تعطیلی تهران هم موثر نبود و آلودگی پایتخت کمتر نشد. حالا کار به آن‌جا رسیده که وزیر بهداشت توصیه کرده است پایتخت‌نشینان از تهران خارج شوند. همچنین جلساتی در شورای شهر و مجلس تشکیل شد که نتیجه آنها انتقاد از بی‌مسئولیتی مسئولان بود و به اتخاذ تصمیمی منجر نشد. و همه اینها در حالیکه آلودگی هوا منحصر به تهران نیست و تاکنون استان‌های اصفهان، مرکزی و البرز و شهر مشهد را هم به تعطیلی کشانده است.
وزیر، فرار را تجویز کرد
“آلودگی هوا با وجود تعطیلی مدارس و ادارات کاهش چندانی نداشته است و تنها از ۱۶۴ به ۱۶۲ رسیده است.” این را مدیرعامل شرکت کنترل کیفیت هوای شهر تهران اعلام کرده است و گفته: “در حال حاضر شهر ری آلوده‌ترین منطقه تهران و در وضعیت بسیار ناسالم است. اما تمامی نقاط تهران شرایط مشابهی دارند و نمی‌توان گفت شمال پایتخت هوای مناسب‌تری نسبت به جنوب آن دارد.”
به گفته یوسف رشیدی، شاد آباد، پارک رازی، میدان سوهانک و میدان امام خمینی ازدیگر مناطق پایتخت هستند که شاخص آلودگی بسیار بالایی دارند.
اما مرضیه وحید دستجردی، وزیر بهداشت هم که در روز نیمه تعطیل تهران برای افتتاح بخشIVF بیمارستان اکبرآبادی رفته بود از سوی خبرنگاران درباره آلودگی هوا مورد سئوال قرار گرفت. او توصیه کرد که “کودکان، افراد سالمند، افراد دارای بیماری‌های زمینه‌ای نظیر بیماری‌های قلبی عروقی و ریوی از ترددهای غیر ضروری در سطح خیابان‌ها خودداری کنند. همچنین لازم است از ورزش در شرایط هوای ناسالم خودداری شود.”
او همچنین تاکید کرد: “مردم تا حد امکان سعی کنند تا کمتر از خودروی شخصی استفاده کنند چون علت ۸۰ درصد علت آلودگی هوا خودروهای فرسوده است.”
اما مهمترین بخش توصیه‌های او آن‌جا بود که گفت: “اگر تهرانی‌ها امکان خروج از پایتخت را دارند، بهتر است در این شرایط آب و هوایی از تهران خارج شوند.”
در روزهای افزایش آلودگی هوا، بسیاری از شهروندانی که مجبور به تردد در سطح شهر هستند از ماسک استفاده می‌کنند، اما وزیر بهداشت گفته است که “هیچ یک از ماسک‌های معمولی تاثیری در جلوگیری از ورود ذرات گرد و غبار ندارند.”
او همچنین در مورد تمهیدات این وزارتخانه در این روزها چنین توضیح داد: “بیمارستان‌ها در ایام آلودگی هوا فعالند و خدمات لازم را به بیماران ارایه خواهند داد. همچنین اتوبوس آمبولانس‌های وزارت بهداشت به منظور خدمت‌رسانی به نیازمندان در میادین مستقر شده‌اند. در دوره‌های گذشته و در شرایط آلودگی هوا حجم مراجعه به بیمارستان‌های قلب حدود ۳۰ درصد افزایش یافته، همچنین حجم مراجعه به بیمارستان‌های جنرال نیز حدود ۱۵ درصد افزایش یافته است و افراد به علت مشکلات قلبی و ریوی به این بیمارستان‌ها مراجعه می‌کنند.”
جمعیت هلال احمر هم با اعلام اینکه در دو روز گذشته ۵ شهروند تهرانی بر اثر آلودگی هوا راهی بیمارستان شده‌اند، از استقرار اتوبوس آمبولانسی مجهز به اکسیژن وآمبولانس‌های مجهز به داروهای فوریتی قلبی -ـ عروقی و تنفسی در دو میدان راه آهن تهران و فرمانداری شهرری خبر داده است. در دو روز گذشته بیش از صدها شهروند تهرانی برای استنشاق اکسیژن درمانی وسایر امکانات پزشکی به این پایگاه‌ها مراجعه کرده‌اند.
باد و باران، مفیدتر از شهرداری و دولت
شورای اسلامی شهر تهران هم در جلسه علنی روز سه‌شنبه خود به موضوع آلودگی هوای تهران پرداخت. در این جلسه، معصومه ابتکار، رییس کمیته محیط زیست شورا از بی‌توجهی نسبت به اجرای “برنامه جامع کاهش آلودگی هوا” از ابتدای دولت احمدی‌نژاد انتقاد کرد و گفت که این برنامه از سال ۷۸ تا ۸۴ اجرا شده و توانسته با حذف سرب از سوخت و خروج خوودرو‌های گازوییل‌سوز، آلودگی خودروها را ۸۰ درصد کاهش بدهد.
معصومه ابتکار که در دولت خاتمی، ریاست سازمان محیط زیست را برعهده داشت، گفته است: “متاسفانه از سال ۸۴ به بعد اجرای این برنامه جدی گرفته نشد و حتی نسبت به ورود خودروهای دیزلی هم اقداماتی صورت گرفت در شرایطی که طبق اعلام سازمان جهانی بهداشت که برای اولین بار منتشر کرده است، آلاینده های مربوط به دبزل می‌توانند سرطان‌زا باشند. از سوی دیگر در بحث نوسازی ناوگان حمل و نقل عمومی شاهد عقب‌افتادگی‌هایی هستیم. در مورد ارتقای استاندارد موتورسیکلت‌ها هم با بحران جدی مواجه هستیم. همچنین در تعویض کاتالیست تاکسی‌ها با وجود تامین اعتبار در بودجه سال جاری پیشرفت قابل ملا حظه‌ایی را شاهد نیستیم.”
او گفته که “پیش‌نویس بازنگری برنامه جامع کاهش آلودگی هوا تهیه و به تصویب هیات دولت هم رسیده است ولی بنا بر اظهارات برخی مسئولان در این امر، خبری از اجرای بندهای این برنامه نیست و اصولا سازو کار جدی مدیریتی وجود ندارد.”
ابتکار یادآوری کرده است: “تهران هر روز با آلودگی هوا مواجه است ولی زمانی که هوا ساکن است و بادی نمی‌وزد ما می‌فهمیم که هوا آلوده است این نشان می‌دهد که برای تعهدات و مسئولیت‌ها اهمیتی قائل نیستیم.”
با صحبت‌های دیگر، اعضای شورا نهایتا به این نتیجه رسیدند که در نامه‌ای ازدولت و مجلس شورای اسلامی بخواهند اقداماتی بر اساس مصوبات دولت و شورا در جهت اجرای برنامه جامع بازنگری شده کاهش آلودگی هوا -که به تصویب دولت هم رسیده است- انجام شود. همچنین تاکید شود تا دولت، راهنمایی و رانندگی و شهرداری تهران نسبت به مسئولیت خود گام‌هایی بردارند و نیز پیشنهاد شود تا سازمان محیط زیست برای اصلاح مسایل فنی و صنعتی کارخانه آسفالت‌های موجود در غرب استان تهران که آلاینده هایشان با وزش باد به سمت شرق تهران می آید اقداماتی را انجام دهد.
فراکسیون محیط زیست مجلس شورای اسلامی هم درباره آلودگی هوای تهران تشکیل جلسه داد. کمال‌الدین پیرموذن، نماینده مجلس با تاکید براینکه فراکسیون محیط زیست مقصر اصلی آلودگی هوا را سازمان محیط زیست کشور می شناسد درباره این جلسه توضیح داد: “ تذکراتی در خصوص عدم اجرای ارتقای سوخت به یورو ۴ و حذف بنزن و تعلل در اجرای طرح جامع کاهش آلودگی هوا داده شد. نمایندگان مجلس هم اعلام آمادگی کردند تا هرگونه خلا قانونی را در این زمینه بر طرف کرده و سازمان محیط زیست را در حسن اجرای وظایفش حمایت کنند.”
او گفت: “متاسفانه به جای مدیریت شهری و دولت، باد و باران آلودگی هوای تهران را مدیریت می‌کنند. ما هنوز با استانداردهایی که در این زمینه داریم فاصله عمیقی داریم.”
پیرموذن تاکید کرد: “شهرداری تهران نیز موظف شد وظایفی که شورای شهر در این زمینه برایش پیش‌بینی کرده است اجرایی کند و به جان انسان‌ها بیشتر از کسب درآمد توجه کند و کمتر اجازه ورود خودرو ها را به طرح ترافیک بدهد.”
به گفته این نماینده مجلس، مواد سمی و ذرات معلق زمینه ساز کشته شدن سالانه ۴هزار نفر است.
از سوی دیگر رییس پلیس راهور تهران مدعی است که پلیس بار کوتاهی دستگاه‌ها را در موضوع آلودگی هوا به دوش می‌کشد.
سردار حسین رحیمی، از تعیین مهلت دو ماهه برای رفع آلایندگی سرویس‌های دودزای ادارات و نهادهای دولتی و غیر دولتی تهران خبر داده و گفته است: “این امر از روز یکشنبه توسط استانداری تهران به تمامی دستگاه‌های ذیربط ابلاغ شده است و تمامی ادارات و سازمان‌های دولتی و غیردولتی در مرحله اول باید نسبت به از رده خارج کردن و جایگزینی سرویس‌های آلاینده خود اقدام کنند.”
به گفته او، در فاز دوم قرار است تمامی سرویس‌های ادارات و نهادهای دولتی که مدت زیادی است حذف شده، مجددا جایگزین شود.
رییس پلیس راهنمایی و رانندگی تهران بزرگ، با اشاره به وجود حدود پنج میلیون دستگاه خودرو و سه میلیون موتورسیکلت در پایتخت عنوان کرد: “با افزایش آلاینده‌های هوا، فقط مسئولان توپ را در زمین یکدیگر می‌اندازند که قطعا این امر اقدام پسندیده‌ای نیست و بهتر است به جای آنکه دستگاه‌هایی که به وظایف خود عمل می‌کنند را بازخواست کنند، پاسخ دهند که خودشان چه کاری کرده‌اند؟”
خطر در کمین آنها که مجبورند کار کنند
سازمان هوا‌شناسی برای روز چهارشنبه تهران، احتمال بارش باران داده است اما باران هم مشکل آلودگی هوا را حل نخواهد کرد. به این ترتیب احتمالا تنها راه دوری از آلودگی هوای تهران، همان گونه که وزیر بهداشت توصیه کرده، خروج از تهران است. اگرچه گزارش شده بسیاری از شهروندان از همان روز سه‌شنبه تصمیم به مسافرت گرفته‌اند و شلوغی جاده‌های منتهی به شمال کشور حتی باعث اعمال محدودیت‌های ترافیکی هم شده است.
اما همه شهروندان امکان این را ندارند که از تعطیلات استفاده کنند و به مسافرت بروند. جدا از مسائل مربوط به هزینه سفر، خبرگزاری ایلنا گزارش داده که بسیاری از بخش‌های خصوصی، کارگران خود را مجبور به حضور در محل کار کرده‌اند.در این گزارش از قول یکی از کارگرانی که روز سه‌شنبه مجبور بود کار کند، آمده است: “متاسفانه شرکت‌های خصوصی، کارگران و کارمندان خود را موظف می‌کنند که در روزهایی که از سوی دولت تعطیل اعلام می‌شود در محل کار خود حاضر شوند. امروز یکی از همکاران من که خانمی باردار بود در محل کار از هوش رفت. گویا هوای آلوده شهر تهران، تنها موجب آزار رسیدن به کارکنان ادارات دولتی می‌شود و کارکنان بخش‌های خصوصی از خطر این آلودگی مصون هستند.”
غلامرضا عباسی، عضو هیات مدیره انجمن صنفی کارگری استان تهران، عدم اجبار دولت برای تعطیلی بخش‌های خصوصی را “عدم تقبل مسئولیت ضرر این بخش‌ها” دانسته است.
بسیاری از مشاغل هم مانند رانندگان وسایل نقلیه عمومی، رانندگان تاکسی و مسافربرهای شخصی، ماموران پلیس، کارمندان بانک و… مجبور به حضور در محیط‌های شلوغ و آلوده شهر هستند.
این درحالی است که رییس مرکز سلامت محیط وکار وزارت بهداشت تاکید کرده که “افراد مبتلا به بیماری‌های قلبی یا ریوی، سالمندان و کودکان باید از هرگونه فعالیت فیزیکی خارج از منزل اجتناب کنند.”
کاظم ندافی با یادآوری اینکه مسابقات ورزشی هم نباید انجام نشود، توصیه کرده است: “مردم با مصرف میوه‌ها و سبزیجات حاوی مواد آنتی اکسیدان به حفظ سلامت خود کمک کنند و در منازل استفاده از شومینه و اجاق گاز را به حداقل برسانند تا آلودگی کمتری در داخل ساختمان ایجاد شود.”
