در حالیکه بعد از انتخابات ریاست جمهوری سال گذشته تعداد گشتهای ارشاد در چهارچوب “طرح ارتقای امنیت اجتماعی” و محدودیت شهروندان افزایش یافته است، نمایندگان مجلس از تغییر نام “گشت ارشاد” به “گشت حقوق شهروندی” خبر می دهند. تغییر نام گشت ارشاد در شرایطی صورت می گیرد، که اعمال محدودیت بر شهروندان در چهارچوب این طرح و دیگر طرح های همسو، بارها از سوی محمود احمدی نژاد انکار شده است.
برخی از خبرگزاری های حامی دولت، دیروز به نقل از نماینده اصفهان در مجلس از تغییر نام گشت ارشاد به گشت حقوق شهروندی خبر دادند.
محمد تقی رهبر، نمایند اصفهان در مصاحبه با فارس، خبرگزاری وابسته به نیروهای امنیتی نظامی، با اشاره به نشست روز دوشنبه فراکسیون روحانیون مجلس با جانشین نیروی انتظامی و فرمانده پلیس تهران، اعلام کرد: “سردار رادان و سردار ساجدی‌نیا در مورد چرایی حذف گشتهای ارشاد، مدعی شدند بر اساس دستورات مقامات مجبور شده‌اند تا گشت ارشاد را جمع کنند و نام آن را به گشت حقوق شهروندی تغییر دهند.”
این نماینده در مورد اینکه این دستور از طرف کدام مقام بوده توضیح نداده است.
محمود احمدی نژاد، در طول سالهای گذشته و به ویژه همزمان با تبلیغات انتخاباتی دور دهم ریاست جمهوری، از برخوردهایی که تحت لوای اجرای “طرح عفاف و حجاب” از طریق “گشت های ارشاد” با زنان می‌شود، انتقاد و هر گونه مسئولیت دولت در قبال این طرح ها رارد کرده است. هر چند منتقدان و حتی برخی از حامیان او این انتقاد ها و گریز دولت از این مسئولیت را “عوام فریبی” خوانده اند.
نام گشت ارشاد در شرایطی به گشت شهروندی تغییر می یابد که بر اساس مستندات اعلامیه های جهانی حقوق بشر، حقوق شهروندی عبارت است از وظایف و مسئولیت‌های شهروندان در قبال یکدیگر، شهر و دولت یا قوای حاکم و مملکت و همچنین حقوق و امتیازاتی که وظیفه تامین آن حقوق بر عهدهٔ مدیران شهری، دولت یا به طور کلی قوای حاکم می‌باشد. اما حقوق شهروندی به تعریف محمد تقی رهبر، نماینده اصفهان در مجلس این است که “اجازه ندهیم در حکومت اسلامی فساد و بدپوششی وجود داشته است.”
آنطور که خبرگزاری فارس یادآوری کرده “گشت ارشاد، یکی از برنامههای طرح امنیت اجتماعی بود که پلیس با بدپوششی مردان و زنان برخورد می‌کرد، اما بعد از مدتی این گشت‌ها تغییر رویکرد دادند و هم‌اکنون نیز اسم آنها تغییر کرده است”. این خبرگزاری اشارهای به جزئیات مربوط به “تغییر رویکرد” این گشت ها نکرده است.
ارتقای امنیت اجتماعی
طرح ارتقای امنیت اجتماعی مورد اشاره این خبرگزاری دولتی، یکی از برنامههای اجرایی نیروی انتظامی است که سه سال پیش در راستای مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی تحت عنوان “طرح جامع عفاف” اجرا شد. اجرای این طرح پس از تصویب در این شورا و تائید از سوی آیت الله خامنهای، رهبر جمهوری اسلامی به عهده محمود احمدی نژاد رئیس جمهور وقت گذاشته شد و از سوی او نیز به نیروی انتظامی ابلاغ شد.
پس از آن نیروی انتظامی برنامه اجرایی خود پیرامون عملی کردن “طرح جامع حجاب” را پس از چند جلسه هماهنگی با محمود احمدی نژاد تحت عنوان “طرح ارتقای امنیت اجتماعی” آغاز کرد. با توجه به آنکه این طرح مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی بود، در کنار دولت، قوه قضائیه، سپاه پاسداران و وزارت اطلاعات و نیروهای بسیج هم ملزم به اجرای آن شدند.
فعالترشدن گشتهای اجتماعی تحت لوای این طرح اما موجی از نارضایتی را میان شهروندان و به ویژه قشر جوان به وجود آورد. در پی بروز این ناخشنودی ها، محمود احمدی نژاد که یکی از اجراکنندگان اصلی این طرح بود ادعا کرد با برخورد انتظامی به مقوله پوشش زنان مخالف است. به گزارش آنزمان رسانهها، در پی این ادعا، فرمانده وقت نیروی انتظامی از فرمان احمدی‌نژاد برای اجرای این طرح و نشست‌های مشترک با او خبر داد و تهدید کرد درصورت لزوم اسناد مربوط به این فرمان را افشا می‌کند.
در طول سالهای گذشته به ویژه در زمان برگزاری انتخابات ها طرح ارتقای امنیت اجتماعی و دیگر طرح های همسو - که گشت ارشاد یکی از ارکان اجرای آنهاست- همواره یکی از مسائل مورد بحث نامزد های انتخاباتی بوده است. محمود احمدی نژاد که بعدها یکی از بانیان پشت پرده این طرح معرفی شد، شاید اولین نامزد انتخاباتی بود که نسبت به برخورد با مظاهر بدحجابی واکنش نشان داد.
احمدی نژاد در فرودین ماه 1384 و در آستانه انتخابات دور نهم ریاست جمهوری، به عنوان یکی از نامزدها در پاسخ به برخورد منتقدان مبنی به بی توجهی او به آزادی های اجتماعی در برنامه تبلیغاتی تلویزیونی، صراحتا گفت: “چرا مردم را کوچک می کنید؟ یعنی مشکل مهم جوانان ما این است که مدل مویشان را چطور بزنند و دولت هم نمی گذارد؟ شان دولت این است؟ آیا مشکل مردم ما این است که فلان دختر فلان لباس را پوشید؟”
منتظر بودیم فتنه گران خفه شوند
نزدیکان آقای احمدی نژاد در زمان تصدی پست ریاست جمهوری او در دولت نهم هر چند مدت یک بار به بهانه هایی طرح ارتقای امنیت اجتماعی و گشت های ارشاد را به موضوع رسانه ها تبدیل می کردند، اما در واقع این موضوع به صورت جدی همزمان با شروع تبلیغات انتخاباتی دور دهم ریاست جمهوری یک بار دیگر در سطح رسانهها و از سوی رقبای انتخاباتی مطرح شد.
میر حسین موسوی، از رهبران کنونی مخالفان در ایران، آنزمان در اولین نشست خود با خبرنگاران پس از اعلام رسمی کاندیداتوری در انتخابات دهم ریاست جمهوری، با بیان اینکه “مسائل اجتماعی باید با تکیه بر مزیت های اجتماعی بر اعتقادات و اعتماد به مردم حل و فصل شود و برخوردهای خشن اثر مثبتی ندارد” اعلام کرد که در صورت تصدی پست ریاست جمهوری “مساله امنیت اجتماعی و گشت های ارشاد” را جمع می کند.
مهدی کروبی، یکی دیگر از رهبران کنونی مخالفان در ایران، در یکی از نشست های خود با خبرنگاران، به عنوان نامزد انتخابات دهم ریاست جمهوری، در پاسخ به سئوال یکی از دانشجویان مبنی بر اینکه “اگر رئیس جمهور شود، در قبال گشت های ارشاد چه فعالیتی انجام می دهد؟”، گفت: “من اگر رئیس جمهور شوم خود گشت ارشاد برنامه‌هایش را متوقف خواهد کرد و حتی لزومی ندارد که من به آنها بگویم”.
هر چند منتقدان اصولگرای دولت نهم بارها ادعا های محمود احمدی نژاد در مورد گشت های ارشاد راضد و نقیض خوانده بودند، اما او یک بار دیگر به عنوان نامزد انتخابات دهم ریاست جمهوری، در خرداد ماه 1388 دربرنامه تلویزیونی اعلام کرد که مخالف است مسائل فرهنگی از طریق مسائل انتظامی مدیریت شود، و مدعی شد با گشت ارشاد مخالف است و برای اظهار این مخالفت به وزیر کشور هم نامه داده است.
از آن تاریخ به بعد، شاید به خاطر حوادث بعد از انتخابات، این بحث نه از سوی منتقدان و نه از طرف حامیان آن هیچ وقت به مانند گذشته به کانون توجه رسانهها تبدیل نشد تا چند ماه پیش که این بار از سوی محمد تقی رهبر، همان نماینده ای که دیروز از تغییر نام گشت های ارشاد خبر داد، مطرح شد.
محمد تقی رهبر، نماینده اصفهان در مجلس و رئیس فراکسیون روحانیت مجلس آنزمان ضمن انتقادات تند از وضعیت حجاب در جامعه، مبارزه با بی حجابی را وظیفه دولت دانست و از گلایه برخی از علمای قم به احمدی نژاد به دلیل بی توجهی به این موضوع خبر داد. او گفت: “اگر ما این چند وقت قدری خودداری می کردیم، به خاطر این بود که می گفتیم فتنه گران خفه شوند و از این فضا خارج شویم. الان روند بدحجابی به گونه ای شده که تبدیل به بی حجابی کامل شده است.”
موضوع تغییر نام گشت ارشاد به گشت حقوق شهروندی در حالی مطرح می شود که احمد رضا رادان، فرمانده نیروی انتظامی تهران، اردیبهشت ماه سال جاری اعلام کرده بود که واحدهای گشتی “طرح امنیت اجتماعی و ارتقای امنیت بانوان” دو برابر می شود و “تا از میان رانده شدن تمامی کج روی ها و انحرافات رفتاری و اجتماعی در جامعه استمرار خواهد یافت.”
