راننده تاکسی” با چنین نگاهی ساخته شد ودرنتیجه چون این تفکرواین نگاه درپس کاربوده وروابط شخصیت ها برهمین بسترپی ریزی شده است. فکرمی کنم بتواند با مخاطبان این نوع کارارتباط خوبی داشته باشد.
آیا در ساختار فیلمنامه هم برای این منظور کار خاصی انجام دادید؟
فیلمنامه این کارمتعلق به قربان محمد پوربود. اما من وهادی کریمی آن را چندین و چند بار بازنویسی کردیم وداستان هایی جذاب به آن افزودیم. در حقیقت فیلمنامه ایی که تبدیل به فیلم شد نتیجه نهایی این بازنویسی هاست. فیلمنامه محمد پوریک لایه طنزدرون خود داشت که درمجموع برای من قابل پذیرش بود، اما معتقد بودم این فیلمنامه هم می تواند تبدیل به کارسطح پایین ومبتذل شود وهم می تواند کاری آبرومند ازآب دربیاید وخب، دراین زمینه طبعا تهیه کننده کارنقش مهمی داشت.
ترکیب بازیگران “راننده تاکسی” رابرچه اساسی کنارهم گذاشتید؟ این که حبیب اسماعیلی رابعنوان بازیگراول فیلم قراردادید، چقدربه این خاطربود که ایشان تهیه کنندگی فیلمتان را به عهده داشت؟
ببینید، اسماعیلی بعنوان تهیه کننده فیلم نقطه نظرهایی برای انتخاب بازیگران داشت. ولی ایشان قبلا درزمینه طنزکارهایی را انجام داده بودند وتوانایی های خوبی داشتند. خوشبختانه درزمان کارهم با همه دل نگرانی هایی که داشتم، به نظرم شخصیت “امین” با بازی اسماعیلی خوب از آب درآمد.
به نظرمی رسد بازیگرها نقش مهمی درگیشه دارند. اما شما در “راننده تاکسی” که به قول خودتان قراراست یک کارگیشه ای صرف باشد، از بازیگران گیشه ای استفاده نکردید؟
مادرسینمای مردم پسند، نیازمند سوپراستاریا بازیگران بسیارشناخته شده هستیم. متاسفانه تعداد این بازیگران در سینمای ما بسیارانگشت شماراست. در نظر بگیرید که این تعداد ستاره تنها می توانند درتعداد محدودی فیلم بازی کنند، ضمن اینکه استفاده مکررازآنها درفیلم ها ازجذابیت کارمی کاهد.
شما برای این کارازچه عواملی بهره گرفتید؟
مسئله فیلمنامه اساسی ترین مسئله سینمای ماست. یعنی اگرشما فیلمنامه خوبی راانتخاب نکنید، حتی بازیگران خوب هم نمی توانند جوابگوی گیشه کارتان باشند. درواقع من سعی کردم بادر دست گرفتن یک فیلمنامه خوب، کارقابل قبولی ارائه کنم. هرچند درمجموع بازیگرانی که در “راننده تاکسی” کارکردند، خیلی نا شناخته نبودند، داود نژاد، لاله اسکندری وقاسمی هم چهره – های پرکاری هستند.