سینماگران ایرانی در واپسین روزهای استقرار دولت دهم، اوقات پرالتهابی را سپری می‌کنند. وزارت ارشاد و سازمان سینمایی که از دو سال قبل تلاش‌های خود را برای مقابله با خانه سینمای مستقل از دولت آغاز کرده‌اند این روزها تلاش دارند قبل از به سر رسیدن دوره‌شان، جایگزینی خانه سینما را به سرانجام برسانند. تجمع روز پنجشنبه (۲۷ تیرماه) سینماگران در محل دفتر خانه سینما منجر به این شد که نیروی انتظامی مسئولیت صیانت از محل این نهاد صنفی را تا ۶ مرداد ماه -ـ زمان برگزاری مجمع عمومی خانه سینما-ـ به عهده بگیرد، اما روز یکشنبه ۳۰، تیرماه سینماگران نزدیک به سازمان سینمایی هم با نام “خانه اصناف سینمای ایران”، که البته اصرار دارند آنها را “خانه سینما” بخوانند، مقابل وزارت ارشاد تجمع کردند.
حبیب‌الله کاسه‌ساز تهیه کننده اخراجی‌ها و رئیس هیات مدیره خانه اصناف سینمای ایران روز قبل از این تجمع در گفت‌وگو با روز تاکید کرده بود: “آنها می‌گویند ما ۳۰-۴۰ نفر بیشتر نیستیم، حالا ما روبه روی ارشاد جمع خواهیم شد تا بگوییم بیشتر از این حرف‌هاییم.”
افراد حاضر در این تجمع ضمن حمایت از اعضای هیات مدیره خانه اصناف سینمای ایران خواهان بازگشایی خانه سینما و تحویل آن به صنوف قانونی و هیات مدیره این تشکل شدند؛ تشکلی که بسیاری از سینماگران آن را فاقد اعتبار و هویت می‌دانند.
در این تجمع، حسین فرح‌بخش از چهره‌های نزدیک به سازمان سینمایی و عضو این تشکل هم پشت میکروفن رفت و گفت: “دوستان در خانه سینما فکر می‌کنند که در دولت بعد بوی کباب می‌آید، در حالی که نمی‌دانند آنجا خر داغ می‌کنند.”
البته این نخستین بار نیست فرح‌بخش از چنین ادبیاتی استفاده می‌کند، او چند شب قبل هم در مناظره‌ای با همایون اسعدیان، رییس کانون کارگردانان که در قالب برنامه تلویزیونی هفت از سیما پخش می‌شد با لحن نامناسبی گفت: “پدران ما درباره شعبان بی‌مخ برایمان تعریف کرده بودند اما آن را با چشم ندیده بودیم. در تجمع پنجشنبه دیدیم که یک‌نفر با لگد به در می‌زد.”
او با اشاره برزیده، کارگردان سینما ادامه داد: “این کار شعبان بی‌مخ است.”
اصرار سازمان سینمایی و گروه وابسته به آن، برای مصادره محل و نام خانه سینما در حالی است که محمود احمدی‌نژاد عصر یکشنبه ۳۰ تیر ماه برای دومین بار و این بار در جواب به نامه مسعود جعفری جوزانی مبنی بر اعلام نظر درباره تفاهم‌نامه ۱۳ تیر ماه گفت: “خانه سینما یک مجموعه صنفی و غیردولتی است.”
احمدی‌نژاد در این نامه همچنین تفاهم‌نامه امضا شده بین رییس سازمان سینمایی و نمایندگان هیات مدیره خانه سینما در سیزدهم تیر ماه جاری را ملاک عمل دانست و بر ضرورت اجرای مفاد آن تاکید کرد.
اما کاسه‌ساز پیش‌تر به “روز” گفته بود مقصود احمدی‌نژاد ازبازگشایی خانه سینمای مستقل، “ما” هستیم.
چه کسانی روبه روی وزارت ارشاد تجمع کردند؟
مرتضی شایسته، عبدالله علیخانی، حسین فرح‌بخش، حبیب کاوش، اصغر محبی، حبیب‌الله کاسه‌ساز، محمد قهرمانی، جمال شورجه،محسن محسنی‌نسب و مسعود اطبابی از چهره‌های شناخته شده‌تر تجمع ۳۰ تیر مقابل وزارت ارشاد بودند. به گزارش خبرگزاری‌ها، بقیه افراد حاضر از اشخاص کمتر شناخته شده و عوامل پشت صحنه بوده‌اند؛ تجمعی که تعداد افراد شرکت کننده در آن نهایتا به ۱۰۰ نفر رسیده است.
در این تجمع شعارهایی هم بر ضد خانه سینما سر داده شد. همچنین حاضران چند پلاکارد با نوشته‌هایی از قبیل “آقای همایون اسعدیان: ما سیاهی لشکر نیستیم” از طرف شورای انجمن مدیران تدارکات، “انجمن دستیاران فیلمبردار حمایت خود را از سازمان سینمایی و شورای عالی سینما برای بازگشایی خانه‌ی سینما قانونی اعلام می‌داریم” و “ما صنف‌های قانونی خواهان بازگشایی خانه سینما هستیم” از طرف شورای انجمن مدیران تدارکات سینمای ایران، را حمل می‌کردند. در اوایل تجمع، صالح دلدم، تهیه‌کننده پشت میکروفون رفت و ضمن حمایت از اتحادیه تهیه‌کنندگان و “حاج حسین فرح‌بخش” تاکید کرد که خانه سینمایی‌ها با حوزه هنری در پایین کشیدن فیلم‌ها از روی پرده در سال ۹۱ شریک بوده‌اند.
در همان ساعات برگزاری تجمع، جمال خندان وکیل و مشاور حقوقی خانه سینما به خبرگزاری‌ها خبر داد: “دادگاه مانع تشکیل خانه سینمای جدید از سوی وزارت ارشاد شده است.”
خندان کوچکی همچنین گفت: “یک تشکل موهوم و موسوم به شورای روسای صنوف سینمای ایران مورخ ۱۹ تیر ماه اقدام به برگزاری مجمعی تحت‌عنوان مجمع عمومی خانه سینما نموده و برای خود هیات مدیره منتسب به خانه سینما نیز انتخاب و معرفی کرده است.”
او ادامه داد: “ظاهرا ناظر وزارت ارشاد نیز در این مجمع شرکت داشته و به عنوان رئیس هیات مدیره این تشکل فرضی انتخاب شده است و مسئولین وزارت ارشاد هم با تایید اقدامات این گروه اعلام کردند که قصد دارند امکانات خانه سینما را به این گروه بسپارند.”
وکیل خانه سینما عنوان کرد: “دادگاه به موجب دادنامه شماره ۹۲۰۴۲۸ مورخ ۲۹/۴/۹۲ وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی را از ثبت و هرگونه ترتیب اثر دادن به صورتجلسه مجمع عمومی مورخ ۱۹ تیر ماه گروه یادشده تحت عنوان «خانه سینما» منع کرد.”
اما در آن سو بهزاد ابتهاج، مشاور حقوقی سازمان سینمایی نیز در پاسخ وکیل خانه سینما به ایسنا گفت: “پیگیر هستیم تا حکم صادر شده برای منع تشکیل خانه سینمای جدید توسط وزارت ارشاد را لغو کنیم.”
به گفته ابتهاج، آنچه به عنوان حکم منع تشکیل خانه سینمای جدید مطرح شده یک دستور موقت است که هر ذی‌نفعی می‌تواند برای دریافت آن از دادگاه، درخواست بدهد.
مقاومت خانه سینما در برابر انحلال
۱۳ دی ماه ۱۳۹۰، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی “دستور انحلال” خانه سینما را صادر کرد که البته در آن نوشته شده بود: “تشکل موسوم به خانه سینما”. پس از آن با تلاش و پیگیری سینماگران، این حکم توسط مرجع قضایی لغو شد و خانه سینما به حالت تعطیل در آمد. در روز ۱۳ تیرماه، هیات مدیره خانه سینما به همراه جواد شمقدری، رییس سازمان سینمایی به دیدار محمود احمدی‌نژاد رفتند و تفاهمنامه‌ای امضا کردند. جواد شمقدری روز شنبه، ۱۵ تیر ماه نامه‌ای خطاب به هیات مدیره خانه سینما نوشت و در آن طی ۸ بند، تشریفات قانونی و اجرایی بازگشایی خانه سینما را شرح داد. اما هیات مدیره خانه سینما زیر بار بندهای اعلام شده از سوی شمقدری نرفت و عنوان کرد مواد نامه شمقدری با توافقات صورت گرفته در ۱۳ تیرماه تفاوت دارد. پس از آن بود که محمود احمدی‌نژاد طی نامه‌ای به شمقدری دستور داد خانه سینما هرچه سریع‌تر بازگشایی شود و غیر دولتی باشد و غیر دولتی بماند.
شمقدری در پاسخ احمدی‌نژاد با ابراز ناامیدی از وضع موجود گفت: “با شرایط موجود خانه سینما تا دو ماه دیگر نیز باز نمی‌شود.” اما بر خلاف توافقات صورت گرفته بین سینماگران و مقامات دولتی، سرانجام صنوف قانونی شده سینما و طیف نزدیک به سازمان سینمایی، مجمع‌عمومی‌شان را شامگاه ۱۹ تیر در محل اتحادیه تهیه‌کنندگان سینما برگزار کردند. در انتخاباتی که در این مجمع صورت گرفت بیژن محتشم، حبیب‌الله کاسه ساز، امیررضا معتمدی، سهیلا نجم و اصغر محبی به عنوان اعضای هیات مدیره انتخاب شدند؛ انتخاباتی که انتقادات زیادی به آن وارد شد از جمله اینکه کسانی برای هیات مدیره انتخاب شدند که اساسا نماینده صنف شان نبودند. چنانچه پس از برگزاری مجمع عمومی، ۱۹ تیر شورای مرکزی انجمن چهره‌پردازان با صدور بیانیه‌ای، تاکید کرد نماینده‌ای در مجمع فوق‌الذکر ندارد و این در حالی بود که بیژن محتشم به عنوان نماینده این صنف در انتخابات شرکت بود. همچنین اکبر محمدی رئیس انجمن جلوه‌های ویژه سینمای ایران هم در اطلاعیه‌ای اعلام کرد: “انجمن جلوه‌های ویژه سینمای ایران در جلسه‌ای که بنام مجمع عمومی خانه سینما با تعداد انگشت شماری از انجمن‌های تازه تأسیس تشکیل شده نماینده‌ای نداشته است و حضور آقای محسن روزبهانی در این جلسه با عنوان نماینده این صنف، بدون اطلاع این انجمن صورت گرفته و فاقد اعتباراست.” حبیب‌الله کاسه ساز اما در گفت‌وگو با روز این شبهات را رد کرده و گفته بود اینها شخصا خودشان را معرفی کرده‌اند و همین کافی است.
هیأت مدیره خانه سینما هم ظهر ۲۰ تیر بیانیه‌ای را منتشر کرد. در این بیانیه آمده است: :در واپسین روزهای عمر مدیریت سازمان سینمایی، آخرین پرده‌ی نمایشی که از سال ۱۳۸۹ آغاز شده بود، بر صحنه رفت و معاونت سینمایی که با کارگردانی صدور دستور انحلال و سپس تعطیلی خانه‌ی سینما، نمایش را راه انداخته بود با حمایت از برپایی تشکل موسوم به خانه‌ی سینما شماره دو مضحکه را کامل کرد.”
در نهایت شامگاه ۲۴ تیر ۱۳۹۲، در خانه سینما توسط حراست ارشاد پلمپ شد؛ پلمپی که اعتراض و تجمع سینماگران را در پی داشت.
می‌خواهند اختلاس‌ها مخفی بماند
چندی قبل یک منبع آگاه در خانه سینما به روز گفته بود : “حالا که نزدیک به رفتنشان است می‌خواهند ی خاکریزی درست کنند که دولت آینده را گرفتار کند. این بلاها را سر خانه سینما آوردند که همه توجه‌ها برود به آن سمت تا بودجه‌های قابل توجهی را که توانستند در این دوره بگیرند، اختلاس‌هایی که شده، و بودجه‌هایی که به سمت دفاتر خاص سرازیر شده را پنهان کنند. ویژه‌خواری‌های بسیاری شده و پرونده‌های باز مختلفی دارند. حالا برای اینکه نور به آن بخش تابیده نشود این دعواها لازم است و در آینده هم باید این درگیری‌ها وجود داشته باشد که کسی سراغ آن پرونده‌ها نرود.”
او البته ابراز امیدواری کرده بود تکلیف خانه سینما در همین روزهای باقی مانده دولت دهم روشن شود. این امید البته اکنون دور به نظر می‌رسد.
حالا باید تا 6 مرداد صبر کرد و دید آیا مجمع عمومی خانه سینما برگزار خواهد شد و پس از آن چه آینده‌ای برای خانه سینما، پس از دو سال مقاومت در برابر انحلال و دولتی شدن رقم خواهد خورد.
