آثار تحریم ها بر فعالین اینترنتی

دکلان مک کالا

کلینتون، رئیس جمهور وقت آمریکا، در سال 1997 حکمی را امضا کرد که به موجب آن ایران تحت تحریم الکترونیک قرار می گرفت. این حکم امروز هنوز به قوت خود باقی است و مشکلات و بن بست های فراوانی را برای شرکت های اینترنتی ایجاد کرده است.

قانون تحریم الکترونیک سال 1997 بیل کلینتون علیه ایران، دسترسی شهروندان ایرانی را به نرم افزار ها و وب سایت های آمریکایی محدود ساخته است و مشکلات بسیاری را برای شرکت های اینترنتی آمریکایی بوجود آورده است.

کلینتون در اوت 1997 حکمی را امضا کرد که بر اساس آن افراد و شرکت ها حق ندارند “کالا، فن آوری و خدمات به ایران ارائه دهند”؛ قانونی که باعث شد شرکت بلوهاست در یوتا، که میزبانی وبلاگ ها و نرم افزارهای باز را برای ایرانی ها تامین می کرد، ناخواسته از دسترسی ایرانی ها به این خدمات جلوگیری کند.

بیانیه خزانه داری آمریکا در روز گذشته هم، که در واقع برای همراهی با تبریک سال نو باراک اوباما به مناسبت عید نوروز در ایران منتشر شد، ممکن است کمکی به این موضوع نکند.

خزانه داری می گوید این شکل از “خدمات و نرم افزار” می تواند در اختیار ایران قرار گیرد:

خدماتی که می تواند در اختیار ایرانی ها قرار گیرد عبارتند از: Yahoo Messenger, Google SkypeUpdates ، Dropbox ،  Google Chrome , Firefox,  Flashplayer, Shockwave .
ولی جان سولیوان، سخنگوی خزانه داری اهمیت این بیانیه را مورد سئوال قرارداد. سولیوان گفت: “این بیانیه تصریحی بود بر آنچه قبلا هم وجود داشت.” او گفت: “ما چیزی را عوض نکردیم.”

مساله آن است که ضوابط موجود، که آخرین بار در مارس 2010 تعدیل شد،  همچنان محدود کننده محسوب می شوند.

یکی از نمونه های آن که بعد از تعدیل اخیر هنوز وجود دارد، محدودیتی است که گوگل برای دسترسی ایرانی ها به بازار آندروئید و گوگل پلی قائل می شود. در کنفرانسی در بارسلون، رئیس اجرایی گوگل، اریک اشمیت، ضوابط خزانه داری را محکوم کرد. اشمیت گفت: “من درک می کنم.”

بعد از تعدیل های سال 2010، گوگل اعلام کرد “دانلود گوگل ارت، پیکاسا و کروم را برای ایران مجاز می کند.”

ولی کاربران اینترنت در ایران همچنان تحت تحریم های وضع شده از سوی خزانه داری آمریکا علیه این کشور هستند.

آنها اخیرا به امضای دادخواستی برای اعلام عدم دسترسی به بازار آندروئید و سایر محصولات دست زده اند. در این دادخواست آمده است “ما کوچک ترین علاقه ای به منویات سیاسی دولت نداریم. ما فقط می خواهیم از این نرم افزارها، مانند هر فرد دیگری در دنیا، بهره مند شویم.”

نکته تلخ آن است که: حکم ضد ایرانی کلینتون در دهه 1990 هیچ گاه به منظور محروم کردن فعالین ایرانی، که برای جامعه ای آزادتر مبارزه می کنند، از نرم افزار های امنیتی و وب سایت ها تدوین نشده بود. ولی در عمل چنین محدودیتی را اعمال می کند.

در مقاله ای در نشریه فارین افرز این قوانین “بسیار قدیمی” توصیف شده است. (ضوابط تحریم مشابهی بر تبادلات مالی ایران نیز اخیرا تاثیرات ناخواسته ای بر شرکت های  داروسازی مرک و مشابه آن داشته است.)

کالین آندرسن، یک محقق مستقل در داکوتای شمالی که بر روی فیلتر کردن اینترنت مطالعه می کند فهرستی از فن آوری های آمریکایی که برای ایرانیان غیر قابل دسترسی است تهیه کرده است.

پس از اعلام روز گذشته دفترکنترل دارایی های خارجی (اوفاک) و نام بردن از برخی محصولات فوق، به نظر می رسد فهرست محصولات تحریم شده کوتاه تر شود. ولی آندرسن معتقد است که اوفاک نام بسیاری از نرم افزار های مفید شامل نرم افزارهای ضد ویروس و وی پی ان، و نیز نرم افزار های اتصال به ماهواره ها و تلفن های موبایل را از فهرست خود حذف نکرده است. استفاده از نرم افزار های وی پی ان بخصوص در ایران از اهمیت زیادی برخوردار است زیرا همه ایرانی ها از آن استفاده می کنند.

سایر کشورها نیز از چنین محدودیت هایی رنج می برند. هرچند اوفاک در حال تدوین سیاستی لیبرال تر است، ولی سیاست های وزارت بازرگانی همچنان فعالین در سایر کشورها نظیر سوریه را هدف گرفته است. بر همین منوال استفاده از گوگل ارت در سودان ممنوع شده است.

به گفته سیدنی کهن، از بنیاد مرزهای الکترونیک، “محدودیت های وزارت بازرگانی از اشاعه وسایل و خدمات ارتباطی برای کشور سوریه جلوگیری می کند.” وی گفت: “ به دلیل این محدودیت ها سوریه ها نمی توانند به گوگل ارت یا کروم و جاوا دسترسی پیدا کنند.”

آثار ناخواسته این تحریم های الکترونیک تازگی ندارد. اوفاک در سال 2003 کلیه رزومه هایی که از ایران، سوریه، سودان، میانمار، کوبا و لیبی نام برده شده بود را مشمول سانسور کرد. در سال 1996 یکی از مقامات دولت آمریکا با استناد به قانون تحریم لیبی و ایران دسترسی ایران را به اینترنت محدود ساخت.

در تئوری، خزانه داری و اوفاک حق دخالت در ارتباطات اینترنتی را ندارند.

علی رغم این گرایشات، بوروکرات ها ظاهرا قدرت را ترک نخواهند کرد. باراک اوباما با استفاده از یوتیوب برای فرستادن پیام های خود استفاده می کند و ناچار خواهد شد تصمیمات رئیس جمهور های قبلی را تغییر دهد. به عبارت دیگر تصمیم سال 1997 کلینتون که ایران را “تهدید جدی علیه امنیتی ملی و سیاست خارجی آمریکا” معرفی می کرد باعث شد ایرانی ها و سوریه ای ها به کاربران درجه دوم اینترنت تبدیل شوند.

منبع: سی نت –  22 مارس  2012