سخنگوی کمیسیون سیاست خارجی مجلس دیروز طی گفتگویی ضمن انتقاد از سیاست خارجی دولت، با بیان اینکه ایران در حال حاضر بیشترین روابط اقتصادی را با کشورهایی دارد که بدترین روابط سیاسی را با ایران دارند، خواستار ساز و کارهای جدید دولت با محوریت وزارت خارجه برای پیمودن هماهنگ مسیرهای سیاست خارجی در حوزه های اقتصادی، فرهنگی، دیپلماسی عمومی و رسانه ای شد.
به گزارش سایت تابناک، کاظم جلالی نماینده اصولگرای مجلس در گفتگویی انتقادی، با تشریح مواردی از ضعف دستگاه دیپلماسی در پیشبرد اهداف کلی سیاست های خارجی جمهوری اسلامی در قبال کشورهایی چون روسیه، فرانسه، انگلیس، آلمان و حتی سودان، عملکرد وزارت خارجه و دولت احمدی نژاد را به چالش کشید.
وی ابتدا با اشاره به نوع روابط ایران با روسیه و عدم پایبندی این کشور به قرارد سامانه موشکی اس 300گفته است: “رفتار روس ها درباره قرارداد اس ـ 300 رفتار نامناسبی بود؛ البته بنده قایلم که باید کار و روابط با روسیه را در راستای منافع طرفین بازسازی کرد؛ امیدوارم که روس‌ها در تصمیم خود تجدیدنظر کنند.”
جلالی که به طور ضمنی از نوع روابط سیاسی با روسیه انتقاد کرده با بیان اینکه پس از عدم پایبندی روس ها به این قرارداد مهم، ایران باید برای دستیابی به تکنولوژی های جدید، تلاشی دو چندان داشته باشد نسبت به تکرار این موارد هشدار داده و افزوده: “عدم تحویل سامانه اس ـ 300 از سوی روس ها، این پیام را می‌رساند که باید درباره دستیابی به تکنولوژی‌های جدید، تلاشی دوچندان داشته باشیم، چون اگر در این‌گونه موارد قرارداد هم ببندیم، باز هم ممکن است، قرارداد را نقض کنند.”
انتقاد این نماینده اصولگرای مجلس در حالی است که در پی همراهی روسیه با غرب در اعمال تحریم ها علیه ایران، روابط جمهوری اسلامی و دولت روسیه که تا قبل از آغاز دور چهارم تحریم ها از متحدین ایران در پیشبرد برنامه های نظامی ایران محسوب می شد، رو به سردی گرائیده است. روسیه اخیرا اعلام کرده حاضرست در قبال تعلیق قرارداد تحویل سامانه موشکی اس 300به ایران غرامت بپردازد.
به گفته کارشناسان روابط بین الملل، غیر فعال بودن سیاست خارجی جمهوری اسلامی در قبال مواضع و سیاست خارجی روسیه در همراهی با اروپا و امریکا، به ویژه بعد از روی کار آمدن دیمیتری مدودف، از یک سو و از سوی دیگر تمایل روسیه به عضویت در مرکز تجارت جهانی در امریکا، راه روس ها را برای لغو و تعلیق هر گونه قرارداد نظامی و اقتصادی این کشور با ایران باز گذاشته است. بر همین اساس کارشناسان نظر داده اند که “دیپلماسی ناکارآمد ایران متاثر از اتخاذ نوعی سیاست خارجی تنش زا در منطقه، برخلاف تصور دولتمردان ایران تاثیر بالقوه ای بر روابط اقتصادی و نظامی ایران با کشورهای همسایه، به ویژه روسیه برجای گذاشته است، به شکلی که علاوه بر روسیه بیشتر کشورهای همسایه و منطقه بیش از گذشته تمایل به همراهی امریکا و اروپا در تحرم ها علیه ایران دارند.”
در همین راستا سخنگوی کمیسیون سیاست خارجی مجلس گفته است: “ما از همه ظرفیت‌ها در سیاست خارجی بهره نمی بریم؛ بخشی از آن، مربوط به این است که سیاست خارجی، تنها به معنای دیپلماسی رفت‌وآمد نیست، بلکه شامل مؤلفه‌های فرهنگی، اقتصادی، دیپلماسی عمومی و رسانه‌ای است و محور اصلی در ثبات روابط دیپلماتیک، اقتصاد است.
کاظم جلالی سپس با اظهار تاسف از عملکرد فعلی دستگاه خارجی در جمهوری اسلامی ایران، با بیان اینکه، اقتصاد در عرصه بین المللی راه خود را می رود و دیپلماسی کشور نیز به معنای رفت و آمد سیاسی هم مسیر خود را طی می کند، برخلاف نظر سایر مسئولان دولت احمدی نِژاد به مساله مهمی اعتراف و اذعان کرده در حال حاضر ایران بیشترین روابط اقتصادی را با کشورهایی دارد که بدترین روابط سیاسی را با ایران دارند؛ از جمله فرانسه، انگلیس و آلمان.
این نماینده اصولگرا سپس در مورد سطح روابط اقتصادی ایران با سه کشور اروپایی فرانسه، آلمان وانگلس سئوال و در عین حال ادعا کرده است: “ایران خودرو، صنعت خودرو فرانسه را از ورشکستگی نجات داده است. روابط سیاسی ایران با فرانسه، در چه سطحی است که این حجم از روابط اقتصادی را با آن داریم؟ این در حالی است که تصمیم‌گیری در روابط سیاسی در یک اتاق فکر انجام می‌شود و روابط اقتصادی در جای دیگر؛ سطح روابط اقتصادی ایران با آلمان و انگلستان چقدر است؟”
روابط سیاسی جمهوری اسلامی با این سه قدرت اقتصادی اروپا، به دنبال حوادث پس از انتخابات پرمساله سال گذشته به سردی گراییده و حتی به تنش های لفظی منجر شده است؛ به نحوی که بحث بر سر کاهش روابط سیاسی با این سه کشور، به ویژه انگلیس همواره از موضوعات اصلی مطرح شده در کمیسیون سیاست خارجی مجلس بوده است.
جلالی در ادامه افزوده: “در حال حاضر بزرگترین رنجی که سیاست خارجی می‌برد، این است که توازنی در اجزای گوناگون سیاست خارجی در ایجاد روابط با دیگر کشورها نیست؛ مثلا روابط سیاسی خوبی بین ایران و سودان برقرار بوده و سودان از ظرفیت اقتصادی بالایی برخوردار است. حال پرسش این است که سطح روابط اقتصادی ایران با سودان چقدر است؟ چقدر توانسته‌ایم در سودان موفق باشیم؟ افرادی که قرار است کارشناسی کنند بیشتر علاقه‌مندند، به سمت اروپا بروند. نباید وابستگی خاصی به کشور یا منطقه‌ای خاص پیدا کنیم و به قول معروف، نباید همه تخم‌مرغ‌های خود را در سبد روسیه یا اروپا بریزیم.”
سخنگوی کمیسیون سیاست خارجی مجلس سپس از دولت خواسته برای تقویت دستگاه دیپلماسی سازوکاری جدید با محوریت وزارت خارجه ایجاد کند. او در این خصوص گفته: “دولت باید سازوکاری با محوریت وزارت خارجه ایجاد کند و نقش وزارت خارجه در سیاست خارجی تقویت شود، چرا که سیاستی که بر پایه یک سفر یا یک لبخند ژوکوند و یا سر تکان دادن برای هم باشد، فایده‌ای ندارد. اگر کشورهای دیگر بدانند که دستگاه وزارت خارجه در تصمیمات اقتصادی تأثیرگذار است، برای آن جایگاه قایل خواهند شد.”
بحث اختلافات بین احمدی نژاد و منوچهر متکی طی سه ماه اخیر در رسانه های داخلی مطرح و تاکنون چند بار شایعه بر کناری منوچهر متکی شنیده شده است. گروه های سیاسی منتقد دولت احمدی نژاد، ضعف فعلی در وزارت خارجه را در نتیجه سیاست های احمدی نژاد و ایجاد محدودیت برای منوچهر متکی می دانند و بر این باورند که احمدی نژاد نه تنها سطح روابط دیپلماتیک با کشورهای مختلف را تعیین می کند بلکه حتی سفرای جمهوری اسلامی در کشورهای خارجی را هم بدون اطلاع متکی برمی گزیند.
این نماینده اصولگرای مجلس در پایان به سطح دیپلماسی رسانه ای، مساله ای که در سیاست خارجی ایران کمتر مورد توجه بوده، پرداخته و با بیان اینکه سطح دیپلماسی رسانه ای نسبت به حوزه های دیگر در سیاست خارجی برتری ویژه ای دارد گفته: “ایراد اصلی این است که همیشه نگاهمان رو به درون است و نگران این هستیم که در داخل از سخنان و مواضعمان چه برداشتی می شود و در نتیجه رویکرد داخلی داریم. رسانه را باید از دو دیدگاه مد نظر قرار داد؛ در سطح داخلی باید فضای باز رسانه‌ای وجود داشته باشد و رسانه‌ها در عرصه داخلی رقابت و نقادی کنند؛ اما همین رسانه‌ها را در عرصه خارجی باید به شکل متحد در کنار هم گذارد. ضعف در این زمینه، هم مربوط به رسانه‌هاست و هم دولت.”
انتقاد از سیاست خارجی جمهوری اسلامی از زمان روی کار آمدن محمود احمدی نژاد همیشه مطرح بوده. به عقیده بسیاری از مخالفان و منتقدان دولت، انزوای فعلی، چهار دوره تحریم، تنش های سیاسی در سطح منطقه و جهان، در نتیجه سیاست های خارجی غلط و ماجراجویی های های احمدی نژاد بوده است.
