جنی بارچفیلد
معمولا کارگردانان فیلم های خود را با پست به جشنواره کن می فرستند. جعفر پناهی، کارگردان ایرانی مطرح در سطح بین المللی، فیلمش را بطور قاچاقی و در یو اس بی که در داخل کیک جاسازی شده بود، به جشنواره کن فرستاد.
فیلم، “این یک فیلم نیست”، پاسخ سینمایی پناهی به مجازاتی است که سال گذشته دادگاه برایش در نظر گرفت: شش سال حبس و 20 سال محرومیت از فیلمسازی. پناهی و همکار فیلمساز دیگرش، محمد رسول اف که او هم همین حکم را دارد. آن ها به حکم خود اعتراض کرده اند و منتظر رای دادگاه تجدیدنظر هستند.
“این یک فیلم نیست”، یک جور مستند است که به برزخ قانونی که پناهی در آن گرفتار شده است، می پردازد. در این فیلم کارگردان تغییر جا می دهد و دوربین را سمت خودش می گیرد: او در برداشت های ثابت که در خانه اش در تهران گرفته شده، تلفنی با وکیلش صحبت می کند، با همسرش در مورد حکم اش حرف می زند و به حیوان خانگی شان که یک آفتاب پرست است، غذا می دهد.
وی با کنایه زدن به محکومیتش، دربرابر دوربین فیلمنامه ای که توسط مقامات ایران تصویب نشده بود، از رو می خواند. او با استفاده از نوارچسب، همه درز هایی که به بیرون از آپارتمانش راه دارد را می پوشاند و به تماشاگران کمک می کند تا فضایی که باید در آن فیلم می ساخت تا دولت ایران به او چراغ سبز ساختن فیلم را نشان می داد، تصور کنند.
“این یک فیلم نیست” که عنوانش را از روی تابلوی معروف “ این یک چپق نیست” رنه مگریت برداشته است، نشان دهنده مقاومت و تمرکز بر هنر بعنوان یک توانایی برای تغییر جامعه است.
مجتبی میرطهماسب، دستیار کارگردان و فیلمبردار اصلی فیلم می گوید که او و پناهی از خطرات ساختن این فیلم و فرستادن آن به جشنواره کن آگاه بودند. این فیلم هفته گذشته در بخش خارج از مسابقه به نمایش درآمد. میرطهماسب برای نمایش روز پنجشنبه به کن رفته است.
میرطهماسب روز جمعه در کنفرانس مطبوعاتی که در جشنواره کن برگزار می شد، گفت:« ما تصمیم گرفتیم خطرات کاری را که می کنیم بپذیریم. ما با حکومت ایران مبارزه سیاسی نمی کنیم. ما ترجیح می دهیم آزاد باشیم تا قهرمانی باشیم در گوشه زندان.
میرطهماست گفت که هیچ واکنشی در مورد “این یک فیلم نیست” و فیلم دیگری که از رسول اف در جشنواره به نمایش درآمد و عنوانش “به امید دیدار” بود، در داخل ایران صورت نگرفته است.
رسول اف با تصاویر نیمه پنهان که در آپارتمان گرفته است، نسبت به فیلم پناهی از خط داستانی منسجم تری پیروی می کند.
“به امیددیدار” داستان یک وکیل حقوق بشری جوان است که بعد از اینکه مقامات ایران مجور کارش را باطل می کنند، تصمیم می گیرد از ایران خارج بشود و برای این کار با مشکلات زیادی مواجه می شود.
برگزار کنندگان جشنواره با نمایش دادن این دو فیلم، نه تنها به انتشار خبر حکم های صادره این دو فیلمساز کمک می کنند، بلکه به مطرح شدن پرونده این دو در داخل ایران نیز کمک می کند، این درحالی است که خانه سینماگران در این موارد بسیار محتاطانه عمل کرده است.
سری توبیانا، رئیس سینماتک پاریس، به خبرنگاران حاضر در کنفرانس مطبوعاتی گفت:« هرچه بیشتر در مورد این دو حرف بزنیم، هرچه بیشتر اخبار آنان را در اینجا مطرح کنیم، آنها در ایران زنده تر می مانند.» برگزار کنندگان گفتند که پناهی کنفرانس را از طریق اسکایپ دنبال می کرد.
پناهی جابزه جشنواره های شیکاگو و برلین را برده است و در جشنواره کن نیز دو جایزه در سال های 1995 و 2003 گرفته است.
سانفرانسیسکو گیت، 20مه
