با گذشت ۶ روز از ربوده شدن اتباع ایرانی در سوریه، روز گذشته جمعی از دانشگاهیان و فعالان مدنی و سیاسی با انتشار بیانیه ای ضمن ابراز نگرانی نسبت به جان این افراد از گروه های مسلح در سوریه خواستند تا ۴۸ گروگان ایرانی را هر چه سریع تر آزاد کنند. آن ها ضمن دفاع از مطالبات دموکراتیک شهروندان سوریه از جمهوری اسلامی هم خواسته اند از مداخلات تحریک کننده بپرهیزد. در همین حال وزیر خارجه جمهوری اسلامی تایید کرده که تعدادی از گروگان ها بازنشسته نیروهای مسلح هستند و سعید جلیلی نیز در دمشق گفته است تهران از همه توان خود برای آزادی گروگان ها استفاده خواهد کرد. از سوی دیگر در حالی که وزارت خارجه خبر کشته شدن 3 تن از گروگان هارا تکذیب کرده تهران از سازمان ملل خواسته است به آزادی گروگان ها کمک کند. و این همه در حالیست که از امروز نشست “مشورتی ” سوریه در تهران آغاز می شود.
“ریخته شدن خون اتباع ایرانی در سوریه می‌تواند تأثیر هولناکی بر حافظه جمعی ملت ایران داشته باشد.” این بخشی از نوشته ده ها تن از فعالین سیاسی و مدنی داخل و خارج از کشور است که روز گذشته با انتشار بیانیه ای نسبت به ادامه گروگان گیری اتباع ایرانی توسط “ارتش سوریه آزاد” و اخبار غیر رسمی مبنی بر کشته شدن تعدادی از آن ها ابراز نگرانی کردند.
امضا کنندگان از “ارتش سوریه آزاد” که روز شنبه ۴۸ تن از اتباع ایرانی را در حومه جنوبی دمشق ربوده است خواسته اند تا “فارغ از اختلافات خود با حاکمیت ایران و سوریه، تعهد خود را نسبت به قواعد «مرتن کلواس» که در کنوانسیون ژنو تعریف شده، اعلام کند.”
گفتنی است ماه گذشته سازمان “صلیب سرخ” بحران سوریه را از منظر حقوقی وضعیت جنگ داخلی اعلام کرد ؛ بر این اساس رفتار طرفین دعوا باید بر اساس کنوانسیون ژنو مورد نظارت قرار گیرد. پروتکل الحاقی کنوانسیون ژنو که در سال ۱۹۷۷ و در بحبوحه جنگ داخلی لبنان تصویب شد بر قبول و تصویب “مرتن کلواس” استوار است. قواعد “مرتن کلواس” چهار چوب آداب رفتار در جنگ را تعیین می‌کند: “سنت و آداب و رسوم، وجدان و انسانیت” کنوانسیون ژنو همچنین گروگان گیری در زمان جنگ را ممنوع اعلام کرده است.
امضا کنندگان بیانیه بر این اساس نوشته اند: “دفاع از جان اتباع دیگر کشورها از اصول اولیه احترام به چارچوب‌های جنگ است. مایل هستیم تا سرهنگ ریاض الاسعد که بهمن ماه سال ۹۰ گفته بود »هیچ‌گونه دشمنی با مردم ایران نداریم» با آزادی اتباع ایرانی ربوده شده ادعای خود را به اثبات برساند.”
اشاره آن ها به مواضع فرمانده “ارتش سوریه آزاد” در زمستان گذشته است. در آن زمان، در ماه دی و بهمن، دو گروه از زائران و مهندسان ایرانی که توسط این گروه مسلح مخالف بشار اسد و جمهوری اسلامی ریوده شده بودند آزاد شدند.
گرچه حالا ناظران می گویند وضعیت ۴۸ اتباع ایرانی که اتوبوس زیارتی شان ظهر روز شنبه توسط شبه نظامیان سوری ربوده شد نگران کننده تر از موارد پیشین است. معتصم الاحمد رئیس گردان البرا با انتشار ویدئویی سوگند خورده بود: “سرنوشت همه آن هایی که از سوی شما در سرزمین سوریه به تلاش مشغول هستند یا حبس است و یا مرگ.”
روز دوشنبه هم ریاض الاسعد در گفتگو با بی بی سی فارسی از کشته شدن سه تن از اتباع ایرانی خبر داده بود. همزمان الاحمد ارتش سوریه را تهدید کرده بود اگر به حملات خود علیه مواضع “ارتش سوریه آزاد” پایان ندهد باقی گروگان های ایرانی را نیز خواهند کشت.
تکذیب کشته شدن گروگان ها
با این وجود دیروز مقامات وزارت خارجه خبر کشته شدن این سه گروگان را رد کردند.مجتبی فردوسی پور رئیس اداره خاورمیانه وزارت خارجه در مصاحبه با تلویزیون ماهواره ای “العالم” – متعلق به جمهوری اسلامی- خاطرنشان کرد: “تماس‌ها برای اطلاع از سرنوشت زائران ربوده شده حاکی است که همه آنها سالم هستند و هیچ نشانه‌ای از شهادت تعدادی از آنها وجود ندارد.”
در روزهای گذشته خبرگزاری های داخلی و خارجی با انتشار اخبار غیر رسمی تاکید کرده بودند که ربوده شدگان ایرانی افراد بازنشسته نیروهای مسلح بوده اند که توسط هیات ثامن الائمه در قالب یک تور زیارتی به دمشق رفته اند. دیروز علی اکبر صالحی – وزیر خارجه دولت مستقر- به طور رسمی این خبر را تایید و خاطرنشان کرد: “بعضی از این افراد، از بازنشستگان سپاه و ارتش هستند که در چارچوب اعزام بازنشستگان ادارات مختلف جمهوری اسلامی، برای زیارت به سوریه اعزام شده بودند.” این در حالیست که با بالا گرفتن درگیری ها در سوریه دیگر کشورهای جهان از اتباع خود خواسته اند خاک سوریه را ترک کنند.
گفتنی است به صورت حقوقی افراد بازنشستگان نیروهای مسلح عضو کادر نظامی به حساب نمی آیند. اما “ارتش سوریه آزاد” در ویدئویی که روز یکشنبه منتشر کرد بر عضویت “تعدادی” از اتباع ایرانی در سپاه اصرار داشت. در ویدئوی منتشر شده که حدود نیمی از گروگان ها را به تصویر کشیده است افراد مسنی دیده می شوند. “ارتش سوریه آزاد” برای اثبات عضویت این افراد در سپاه تصاویر “مبهمی” از کارت های شناسایی یکی از گروگان ها را نشان داده است.
درخواست از ترکیه و بان کی مون
صالحی خاطرنشان کرده که در گفتگو با مقامات کشور ترکیه عضویت گروگان ها در سپاه قدس را تکذیب کرده است. وی روز سه شنبه به آنکارا رفت تا از مقامات ترک بخواهد برای آزادی اتباع ایرانی وساطت کنند. صالحی در فرودگاه آنکارا به خبرنگاران گفته است: “ترکیه با مخالفان (دولت بعث سوریه) ارتباط دارد و ما فکر می کنیم ترکیه می تواند نقش مهمی در آزادی زائران ما بازی کند.”
وزیر خارجه احمدی نژاد همچنین در نامه ای خطاب به دبیر کل سازمان ملل متحد از بان کی مون برای کمک به آزادی گروگان ها درخواست کمک کرده است: “رسیدگی به این درخواست دولت (جمهوری اسلامی) و خانواده های گروگان ها مورد قدردانی قرار خواهد گرفت.”
به نوشته بی بی سی یک سخنگوی سازمان ملل متحد دریافت نامه صالحی را تایید کرده و گفته بان کی مون در حال بررسی آن است.
جلیلی: همه توان را به کار می گیریم
از سوی دیگر سعید جلیلی که روز سه شنبه ضمن دیدار با بشار اسد پس از بیست روز رئیس جمهور سوریه را جلو دوربین های تلویزیونی آورد، در یک نشست خبری در سفارت جمهوری اسلامی در دمشق در متن سخنرانی خود هیچ اشاره ای به وضعیت گروگان های ایرانی نکرد و تنها به تمجید از “مقاومت ارتش سوریه” علیه خیزش شهروندان سوریه پرداخت. دبیر شورای امنیت ملی تنها پس از آن موضع خود پیرامون ۴۸ تن از اتباع ربوده شده ایران را اعلام کرد که مورد پرسش یکی از خبرنگاران قرار گرفت. جلیلی گفت: “ جمهوری اسلامی ایران با همه توان خود برای آزادی زائران ربوده شده کار می کند و همه طرف هایی که حامی گروه های ننگین تروریست در سوریه هستند شریک مستقیم در این گونه اقدامات تروریستی محسوب می شوند.”
پرهیز تهران از مداخله تحریک آمیز
جلیلی روز سه شنبه در گفتگو با بشار اسد از رفتار دولت سوریه علیه مخالفان که باعث کشته شدن حدود هفده هزار نفر در سوریه شده است دفاع کرد. از همین روست که فعالین سیاسی و مدنی در نامه خود که دیروز منتشر کردند از جمهوری اسلامی خواسته از تحریک مخالفان دست بکشد. در این بیانیه آمده است: “ از دستگاه دیپلماسی جمهوری اسلامی نیز می‌خواهیم تأمین امنیت جانی گروگان‌ها و بازگرداندن سریع آنها به میهن را در رأس سیاست خود در قبال سوریه قرار دهند و از هر گونه مداخله در امور داخلی این کشور که موجب تحریک گروگان‌گیرها می‌شود اکیداً اجتناب کند.”
و این همه در حالی است که از صبح امروز قرار است در تهران نشستی “مشورتی” با حضور مقامات جمهوری اسلامی و ده کشور دیگر برگزار شود؛ نشستی که به گفته ناظران برای حمایت از بشار اسد ترتیب داده شده است. تهران اعلام کرده ۱۰ کشور در این نشست حاضر خواهند شد اما نام این کشورها را ذکر نکرده است. حتی روسیه هم که چند بار در شورای امنیت قطعنامه ها علیه سوریه را وتو گفته است در سطح وزیر خارجه در این نشست شرکت نمی کند و “سفیر” این کشور در تهران از جانب روسیه در نشست حاضر خواهد شد.
مسئولان جمهوری اسلامی بر این نظرند که منتقدان دیپلماسی تهران نیز باید سیاست آن ها در قبال سوریه را پیش بگیرند. در همین راستاعوض حیدرپور از اعضای کمیسیون امنیت ملی مجلس نهم روز چهارشنبه به خبرگزاری فارس گفته است: “در بحث حمایت از خط مقاومت در سوریه، نباید اختلاف سلیقه‌های سیاسی داخلی ظهور و بروز داشته باشد.”
او پیرامون پشتیبانی تهران از دولت دمشق گفته است: “حمایت ملت و دولت ایران از مقاومت به معنای دخالت در امور داخلی سوریه نیست. ملت ایران دفاع از مقاومت را وظیفه شرعی و عقلی خود می‌داند.”
این در حالی است که اوایل ماه خرداد معاون فرمانده سپاه قدس – واحد عملیت برون مرزی سپاه – در گفتگو با ایسنا گفته بود جمهوری اسلامی در سرکوب مخالفان بشار اسد دخالت “فیزیکی و غیر فیزیکی” داشته است.حالا عوض حیدرپور که صراحتا سوریه را “حوزه امنیت ” جمهوری اسلامی معرفی کرده گفته است: “اگر گروه یا رسانه‌‌ای از مقاومت حمایت نکند، در مسیر سیاست‌‌های کلی نظام حرکت نکرده است. سوریه امروز به حوزه امنیت ملی ما تبدیل شده است بنابر این همه باید در این حوزه دقت عمل داشته باشند.”
دستگاه قضائی با همراهان آمریکا برخورد کند
وی در همین راستا از سایت ها و روزنامه ها خواسته “خلاف جهت” عمل نکنند و آن را همراهی با “آمریکا” توصیف کرده است. وی از دستگاه قضائی جمهوری اسلامی هم خواسته با رسانه‌‌هایی که “سیاست کلان انقلاب اسلامی” را در نظر نمی‌گیرند “برخورد” کند.
وی البته به عنوان نماینده پارلمان جمهوری اسلامی جز تهدیدات منتقدان دیپلماسی نظام حرف دیگری را مطرح نکرده و اشاره ای نسبت به وضعیت گروگان های ایرانی نکرده است. حال آنکه امضا کنندگان بیانیه اخیر به شدت نسبت به به خطر افتادن جان اتباع ایرانی در سوریه نیز هشدار داده و نوشته اند: “گروه‌های درگیر در سوریه باید در نظر داشته باشند که ملت ایران و ملت سوریه تاریخی درخشان از روابط دوستانه و انسانی را تجربه کرده‌اند و ریشه‌های مشترک فرهنگی قدرتمندی دارند. نباید از یاد برد که ریخته شدن خون اتباع ایرانی در این کشور می‌تواند تأثیر هولناکی بر حافظه جمعی ملت ایران داشته باشد. بی‌گمان رفتار انسانی و مسئولانه ارتش سوریه آزاد و ارتش حکومت سوریه با هم‌وطنان‌مان در حافظه‌ی تاریخی این ملت باقی خواهد ماند و در ایجاد رابطه‌ی پایدار و دوستانه در آینده‌ای فارغ از جنگ و خونریزی اثرگذار خواهد بود.”
