ویلیام برک وایت و آدام کلکر
همزمان با سخنرانی ماه گذشته احمدی نژاد در اصفهان، ما در دفتر دانشگاه در تهران نشسته بودیم. دورتادور میز را مقامات بلندپایه محافظه کارترین کانون اندیشمندان ایران پر کرده بودند. احمدی نژاد در اصفهان مخالفت با “دشمنان” غربی را موعظه می کرد و در همین حال چند روز قبل، دولت او چند تن از اندیشمندان ایرانی ـ آمریکایی از جمله هاله اسفندیاری را به اتهام دروغین “خیانت بر علیه امنیت ملی” دستگیر کرده بود.
به علاوه، در تهران معاون رئیس دانشگاه امام صادق که مرکز پرورش نخبگان سیاسی ایران است، در کنار یک سند حقوقی ژست گرفت و از ما خواست آن را امضاء کنیم. این سند یک اعتراف اجباری نبود. میزبان ما بدنبال این بود که اساس یک مبادله دانشگاهی را با مدرسه حقوق ما در فیلادلفیا بگذارد. بنابراین، می بینید که حتی محافظه کارترین شخصیت های دانشگاهی ایران نیز خواهان سیاست نزدیکی جدی به شخصیت های دانشگاهی آمریکا هستند.
برخی از تحلیلگران معتقدند دستگیری هاله اسفندیاری بخشی از تلاش تندروهای ایران برای محدود کردن روابط با غرب است. احمدی نژاد نیز خواهان جلوگیری از این قبیل روابط است. در تأیید این مطلب باید گفته شود که قبل از سفرمان نیز به یکی از همکارانمان ویزا داده نشد. اگرچه وزارت خارجه آمریکا میلیون ها دلار به حمایت از آزادیخواهان ایران اختصاص داده است، اما عنوان کردن این بودجه، چه برسد به قبول آن، راهی است که قطعا ً به زندان اوین ختم خواهد شد. برای ایرانیان ارتباط با سازمان های غیردولتی غربی به معنی ملاقات با نیروهای امنیتی ایران است.
مبادله دانشگاهی هنوز هم امکان پذیر است. ما در یک کنفرانس جدی اندیشمندانه در مورد رابطه حقوق بشر و مذهب در دانشگاه شیخ مفید قم شرکت کردیم. ما دعوت شده بودیم تا در مورد اجرای عملی حقوق بشر در عرصه بین المللی و نیاز به بازرسی های دولتی این مقوله برای دانشجویان مقطع کارشناسی ارشد سخنرانی کنیم. به علاوه، موضوع دستگیری هاله اسفندیاری را نیز نادیده نگرفتیم و آن را با تنی چند از ایرانیان در میان گذاشتیم.
هرگونه نفوذ دولت آمریکا در این امر، دیپلماسی آکادمیک را از میان خواهد برد، اما زمانی که به طور مستقل توسط یک دانشگاه و بر مبنای تبادل همتایان اندیشمند صورت گیرد، تنها روشی خواهد بود که به واسطه آن می توان سیاست نزدیکی به ایران را در پیش گرفت. رابطه آکادمیک یقینا ً به مسائلی از قبیل تهدیدات ایران نخواهد پرداخت. در صورتی که دیپلماسی آکادمیک مستقل از تلاش های دولت آمریکا محقق شود، امید به سیاست بلند مدت نزدیکی به ایران عملی خواهد شد.
برخی از اندیشمندان آمریکایی خواستار تحریم تبادل آکادمیک تا زمان آزادی بازداشت شدگان هستند. اما چنین تحریمی نفوذ اندک ما را در ایران تضعیف خواهد کرد و دستان احمدی نژاد را برای انجام اقداماتی از این قبیل باز خواهد گذاشت. تندروهای ایران خواهان قطع ارتباط های محدود از این دست هستند تا دانشگاهیان خارجی نتوانند به ایران نزدیک شوند. آنها تهدید بلندمدت این قضیه را پیش رو می بینند. با این وجود شاید به خاطر تاریخ طولانی فکری ایران است که تندروها نتوانسته اند درهای این کشور را به طور کامل به روی خارجی ها ببندند. در این حال اگر دانشگاههای آمریکا نیز درها را به روی ایران ببندند، تنها دانشجویانی ایرانی را تنبیه خواهند کرد که به احتمال زیاد سردمداران تغییر روابط ایران و آمریکا خواهند بود.
بهترین چشم انداز پیشرفت حقوق بشر در ایران و امنیت ما در دستان جوانانی است که در نهایت میراث دار قدرت خواهند بود. ما امروز فرصت بسیار حساسی برای تأثیرگذاری بر آنها داریم. تماس های بیشتر به جوانان ایرانی کمک خواهد کرد توانایی های هدایت کشورشان به سوی دموکراسی هدفمند را کسب کنند. محروم کردن آنها از چنین فرصت هایی، همان اصولی را که هاله اسفندیاری زندگی خود را وقف آن کرده بود، تضعیف خواهد کرد.
منبع: هیوستن کرونیکل، 1 ژوئیه، 2007