هفته گذشته، 23 تن از فعالان شناخته شده حقوق بشر در ایران، در پی جلسه ای در محل کانون مدافعان حقوق بشر ایران، به تدوین و معرفی شاخص برگزاری انتخابات آزاد، سالم و عادلانه پرداختند.
معرفی شاخص های ذکر شده، در چارچوب فعالیت “کمیته دفاع از انتخابات آزاد، سالم و عادلانه” صورت گرفته که به دعوت کانون مدافعان حقوق بشر از مرداد ماه سال جاری با حضور شخصیت های زیر تشکیل شده است: هادی اسماعیل زاده، عباس امیر انتظام، حسین انصاری راد، محمد بسته نگار، داود هرمیداس باوند، حبیب الله پیمان، محمد علی دادخواه، تقی رحمانی، عزت الله سحابی، عبدالفتاح سلطانی، سید محمد سیف زاده، خسروسیف، احمد صدر حاج سید جوادی، شیرین عبادی، محسن کدیور، مرتضی کاظمیان، علی اکبر معین فر، سعید مدنی، مرضیه مرتاضی لنگرودی، نرگس محمدی، علی اکبر موسوسی خوئینی، ابراهیم یزدی، حسن یوسفی اشکوری.
در اطلاعیه تشکیل کمیته مزبور آمده ضمن تاکید بر این که اعضا “با وجود تفاوت در بینش سیاسی، همگی با احساس مسئولیت در برابر مردم و تحقق حاکمیت ملت، عضویت در این کمیته و مسوولیت های ناشی از آن را پذیرفته اند” خاطرنشان شده: “این کمیته با تعیین معیارهای شناخته شده انتخابات آزاد، سالم و عادلانه طبق ضوابط تعریف شده در اعلامیه جهانی حقوق بشر و میثاقین مربوط به آن و بیانیه اتحادیه بین المجالس مصوب 26 مارس 1994 به بررسی عملکرد مسوولان و مجریان انتخابات و ارزیابی آنها می پردازد، و همچنین بر ان است که با تعیین شرایط و ضوابط انتخابات آزاد، سالم و عادلانه بتواند بستری را فراهم نماید تا در صورت تحقق، یکایک شهروندان بتوانند با آزادی و آگاهی بیشتری در تعیین سرنوشت خویش اقدام نمایند.“
معیارهای بیست گانه
کمیته دفاع از انتخابات آزاد، سالم و عادلانه، در پی جلسه اخیر این کمیته، با صدور اطلاعیه ای ضوابط و معیارهای انتخابات آزاد را معرفی و تلاش برای تحقق این معیارها را به عنوان پیش شرط برگزاری انتخابات واقعی در ایران مورد تأکید قرار داده است.
شیرین عبادی، برنده جایزه صلح نوبل، در اظهار نظری راجع به اهمیت اعلام معیارهای ذکر شده، ضمن تاکید بر اهمیت “اطلاع رسانی” و “فرهنگ سازی” در مورد شاخص های برگزاری انتخابات آزاد می گوید: ”فراموش نکنیم در سال های دهه 60 ، حتی سخن گفتن از حقوق بشر و ارزش های مدرن در ایران از دید بسیاری از سیاسیون یک امر مذموم به حساب می آمد. افراد بسیاری، وقتی می خواستند به کسی دشنام بدهند او را با “لیبرال” یا طرفدار دموکراسی و حقوق بشر (به عنوان ارزش هایی غربی) می دانستند. اما اکنون، در اثر کوشش ها و فرهنگ سازی مستمری که توسط پویندگان راه دمکراسی و حقوق بشر صورت گرفته، طرفداری از این مقولات ها به یک ارزش اجتماعی تبدیل شده و حتی بسیاری از سیاستمداران ناقض حقوق بشر، می کوشند خود را مدعی حمایت از این حقوق معرفی کنند.” به باور عبادی: “در ادامه همین تلاش های طولانی مدت، در مورد انتخابات آزاد و سالم نیز باید زمینه سازی مناسب و فرهنگ سازی لازم صورت بگیرد تا آگاهی نسبت به شرایط لازم برای برگزاری انتخابات به یک هنجار و مطالبه عمومی تبدیل شود.”
در همین راستا، کمیته دفاع از انتخابات آزاد، سالم و عادلانه، 20 پیش شرط برگزاری انتخابات را به شرح زیر مورد تاکید قرار داده است:
1- اراده مردم اساس و منشا قدرت حکومت است و این اراده باید بوسیله انتخابات آزاد، سالم و عادلانه اعلام شود.
2- آزادی و سلامت انتخابات هنگامی میسر است که حقوق و آزادی های اساسی مردم طبق معیارهای جهانشمول تحقق پیدا کرده باشد.
3- آزادی و سلامت انتخابات بدین معنی است که همه آحاد ملت و همه گرایش ها و تشکل های سیاسی، عقیدتی و قومی و … بتوانند بدون احساس زور و تحمیل در انتخابات شرکت نمایند و به نامزدهای مورد نظر خود رأی دهند و به لحاظ رأی که می دهند مورد بازخواست و فشار و محرومیت قرار نگیرند، شرکت یا عدم شرکت در انتخابات تحمیلی نباسد و اثر سویی در زندگی اجتماعی، سیاسی و اقتصادی افراد نداشته باشد.
4- به منظور رعایت عدالت و انصاف در خصوص انتخاب شوندگان و نامزدهای انتخاباتی، غیر از محدویت هایی از قبیل سن قانونی، تابعیت کشور محل رأی یا نداشتن سوء پیشینه مؤثر کیفری در جرائم عادی- که منجر به محرومیت موقت از حقوق اجتماعی شده باشد- هیچ محدودیت دیگری نباید ایجاد نمود.
5- مردم حق دارند به عنوان رأی دهنده یا انتخاب شونده بطور فردی یا از طریق احزاب و تشکل های مختلف، در انتخابات شرکت نمایند.
6- احزاب و تشکل های مختلف با، هر نوع گرایش سیاسی و عقیدتی باید بتوانند در شرایط یکسان نامزدهای خود را معرفی و برای شرکت در انتخابات از شرایط و تسهیلات مساوی و عادلانه بهرمند باشند.
7- رأی دهندگان و نامزدهای انتخاباتی، فردی یا حزبی حق دارند بدون بیم و نگرانی، دیدگاه ها و برنامه های خود را تبلیغ و ترویج و در رسانه های گروهی مطرح کنند.
8- دولت باید تمام اقدامات لازم را به عمل آورد تا احزاب و نامزدها و رأی دهندگان از امنیت جانی و مالی و حیثیتی مساوی برخوردار گردند و از هر نوع خشونت، جلوگیری بعمل آورد.
9- دولت باید تضمین کند که موارد نقض حقوق بشر در رابطه با انتخابات آزاد را فوراً در محدود زمانی معینی در دادگاه های عمومی علنی، مستقل و بی طرف مورد رسیدگی قرار دهد و با ناقضان قانون اعم از اشخاص حقیقی و حقوقی یا نهادهای دولتی برخورد جدی و فوری در چارچوب قانون بعمل آورد، و رأی صادره را از طریق رسانه های گروهی برای اطلاع عمومی اعلام نماید.
10- قوانین و مقررات داخلی مربوط به انتخابات نباید با عرف و تعهدات بین المللی دولت مغایرت داشته باشند.
11- انتخابات باید دوره ای و در دوره های مشخص انجام گیرد.
12- دولت موظف است برنامه های ملی آموزش همگانی، جهت آشنایی مردم با معیارها و آیین های انتخابات آزاد را اجرا نماید.
13- رأی گیری باید بطور فراگیر انجام شود وشامل کلیه اتباع ایرانی باشد.
14- به منظور تأمین سلامت انتخابات دولت موظف است امکان نظارت و بازبینی بی طرفانه نهادها و تشکل های مردمی و غیر دولتی و نمایندگان احزاب سیاسی را بر فرآیند انتخابات فراهم نماید.
15- در فرآیند انتخابات همه آحاد مردم باید مورد حمایت قانونی قرار گیرند و چنانچه حقوق فردی، اجتماعی، سیاسی و انتخاباتی آنان تضییع گردد باید از امکان جبران خسارت مادی و معنوی برخوردار باشند.
16- کلیه احاد ملت اعم از زن و مرد و تشکل ها و احزاب سیاسی- عقیدتی و قومی باید در شرایط مساوی بتوانند از رسانه های گروهی و به ویژه از رسانه های دولتی جهت تبلیغات انتخاباتی بهرمند گردند.
17- رأی گیری باید مخفیانه به عمل آید بدین معنی که غیر از رأی دهنده هیچ شخص دیگری از مفاد رأی وی مطلع نشود.
18- دولت باید اقدامات لازم و مناسب برای شفافیت روند انتخابات به عمل آورد و اصل را بر برائت و واجد صلاحیت دانستن همه نامزدها اعم از زن و مرد قرار دهد و از هر گونه تفتیش عقاید و اعمال نظارت سلیقه ای جلوگیری کند.
19- رأی گیری باید بدون هر گونه تقلب یا ارعاب یا هر گونه اقدام غیر قانونی انجام گیرد و شمارش آراء باید تحت نظارت و بازبینی بیطرفانه نمایندگان احزاب، تشکل ها و نامزدها باشد، دولت مکلف به تضمین و اجرای این بند می باشد.
20- اعمال هر گونه نظارت استصوابی توسط نهادهای حکومتی- تحت هر عنوان باشد- نادیده انگاشتن حقوق شهروندی و مخدوش ساختن انتخابات آزاد، سالم و عادلانه است.