بامداد روز گذشته، آسمان ایران برای دو ساعت ورود هواپیمای صدراعظم آلمان به آسمان ایران را ممنوع کرد تا با دردسر دیپلماتیک تازه ای مواجه شود. در حالی که مقامات آلمانی اقدام جمهوری اسلامی را یک “بی احترامی” توصیف کرده و نسبت به پیامد های دیپلماتیک آن هشداد داده اند، مقمامات جمهوری اسلامی “نقص فنی” و یا “اشتباه خلبان” را عامل سرگردانی خلبان قدرتمند ترین بانوی اروپایی توصیف کرده اند.
” اکنون چنین امری را تجربه نکرده بودم، خلبانان هم چنین تجربه را نداشته‌اند.” این را آنگلا دوروتئا مرکل می گوید. اشاره صدراعظم آلمان به تجربه دو ساعت معطلی هواپیمای حامل وی در آسمان ترکیه به دلیل عدم اجازه جمهوری اسلامی به عبور این هواپیما از آسمان ایران است. این امر باعث شد تا ورود صدر اعظم آلمان و هیات بلند پایه همراه وی به خاک هند خارج از زمان پیش بینی شده باشد.
ناظران می گویند رفتار اخیر جمهوری اسلامی ممکن است به یک دردسر دیپلماتیک جدی میان تهران و برلین بدل شود. به ویژه آنکه گیدو وستروله، همزمان با فراخواندن سفیر جمهوری اسلامی در آلمان، اقدام تهران را یک “بی احترامی” توصیف کرده است: “این اقدام بی‌احترامی به آلمان است و ما آن را نخواهیم پذیرفت.”
مشکل فنی یا اشتباه خلبان
همزمان آنجلا مرکل نیز از اقدام وزیر امورخارجه استقبال کرده و گفته است باید “روشنگری” شود: “موضوع به هیچ‌وجه ربطی به عصبانیت ما ندارد، بلکه مسئله بر سر روشنگری است.”
بلافاصله پس از واکنش مقامات آلمانی، سخنگوی دستگاه دیپلماسی جمهوری اسلامی، دلیل ایجاد تاخیر در پرواز دبیر کل اتحادیه دموکرات مسیحی آلمان را “یک مشکل فنی” عنوان کرده که “بلافاصله” مرتفع گردیده است. به گفته وی رامین مهمانپرست وزارت خارجه، از پرواز صدر اعظم آلمان از آسمان ایران آگاه بوده است: “مجوزهای لازم برای عبور هواپیمای حامل خانم مرکل صدراعظم آلمان از فضای جمهوری اسلامی ایران از قبل و به موقع صادر و به اطلاع سفارت آلمان در تهران رسیده بود.”
اما سخنگویی وزارت امور خارجه دولت دهم در حالی “دلایل فنی” را دلیل دور زدن دو ساعته هواپیمای آلمانی در آسمان ترکیه می داند که رئیس کمیسیون امنیت ملی مجلس هشتم، “خلبان” هواپیمای مذکور را مقصر می داند و می گوید: “اشتباه خلبان آلمانی در ارائه کد ورود به آسمان ایران موجب تاخیر دو ساعته برای دریافت اجازه ورود به آسمان کشورمان شده است.”
علا الدین بروجردی آسمان ایران را آسمانی بدون مشکل برای پرواز توصیف و خاطرنشان کرده است: “روزانه چند صد پرواز خارجی به آسمان ایران وارد شده و از حریم هوایی ایران استفاده می‌کنند و هیچ مشکلی برای هیچ هواپیمایی ایجاد نمی شود.”
بی احترامی محلی از اعراب ندارد
رسانه های آلمانی گفته اند که در بامداد سه‌شنبه ( ساعت یک و سی‌دقیقه) سیاستمداران آلمانی حاضر در هواپیما از مواجه هوایپمای حامل آن ها با “آسمان ممنوع” جمهوری اسلامی با خبر می شوند. گفته شده مرکز کنترل هوایی جمهوری اسلامی پس از چندی از گفت‌‌وگو با خلبانان آلمانی سرباز زده و تنها پس از آن مجور عبور از آسمان ایران را داده که دریافته است در صورت تعلل این ایرباس 340 ناچار خواهد شد به دلیل کمبود سوخت در ترکیه فرود آید. خبرگزاری مهر اجازه جمهوری اسلامی به عبور این هواپیما را یک “ پیام امیدوار کننده” توصیف و در واکنش به اظهارات مقامات آلمانی گفته است سخن گفتن از “بی احترامی” محلی از اعراب ندارد. وی در توجیه این گزاره به رویکرد “خصمانه” آلمان و “نقش پررنگ” آن کشور در اعمال تحریمهای جدید غرب علیه ایران به بهانه برنامه هسته ای تهران اشاره کرده است.
با این حال سخنگوی دولت آلمان گفته است که جمهوری اسلامی “آداب رایج بین المللی” در مورد “امتیازات” رهبران کشورها را نادیده گرفته و صدراعظم آلمان را با وضعیتی مواجه ساخت که برای او “سابقه” نداشته است.
مقابله به مثل؟
برخی ناظران می گویند ممکن است رخداد اخیر مرتبط با اخبار تایید نشده ای مبنی بر خوددداری برخی از کشور ها از جمله آلمان به سوخت رسانی به هواپیماهای ایرانی باشد. سال گذشته گزارش هایی منتشر شد مبنی بر اینکه آلمان و سه کشور بریتانیا، کویت و امارات متحده عربی ممکن است از سوخت رسانی به هواپیماهای جمهوری اسلامی خود داری کنند.
در آن زمان “مهدی علیاری ” دبیر انجمن صنفی شرکت‌های هواپیمایی جمهوری اسلامی روز گذشته اعلام کرده بود در پی تصویب قانون یک جانبه آمریکا و تحریم این کشور علیه تهران، فرودگاه‌های بریتانیا، آلمان و امارات عربی متحده از سوخت رسانی به هواپیماهای ایرانی امتناع می‌کنند. با این حال وزارت حمل‌ونقل آلمان در واکنش به این ادعا اعلام کرده بود که سوخت رسانی به هواپیماهای ایرانی تحت تحریمهای سازمان ملل یا اتحادیه اروپا قرار نداشته و تصریح کرده بود: “هیچ گونه امتناعی برای سوخت‌رسانی وجود ندارد.” گرچه وی خاطرنشان کرده بود نمی‌تواند درباره امتناع تامین‌کننده‌های “خصوصی” در سوخت‌رسانی به هواپیماهای ایرانی اظهارنظر کند.
آلمان علیه جمهوری اسلامی
کارشناسان اقتصادی آلمان را مهمترین شریک تجاری جمهوری اسلامی در اروپا می دانند و پیش بینی می کنند اگر تهران نتواند جواب قانع کننده ای در خصوص دلایل ممنوعیت پرواز آنگلا مرکل به برلین دهد ممکن است، این روابط با چالش های جدیدی روبرو شود.
گفتنی است همین حالا نیز آلمان به همراه 26 کشور دیگر عضو اتحادیه اروپا، تحریم های اقتصادی گسترده ای را علیه جمهوری اسلامی ایران تصویب کرده است. به غیر تحریم های این اتحادیه، آلمان به طور مجزا نیز فشارهایی اقتصادی علیه جمهوری اسلامی اعمال کرده است. سه ماه پیش رسانه های آلمانی خبر دادند که آنگلا مرکل، صدر اعظم آلمان، از بانک مرکزی آلمان خواسته‌است تا از پرداخت میلیاردها یورو پول فروش نفت ایران به هند از طریق بانک “ای‌آی‌اچ” به تهران خودداری کند.
آلمان حامی جنبش سبز
آنگلا مرکل همچنین بحران سیاسی جمهوری اسلامی را نیز در دو سال گذشته دنبال کرده است و برخوردهای خون بار حکومت در مواجهه شهروندان معترض به تقلب گسترده در انتخابات سال 88 را زیر سوال برده است. در آخرین مورد پس از خیزش خیابانی جنبش سبز در 25 بهمن سال 89، سخنگوی آنگلا مرکل در یک کنفرانس مطبوعاتی ضمن انتقاد از سکوب تظاهرات جنبش سبز توسط ماموران امنیتی از قول صدر اعظم آلمان گفت: “خانم مرکل به زنان و مردانی که در تظاهرات شرکت کردند تضمین می دهد که صدای حق خواهی و آزادی خواهی شان به گوش آلمان و دیگر کشورهای اروپایی رسیده است.”
استفن سیبرت همچنین حاکان جمهوری اسلامی را به توقف تهدیدها علیه رهبران مخالف دولت – میر حسین موسوی و مهدی کروبی – فراخوانده بود.
