اسکار فرهادی با لابی نظام
جواد شمقدری رسما اعلام کرد که جایزه اسکار فیلم “جدایی نادر از سیمین” حاصل اقدامات سازمان سینمایی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی بوده است.
معاون پیشین سینمائی وزارت ارشاد در گفت و گوبا ایلنا اعتراف کرد که این اقدام به توصیه محمود احمدی نژاد با “برنامه ریزی” و “لابی گری” انجام شده است.
جواد شمقدری، گفت: “زمانی که قرار بود مسئولیت سینمایی آن زمان را برعهده بگیرم از آقای احمدی‌نژاد پرسیدم: اگر بخواهید در یک جمله من را نصیحت کنید چه می‌گویید؟ ایشان گفتند برو سینمای ایران را بین‌المللی کن و من گفتم اولین گام این است که اسکار بگیریم و او گفت خوب اینکار را انجام بده و این اتفاق افتاد.خیلی‌ها در این سی سال تلاش کردند اسکار بگیرند اما موفق نشدند اما الان شد. آن سال که «جدایی نادر از سیمین» جایزه اسکار را گرفت می‌شد فیلم دیگری به جشنواره جهانی برود و اسکار نگیرد و «جدایی نادر از سیمین» می‌توانست در فجر انتخاب نشود و اگر انتخاب می‌شد می‌توانست جایزه نگیرد. این‌ها یک برنامه‌ریزی بوده است. وقتی شما در عرصه بین‌المللی می‌روی و می‌خواهی جایزه بگیری قطعا نمی‌توانی با شاخص‌های خودت عمل کنی و طبیعی است که بتوانی با شاخص‌های آنها عمل کنی، اما برای ما این مهم بود که با شاخص‌های آنها عمل کنیم اما منافع ملی مارا زیر سئوال نبریم. در فرآیند اسکار فیلمی انتخاب شد، رفت و حمایت شد. برنامه‌ریزی شد اما بعضی‌ها منکر هستند و می‌گویند برنامه‌ریزی شده نبود، تصادفی بود. اما ما طراحی کردیم و حتی لابیگری کردیم تا این اتفاق بیفتد و برای همه ایرانیان مهم بود که یک فیلم ایرانی اسکار بگیرد. فیلمساز برای ما مهم نبود بلکه مهم این بود که فیلم از سینمای ایران جایزه بگیرد.”
جوادشمقدری در باره نحوه “برنامه ریزی” و “لابیگری” توضیح بیشتری نداده است. اما برخی از منتقدین سینمائی که سینمای ایران را از نزدیک دنبا ل می کنند، رویدادهائی را یادآور می شوند که شباهت زیادی به “ برنامه ریزی” برای برکشیدن این فیلم و طرح آن در جامعه بعنوان یک فیلم متفاوت ومعترض دارد.
پاسخ اکادمی اسکار به سخنان جواد شمقدری وتوضیحات احتمالی او، این اتفاق مهم “سیاسی- هنری” را بیشتر از ابهام در خواهد آورد، اما به گفته صاحب نظران برنامه ریزی برای اسکار و بر بستر فیلم های اصغر فرهادی پیشتر از ساختن فیلم” جدایی نادر از سیمین” اغاز شده بود.
در اسفند 1387، وقتی فیلم پیشین اصغر فرهادی، “درباره الی” از جشنواره فجر حذف شد، جوادشمقدری فیلم را به جشنواره برگرداند. اوبا اشاره به نقش گلشیفته فراهانی در فیلم “مجموعه دروغها” ساخته رایدلی اسکات، که سبب حذف این فیلم شده بود، گفت: “صرف اینکه بازیگر این فیلم در یک فیلم آمریکایی بازی کرده و در مراسمی بی حجاب ظاهر شده نباید این فیلم در محاق قرار بگیرد”. جواد شمقدری از موافقت رییس‌جمهور با اکران این فیلم خبر داد و تصمیم وزارت ارشاد را وتو کرد. باین ترتیب دو تابوی سی ساله جمهوری اسلامی یعنی حجاب و حضور در یک فیلم آمریکائی شکسته شد.
در همان زمان اخباری از دیدار نمایندگان اقتصادی احمد محمود ی نژاد با رئیس بانک جهانی منتشر شد که قرار گرفتن برنامه “ هدفمند کردن یارانه” ها د ر مرکز سیاست های رئیس جمهور اسلامی ایران را سبب گردید.
وقتی نوبت به ساختن فیلم “جدایی نادر از سیمین” رسید، حوادثی مانند لغو پروانه این فیلم و برگرداندن آن زمینه مناسب را برای معرفی این فیلم بعنوان اثری متفاوت و معترض فراهم ساخت.
اکران همزمان این فیلم و اخراجیها3 به کارگردانی مسعود ده نمکی توسط یک پخش کننده واحد درنوروز، دو قطبی سازی مرسوم جمهوری اسلامی را به سینما هم تسری داد. هر دو فیلم با فروش بسیار بالایی روبرو شد وتقابل مصنوعی آنها، راه برای تبدیل “جدایی نادر از سیمین” به پرچم بخش مهمی از هواداران جنبش سبز بویژه د رخارج از کشور، هموار ساخت. امری که در پشتیبانی ا زاین فیلم برای دریافت جایزه اسکار نقش مهمی ایفاء کرد.
شیوه “ لابی گری” جمهوری اسلامی از کانال های سینمایی روشن نیست، اما می توان بیاد آورد که جوادشمقدری قبل از برگزاری مراسم اسکار، دست به پیش بینی عجیبی زد: “در شرایط فعلی نیز که ایران در مرکز توجه قرار گرفته، شرایط سیاسی را به نفع این فیلم می‌بینم و احتمال می‌دهم که به عنوان یک سیگنال مثبت بخواهند با در نظر گرفتن جایزه‌ای برای این فیلم نشان دهند که با ایران دشمنی ندارند.”
پیش بینی معاونت سینمایی بوقوع پیوست و اصغر فرهادی، درحالیکه کراوات به گردن داشت جایزه اسکار را گرفت و گفت: “دوست دارم از آکادمی، سونی پیکچر کلاسیک و دوستان عزیزم مایکل بارگر و تام برنارد تشکر کنم.
سلام به مردم خوب سرزمینم (به زبان فارسی)
در این لحظه بسیاری از مردمان کشورم ما را تماشا می کنند و همگی خوشحال هستند؛ نه به خاطراهمیت دادن به ما یا به خاطر فیلم یا سازنده آن، بلکه در این دورانی که ما از جنگ صحبت می‌کنیم و ترس و رعب بین کشورهایمان رد و بدل می‌شود، نام کشورم ایران در این جا با فرهنگ و تمدن بی‌نظیرش برده می شود.
فرهنگ غنی و باستانی کشورم زیر گرد و غبار سنگین سیاست پنهان شده است. من با افتخار این جایزه را به مردم کشورم تقدیم می کنم؛ مردمی که به تمام تمدن ها و فرهنگ ها احترام می‌گذارند و هر گونه خصومت و دشمنی را خوار می‌شمارند.”
نقش دوستان اصغر فرهادی یعنی مایکل بارگر و تام برنارد- مدیران سونی پیکچرز- در “لابی” مورد اعتراف جواد شمقدری پوشیده است، اما پیام کاملاسیاسی کارگردان فیلم “جدایی نادر از سیمین” که حتی اشاره دوری هم به اختناق و خفقان در جمهوری اسلامی ندارد، توسط ناظران بیطرف مورد ارزیابی های گوناگون قرار گرفت.
چند سال پیش از این، وقتی در سال 1997 عباس کیارستمی برنده جایزه نخل طلا شد که جایزه ای هنری است و فرانسوی، در مراسم دریافت جایزه بدون کراوات حاضر شدو وقتی به ایران برگشت، او را مخفیانه و شبانه از فرودگاه خارج کردند.
اصغر فرهادی با جایزه اسکار که یکی از جهانی ترین سمبل های آمریکاست، روز روشن به ایران برگشت ومورداستقبال نیمه رسمی قرار گرفت. درمیان مستقبلین چهره محمد رضاشریفی نیا از همه شاخص تر بود که همراه مسئولین وزارت ارشاد و بنیاد فارابی، دسته گل را به گردن اصغر فرهادی انداخت.
از مسائلی که سبب شد “لابی” دولت احمدی نژاد از دو کانال سینما و اقتصاد برای ایجاد رابطه با امریکا به جایی نرسد، چیزی منتشر نشده است. ناظران بر این باورند که تنها مخالفت شخص آیت اله خامنه ای می تواند این کوشش را خنثی کرده باشد.
