فرانسوا کارل
جمهوری اسلامی برای اولین بار یک گروه خارجی از سنگ نوردان حرفه ای را در خاک ایران پذیرا شده است. ۲۴ کوهنورد اروپایی و ۷۰ کوهنورد ایرانی مسیرهای جدیدی را در کوه بیستون گشایش کردند.
۲۴ سنگ نورد خارجی پس از پیاده شدن از اتوبوس در کوهپایه بیستون در ۶۰۰ کیلومتری جنوب غربی تهران، از عظمت کوه بیستون متعجب شدند. یک دیواره آهکی که ناگهان در دشتی هموار در نزدیکی شهر کرمانشاه و مرز عراق سر برآورده است. منظره ای به واقع باشکوه: ۱۲۰۰ متر ارتفاع، ۵ کیلومتر عرض، دیواره ای عمودی، حفره های مناسب سنگ نوردی و گرده های فشرده. سم بوژی، کوهنورد ۳۶ ساله فرانسوی با تعجب و زمزمه کنان می گوید: “دیواره بلندی است!” او راهنمای کوهنوردان در شهر شامونی در شرق فرانسه است که در کوهپایه مون بلان قرار گرفته. او متخصص “بیس جامپ” است، یعنی پریدن از بالای دیواره ها و باز کردن چتر نجات پس از چند ثانیه. خانم جرالدین فاسناخت، دوست سوئیسی او نیز یک بیس جامپر است. سنگ نوردان دیگر در ذهن خود و با دست مسیرهای صعود را بررسی می کنند. بیش از ۱۰ مسیر در این دیواره گشایش شده، ولی قسمت اعظم آن همچنان بکر باقی مانده. جشنواره بین المللی سنگ نوردی بیستون آغاز می شود.
اقامت در یک کاروانسرای صفوی قرن شانزدهم
امروز ۱۷ اکتبر است. مراسم افتتاحیه به زودی آغاز می شود و از فردا ۲۴ کوهنورد غربی و ۷۰ کوهنورد ایرانی به مدت ۵ روز این کوه را درهم می پیمایند. این رویداد ورزشی اولین گردهمایی بین المللی سنگ نوردان در ایران پس از انقلاب اسلامی است. برای ابراهیم نوتاش، مهندس سابق و کوهنورد ۶۷ ساله که از ۲۰ سال پیش در فرانسه اقامت دارد، و فرانسوا برنار، راهنمای ۴۶ ساله در شامونی و یکی از معدود کوهنوردان ماجراجویی که بدون حمایت توانسته اورست، قطب شمال و قطب جنوب را فتح کند، این یک جدال ورزشی و همچنین دیپلماتیک است. ابراهیم نوتاش به حمایت فدراسیون کوهنوردی و سنگ نوردی ایران [یک نهاد دولتی] و همچنین انجمن کوهنوردان ایران، سرپرستی کوهنوردان ایرانی را به عهده گرفته، و فرانسوا برنار نیز با حمایت سازمان کوه های بلند [GHM]، که یک گروه بین المللی از کوهنوردان حرفه ای در فرانسه است، سرپرستی هیأت خارجی را برعهده داشت. در حدود ۱۰ کوهنورد بریتانیایی و آمریکایی نیز داوطلب شرکت در این جشنواره بودند، ولی حکومت جمهوری اسلامی از صدور روادید برای این افراد خودداری کرد. کوهنوردان ایتالیایی نیز دعوت ایران را نپذیرفتند. جدا از دو کوهنورد اسلوونی [که یکی از آنان مارکو پرزلی، از بهترین کوهنوردان جهان است] و جرالدین فاسناخت سوئیسی، کلیه سنگ نوردان فرانسوی بودند که تقریباً تمامی آنان از راهنمایان کوهستان و از اهالی شامونی محسوب می شوند. از بین ۷۰ کوهنورد ایرانی، کارشناسان ۵۰ نفر را انتخاب کردند و از ۲۰ کوهنورد کرمانشاهی نیز برای حمایت های فنی دعوت بعمل آمده بود: تجربه آنها در دیواره بیستون به واقع با ارزش بود.
مراسم افتتاحیه این جشنواره در کوهپایه بیستون در یک کاروانسرای قرن ۱۶ برگزار شد. ۳۰۰ نفر در این مراسم حضور داشتند: تمامی مقامات و مسؤولان منطقه کرمانشاه، ده ها روزنامه نگار، یک گروه ارکستر و یک گروه رقصنده… استاندار کرمانشاه با غیرمنتظره خواندن حضور کوهنوردان خارجی خطاب به آنان اظهار داشت: “ما می خواهیم در ذهن شما بهترین تصویر را از خود ترسیم کنیم.” قابل ذکر است که توریست های خارجی چندان به ایران مسافرت نمی کنند.
در این ازدحام، تبادل نظر میان ایرانیان و خارجی ها به سختی پیش می رفت. مشکل زبان و خجالتی بودن نیز مانع از آشنایی بود. در این میان همه می دانستند که تعدادی عوامل امنیتی و حراستی با لباس شخصی نیز حضور دارند. در پایان مراسم، یک مرد فرانسوی به گروهی از جوانان ایرانی، متشکل از چند پسر ورزشکار و دخترهای کم حجاب نزدیک شد. آنها در گوشه ای از سالن ایستاده بودند. یکی از لباس شخصی ها به سمت دختری که انگلیسی صحبت می کرد فریاد کشید: روسری آن دختر کمی عقب رفته بود. تبادل نظر به راحتی پیش نمی رفت.
مراسم که تمام شد، کوهنوردان ایرانی کاروانسرا را ترک کردند. آنها در ۱۰ کیلومتری کاروانسرا در محل صلیب سرخ در اتاق های غیرمختلط اقامت گزیدند. خارجی ها اجازه اقامت در کاروانسرا که محلی وسیع و مناسب بود را داشتند: دوش، یخچال، شوفاژ مرکزی. این محل از سوی دولت برای جشنواره و توریست هایی که ممکن است در آینده بیایند بازسازی شده بود. زیرا قرار است این ساختمان به یک هتل تبدیل شود: بیستون دارای کتیبه هایی به قدمت ۲۵۰۰ سال است که در لیست میراث فرهنگی یونسکو نیز قرار دارد. کوهنوردان ایرانی و خارجی هیچ شبی دور هم جمع نشدند. تبادل نظر آنان تنها روی دیواره های سنگی امکان پذیر بود.
فردای آن روز کوهنوردان زیر دیواره بیستون جمع شدند. گروه هایی متشکل از سنگ نوردان ایرانی و خارجی باید تشکیل می شد، ولی این مسأله مستلزم وقت و مشورت بود. راهنمایان خارجی می دانند که برای گشایش مسیرهای جدید روی دیواره تنها ۵ روز زمان دارند. گروه ها مشخص شده اند. یک گروه نیز از زنان کوهنورد تشکیل شده: استفانی مورو، یک راهنمای ۳۰ ساله؛ ماریون پواتون، ۲۵ ساله و از اعضای گروه نظامی کوه های بلند؛ شیما، راهنمای کوه های منطقه دماوند؛ و ژورا، خلبان هواپیمای مسافربری.
این چهار زن جوان روسری های خود را روی کلاه کاسک شان گذاشته اند و بخاطر راحتی در صعود از دیواره، تی شرت های آستین کوتاه به تن دارند. اینجا دیگر نگهبان سخت گیری حضور ندارد. مأموران امنیتی، مجهز به بیسیم، بی شک آنان را تا زیر دیواره دنبال کرده اند، ولی آنها به دلایل امنیتی آنجا هستند. در حدود ۱۰ سال قبل یک توریست در این محل مورد تجاوز قرار گرفت. ابراهیم نوتاش می گوید: “نباید اتفاقی برای خارجی ها بیفتد.”
۱۵ لیتر آب برای گرمای ۴۵ درجه
کوهنوردان به مدت ۵ روز زیر آفتاب سوزان صخره نوردی کردند. سنگ نوردی حتی اگر صخره ها صاف و هوا نفس گیر باشد، ورزشی مفرح و اشتیاق آفرین است. چند تن از کوهنوردان ایرانی، خارجی ها را در باز کردن مسیرهای جدید حمایت می کردند. خارجی ها موفق شدند ۵ طول و ایرانی ها ۳ طول از راه های جدید را باز کنند. مارکو پرزلی، مانو پلیسیه، و لوکا لیندیک هر روز قبل از سپیده صبح با کوله پشتی هایی که هر یک حاوی ۱۵ لیتر آب بودند، از کاروانسرا راه می افتادند و شب ها خسته و درمانده بازمی گشتند. مسؤولان مراقب اند که همیشه یک یا دو ایرانی همراه آنها باشند. دیواره بیستون به لطف همت و کمک آنان مسیر جدیدی را تا قله بیستون برای سنگ نوردان باز کرده است. و این همان جاذبه ای است که کوهنوردان مجرب به دنبالش هستند.
جرالدین فاسناخت که با حمایت حسام، محسن و مهرداد صعود می کرد، از ارتفاع ۸۰۰ متری پرید و قبل از باز کردن چتر نجات، با لباس مخصوص خود روی دشت بیستون به پرواز درآمد. به او لقب “پرنده بیستون” دادند. او اولین زنی است که در ایران عملیات بیس جامپ انجام داده و تحسین حاضرین را که با تبلیغات محلی از چنین رویدادی مطلع شده بودند برانگیخت. محمد بهره ور، رییس سابق انجمن کوهنوردان ایران و دوست فرانسوا برنار که در سال ۲۰۰۷ دیواره بیستون را به او نشان داد می گوید: “هر روز صحبت از جشنواره است. مردم بسیار علاقه مندند و مدام سؤال می کنند. من امیدوارم که چنین رویدادهایی باعث شود تا ایرانیان بیشتر به ورزش سنگ نوردی روی آورند.” او همچنین می افزاید: “به لطف این جشنواره، ایرانی ها دیدند که سن یا جنسیت هیچ ارتباطی با توان برای صعود یا گشایش مسیرهای جدید ندارد. دخترها دیدند که جرالدین چطور از روی صخره پرید. این مسأله موجب تشویق آنان شد.”
او نیز به مانند مسؤولان انجمن کوهنوردان ایران از افراط در مسایل امنیتی، جداسازی کوهنوردان ایرانی از کوهنوردان خارجی در زمان هایی غیر از سنگ نوردی، گله مند بود. برخی از ایرانیان در این خصوص اظهار داشتند: “اگر می دانستیم وضعیت به این صورت است، هرگز نمی آمدیم.”
منبع: لیبراسیون، ۲۴ ژانویه
