امید معماریان
بحران دستگیری 15 ملوان انگلیسی به دست نیروهای ایرانی، با آزادی روزگذشته آنها بالاخره پایان یافت. آزادی افراد یاد شده با دستور مستقیم رییس جمهوری و یک روز پس از آن صورت گرفت که برخی منابع خبری، از “ابتکار” رییس جمهور ایران برای حل مساله ملوان ها خبر داده بودند.
طی سه روز گذشته نشانه هایی ازتلاش دو طرف برای حل مسالمت آمیز ماجرا وآزادی اسیران بریتانیایی ها مشاهده شده بود و روز سه شنبه، اظهارات تونی بلر نخست وزیر انگلیس انتشار یافته بود از حساس بودن 48 ساعت بعد در مذاکرات ایران و بریتانیا بر سر گروگان ها سخن می گفت. احمدی نژاد درکنفرانس مطبوعاتی خود دیروز خود گفت که انگلیس درنامه ای به وزارت خارجه اعلام کرده است که دیگر ورود به قلمرو ایران تکرار نمی شود.
ملوانان بریتانیلیی درحالی که کت وشلوار به تن داشتند، پس ازکنفرانس مطبوعاتی رییس جمهوری دربرابر خبرنگاران حاضر شدند . روزنامه واشنگتن پست درخصوص آزادی آنها نوشت: “ باآزادی پانزده ملوان انگلیسی، رییس جمهور تندروایران باردیگر خود را درعرصه بین المللی درنقطه مورد علاقه اش بازیافت: شاد از قدرت افزاینده تهران ونطق برای قدرت های جهانی درباره بدرفتاری شان.”
کریم سجادپور تحلیلگرمسائل ایران در موسسه کارنگی که چهارسال در موسسه بین المللی بحران مسئول میز ایران بود درمقاله ای که “پست گلوبال” منتشرشده است، درخصوص هزینه هایی که ایران درقبال این دستگیری متقبل شده ، آورده است: “ از نقطه نظر دیپلماتیک تهران ممکن است که گمان کند اروپایی ها را تادیب کرده است تا درخصوص اینکه درکنسرت آمریکا علیه ایران مشارکت کنند، باردیگر فکرکنند، اما درحقیقت این اثرمعکوسی داشته است. به جای انشقاق دراتئلاف کشورهای غربی برعلیه ایران به وسیله جداکردن اروپایی ها ازآمریکایی – استراتژی موفقی که ایران درزمان ریاست جمهوری محمد خاتمی برگزیده بود- ایران اعتماد بیشتری را از اروپایی ها سلب کرده است، اعتماد به این که یک رهبری عاقل رام برای مصالحه دیپلماتیک وجود دارد.”
نمایش آزادی ملوانان انگلیسی برای دولت محمود احمدی نژاد، همچون نمایشی ازفتح وپیروزی ترتیب یافته بود، چرا که برای یکی ازمعدود دفعات پس ازروی کارآمدن وی، مجموعه ای ازوزاری کشور، اطلاعات، نمایندگان مجلس ومشاورین وی حضور داشتند. احمدی نژاد درپایان مصاحبه مطبوعاتی خود به خبرنگاران گفت که درمراسم آزادی ملوانان انگلیسی شرکت کنند تا بدین وسیله خبرنگاران وعکاسان بتوانند به تهیه گزارش بپردازند. ملوانان یاد شده به احتمال زیاد امروز تهران را به مقصد انگلیس ترک خواهند کرد. آنها پس ازاین جلسه به مقامات انگلیسی درتهران تحویل داده شدند تا مقدمات خروج شان ازکشور فراهم آید. دفتر تونی بلر از آزادی ملوانان یاد شده استقبال کرده و اظهار داشته است که به بررسی روش وزمان آزاد سازی ملوانان خود خواهد پرداخت.
جلسه آزادی ملوانان انگلیسی، برای احمدی نژاد که اخیرا سفر به نیویورک رای برای بیان اظهاراتش ازدست داده بود یک موهبت به شمار می رفت. چرا که همه دوربین ها وچشم ها درسراسرجهان به این جلسه دوخته شده بود که پس ازاظهارات تونی بلر که رنگ وبوی اولتیماتوم داشت، ببینند واکنش دولت تهران چه خواهد بود.
شروع جلسه نیز درنوع خود بی نظیر بود. این ازاولین جلسات کنفرانس خبری طی سالهای گذشته بود که طی آن به یکی از افراد نظامی نشان لیاقت داده می شد. طبق روال معمول، اهدای مدال لیاقت خود طی مراسمی جداگانه صورت می گیرد. درهم آمیختن مراسم اهدال مدال لیاقت، کنفرانس خبری وآزادی ملوان های انگلیسی، معجونی بود که محمود احمدی نژاد را به صحفه اول روزنامه نیویورک تایمز برد. او با اعطای نشان لیاقت درجه ۳ به ناوسالار یکم پاسدار ابوالقاسم آمانگاه، فرمانده مرزبانان دستگیر کننده انگلیسی گفت که پانزده نفر از ملوانان انگلیسی دستگیر شده، از سوی نظام جمهوری اسلامی ایران مورد عفو قرار گرفتند. او گفت که “آزادی این ملوانان را به مردم انگلیس هدیه می‌کند و از دولت بلر می‌خواهد که نظامیان مزبور را به جرم پذیرش و بیان حقیقت مجازات نکند.”
طی روزهای گذشته این شایعه قوت یافته بود که دستگیری ملوانان یادشده پاسخی دربرابردستگیری پنج ایرانی دستگیرشده درعراق درماه ژانویه است که به گفته مقامات آمریکایی ازاعضای سپاه پاسداران هستند، اگر چه مقامات ایرانی موکدا گفته اند که آنها دیپلمات هستند. آزادی جلال شرفی دبیر دوم سفارت ایران دربغداد براین شایعه ها دامن زد. با این وجود مقامات ایرانی وغربی ازاین که قراراست مبادله ای صورت گیرد، اظهار بی اطلاعی کردند واخبار مربوط به این زمنیه را نادرست خواندند.
وزیر اطلاعات درحاشیه نشست خبری روزگذشته به خبرنگاران گفت که ملوانان انگلیسی معاوضه نشده اند: “این دو امر هیچ ارتباطی با هم ندارد؛ مساله عراق ربطی به این داستان ندارد و ایران براساس رأفت اسلامی، همانطور که رییس جمهور اعلام کردند این اقدام را صورت داد؛ و یک هدیه به ملت انگلیس بوده و معاوضه‌ای در کار نبوده است.” او همچنین درخصوص گم شدن یک آمریکایی درجزیره کیش نیز گفت که اطلاعی از این موضوع ندارد. موضوع دیگری که گم ودستگیرش تبعه های خارجی را همراه با بازداشت درخانه یک محقق فرانسوی درتهران، عملا به پدیده شایعه این روزهای ایران تبدیل کرده است. او همچنین گفت که ایران تلاشش را برای آزادی افراد دستگیر شده درعراق می کند. با این وجود تصریح کرده که ازطرف آمریکا اقدام موثری دراین خصوص انجام نشده است.
آزادی ملوانان انگلیسی تاثیرمستقیمی روی قیمت نفت خام دربازارهای جهانی گذاشت به نحوی که بلافاصله بعد ازاعلام خبریاد شده بهای نفت نزدیک به 1.5 دلاردرهربشکه کاهش یافت. بهای نفت خام طی روزهای گذشته به بیش از65 دلار درهربشکه رسیده بود.
درمراسم کنفرانس خبری رییس جمهوری این افراد حضور داشتند: الهام سخنگوی دولت، جوانفکر مشاور مطبوعاتی رییس‌جمهور، سعیدلو معاون اجرایی رییس‌جمهور، پرویز داوودی معاون اول رییس‌جمهور، تعدادی از نمایندگان مجلس، منوچهر متکی وزیر امور خارجه، حسینی سخنگوی این وزارتخانه، غلامحسین اژه‌ای وزیر اطلاعات، حسین صفار هرندی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، مصطفی پورمحمدی وزیر کشور، نجار وزیر دفاع، مهدی چمران رییس شورای شهر، مشایی رییس سازمان میراث فرهنگی و گردشگری، علی‌اکبری رییس سازمان ملی جوانان، ثمره هاشمی معاون وزیر کشور و صادق محصولی مشاور رییس‌جمهور و تعدادی دیگر از مشاوران و شیخ‌الاسلامی رییس دفتر رییس‌جمهوری.
(عکس: علی رضا ستکبار، ایسنا)