محمود احمدی نژاد به آفریقا سفر کرد. کشورهای مقصد: بنین، غنا و نیجر که دارای ذخایر غنی اورانیوم است. محمدرضا جلیلی، کارشناس امور ایران، می گوید احمدی نژاد درتلاش است تا راهی برای برون رفت از انزوای بین المللی پیدا کند. وی در مصاحبه ای با دویچه وله به سؤالاتی دراین زمینه پاسخ داده. این مصاحبه را می خوانید.
ایران چه منافعی در قاره آفریقا دارد؟
روابط میان ایران و آفریقا به گذشته های خیلی دور بازمی گردد. حتی در زمان شاه نیز ایران با آفریقای جنوبی، زئیر [که امروز با نام جمهوری دموکراتیک کنگو شناخته می شود]، اتیوپی و تمامی کشورهای شمال آفریقا و به ویژه سنگال روابط بسیار خوبی داشت. پس از انقلاب اسلامی این روابط حفظ و حتی بهتر شد. چندین دلیل برای سفر احمدی نژاد وجود دارد. فکر می کنم اولین دلیل این است که ایران از چند ماه پیش تاکنون ریاست جنبش کشورهای غیرمتعهد را برعهده دارد. سران جمهوری اسلامی در چنین منصبی به کشورهای آفریقایی که خود را جزو این جنبش می دانند سفر می کنند.
دلیل دیگر، انزوای بین المللی ایران است که طی سال های اخیر به دلیل سیاست این کشور در منطقه، افزایش یافته است. ایران به دلیل حمایت از بشاراسد بیش از پیش منزوی شده. به همین دلیل کشورهای عربی از تهران فاصله گرفتند. حتی می توان گفت که نوعی جنگ سرد میان تهران و ریاض برقرار است و در چنین شرایطی تهران درتلاش است تا روابط خود را با کشورهایی که با آنها مشکل ندارد حفظ کند. و دلیل سومی نیز وجود دارد: تحریم های بین المللی که به دلیل بحران هسته ای این کشور وضع شده اند.
ایران چگونه می تواند این تحریم ها را دور بزند؟
ایران به مانند هر کشور دیگری که مورد تحریم های بین المللی قرار می گیرد، سعی کرد شرکایی بیابد که به طور مستقیم به این تحریم ها رأی نداده اند و حاضرند به شیوه ای با ایران وارد امور تجاری پایاپای شوند. پس شاید بتواند به برخی محصولات آفریقایی دسترسی پیدا کند و حتی شاید بتواند در بهره برداری از معادن اورانیوم مشارکت داشته باشد. و این یک اولویت برای برنامه هسته ای ایران است.
تمامی اینها بدین معنی است که محمود احمدی نژاد با گروهی از بازرگانان و نمایندگان اقتصادی ایران همراهی می شود. آنها قصد دارند روابط خود را با کشورهای آفریقایی، که یک بازار بالقوه برای بخشی از صنایع ایران محسوب می شوند، حفظ کنند. ایران به برخی از کشورهای آفریقایی اتومبیل، اتوبوس و ماشین آلات کشاورزی صادر کرده. به علاوه، ایران به لحاظ استراتژیک در آفریقا ذینفع است: ایران در مجاورت اقیانوس هند قرار دارد و از این حیث، منافع خود را در وهله اول در کشورهای آفریقای شرقی می بیند. و به عنوان مثال روابط خوبی، به لحاظ نظامی، با سودان دارد.
محمود احمدی نژاد روز دوشنبه ۱۵ آوریل ۲۰۱۳ به نیجر سفر کرد که دارای ذخایر قابل توجهی اورانیوم است. درحالی که ایران خود دارای یک برنامه هسته ای مناقشه آمیز است. به نظر شما جامعه بین المللی چه برداشتی از این سفر دارد؟
من فکر می کنم که جامعه بین المللی، به ویژه کشورهای غربی و در رأس آنها ایالات متحده، به هیچ وجه از تماس های ایران با کشورهایی مانند نیجر خوشحال نیستند. نیجر دارای ذخایر اورانیوم است و اخیراً روابط این کشور با شرکت فرانسوی Areva تیره شده. شاید ایران درتلاش است تا در این حوزه سرمایه گذاری کند که البته بستگی به نتیجه مذاکرات دارد. بی شک جامعه بین المللی مشتاق نیست شاهد وقوع چنین حالتی باشد.
سرمایه گذاری ایران در آفریقا بیشتر در چه حوزه هایی بوده؟
در حوزه صنایع، و به ویژه پالایش نفت. ایران در این منطقه دارای یک سنت سرمایه گذاری است و همچنین محصولات صنعتی خود را به این منطقه صادر می کند. ولی ایران به لحاظ فرهنگی نیز فعال است: جمهوری اسلامی تلاش می کند تا نفوذ خود را، ازطریق “قدرت نرم”، با سرمایه گذاری در بخش های آموزش و پرورش در مدارس مذهبی و دیگر اماکن افزایش دهد. و از این حیث با کشورهایی مانند ترکیه و عربستان سعودی که آنها نیز در کشورهای آفریقایی حضور دارند رقابت می کند.
منبع: دویچه وله، ۱۹ آوریل
