امید معماریان
درحالی که هنوزبحث درخصوص حواشی نشست شرم والشیخ واحتمال دیداروزرای امورخارجه ایران وآمریکا درآینده ای نه چندان دور درداخل کشور گرم است، به نوشته رای نووستی، انتظار می رود که نشست دوم علی لاریجانی وخاویرسولانا به زودی درسوییس برگزار شود.
آخرین دیداررییس مذاکره کننده پرونده هسته ای ایران ورییس سیاست خارجی اتحادیه اروپا طی هفته های گذشته درآنکارا درتاریخ 5-6 اردیبهشت برگزارشد. لاریجانی وسولانا گفتند که دراین نشست به پیشرفت هایی درخصوص نگاه مجدد به موضوع تعلیق رسیده اند. نشست سوییس - در صورت لغو نشدن - درحالی مطرح می شود که هم اینک دوطرف طرحی که ازطرف این کشور مطرح شده است را مورد بررسی قرارمی دهند.
اولین دیدار لاریجانی وسولانا برای مذاکره پیرامون پرونده هسته ای ایران، در اکتبرسال گذشته میلادی انجام شد، زمانی که کشورهای اروپایی بسته ای ازمشوق های اقتصادی را به ایران پیشنهاد کردند. مذاکره با سولانا، درواقع زمانی آغازشد که کشورهای اروپایی EU3 پس ازسه سال مذاکره باایران، عملا به نتیجه ای نرسیدند. اتحادیه اروپا پس ازآن از قطعنامه 1737 شورای امنیت سازمان ملل دردسامبر واز قطعنامه 1747 در 4 فروردین سال جاری میلادی حمایت کرده اند تا به این وسیله ناخشنودی خود را ازروند مذاکره با ایران اعلام کنند.
این درحالی است که اگر تا اواخرماه جاری میلادی ایران تعلیق غنی سازی اورانیوم را قبول نکند، احتمال تصوبب قعطنامه سوم تحریم نیز دور ازدسترس نخواهد بود. هرچند مقامات ایرانی نسبت به چنین اقدامی توسط اعضای شورای امنیت سازمان ملل هشدارداده اند وگفته اند که چنین تصمیمی کمکی به حل مساله پرونده هسته ای ایران نخواهد کرد. محمود احمدی نژاد روز 20 فروردین اعلام کرد که ایران به چرخه کامل سوخت هسته ای دست پیدا کرده است تا بدین ترتیب عملا کشورهای غربی وبه خصوص آمریکا را دربرابر عمل انجام شده قراردهد.
مهلت شصت روزه شورای امنیت سازمان ملل برای ایران به منظور اجرای بندهای قطعنامه این شورا اواخرماه جاری به پایان می رسد واعضای آن جلسه دیگری را برای برداشتن قدم های دیگری به منظور بازداشتن ایران ازادامه برنامه هسته ای خود برگزار خواهند کرد.
درصورتی که مقامات ایرانی واروپایی به بتوانند به بازتعریفی ازمساله غنی سازی اورانیوم برسند که هم ایران چهره خود را با تعلیق بخش هایی ازفعالیت های خود حفظ کند وهم کشورهای غربی، احتمال خروج ازبن بست به وجود آمده و بازگشت ایران به میزهای مذاکره با کشورهای اروپایی وآمریکا به وجود خواهد آمد. دیپلمات های غربی گفته اند که پس ازآن می توان روی یک دوره شش ماه مذاکره برای رسیدن به نتایج ملموس حساب کرد.
درعین حال محمد سعیدی، معاون امور بین الملل، سازمان انرژی اتمی بدون اظهارنظر درخصوص محتویات طرح سوییس ومذاکرات لاریجانی گفته است: “ما معتقدیم که مسأله هسته‌یی ایران صرفا از طریق مذاکره قابل حل است و هر ایده‌ای که در این چارچوب مطرح می‌شود، زمانی می‌تواند حقیقی و واقعی تلقی شود که در این چارچوب بروز و ظهور یابد. در حال حاضر دو طرف تلاش می‌کنند، ایده‌هایی را مطرح کنند که بتواند از یک‌سو نگرانی برخی کشورها را از مسأله‌ی هسته‌یی ایران برطرف سازد و از سوی دیگر حقوق هسته‌یی ایران بر اساس ماده‌ی 4 لحاظ شود. مذاکرات سازنده زمانی است که ایده‌های ملموس، عینی و مطابق مقررات بین‌المللی ارائه شود.” اوتصریح نکرده که طرح سوییس برای ایران دارای چنین ویژگی هایی است یانه اما اضافه کرده است: “هر ایده‌ای از طریق مذاکره باید روشن شود، اما من از ایده‌ی اروپایی‌ها اطلاعی ندارم. مواضع کشور از سوی مقامات عالی‌رتبه در این باره اعلام شده است.”
قراراست آخرین پیشرفت‌های هسته ای ایران در نظنز در گزارش بعدی البرادعی اعلام می‌شود. گزارشی که می تواند مبنای عمل کشورهای عضو شورای امنیت سازمان ملل قرارگیرد. سعیدی درخصوص اینکه درباره وضعیت نصب سانتریفوژها درنطنز سخن بگوید نیزخودداری کرده است: “در گزارش البرادعی که اواخر ماه می ارائه خواهد شد آخرین وضعیت هسته‌یی کشور اعلام می‌شود و تا آن زمان ایران اظهارنظری نخواهد کرد.”
سخن برسرمذاکره هسته ای با غرب درحالی مطرح می شود که طی روزهای گذشته، احتمال مذاکره دو وزیرامورخارجه ایران وآمریکا درسطوح گسترده منتشر شده است. بعد از نشست شرم الشیخ حتی خبر از بحث دیداروزاری امورخارجه درجلسه کارشناسی مقامات دوکشور مطرح شد. هفته پیش ازآن نیزروزنامه نیویورک تایمز ازتمایل ایران برای گفت وگو وحتی از پینشهاد “معامله بزرگ” ایران سخن گفته بود. معامله ای که ازمساله هسته ای تا مسائل مورد مناقشه ای چون وضعیت حزب الله وحماس را درلبنان وفلسطین دربرمی گرفت.
این درحالی است که سیدحسن نصرالله، درمصاحبه ای با شبکه العالم، با اشاره تلویحی به گفت وگو های ایران وآمریکا گفته است: “آمریکایی‌ها می‌خواهند با ایران گفت‌وگو کنند؛ اما ایرانی‌ها بدون پیش شرط تن به این گفت‌وگوها نمی‌دهند.” او درخصوص مساله حمله آمریکا به ایران نیزاظهارداشته است: “من بر این اعتقادم که اصلا امکان این حمله و طرح آن وجود نداشت و اگر هم وجود داشته باشد در حال حاضر امکان پذیر نیست و به تاخیر خواهد افتاد. دولت بوش با بحران‌های جدی روبه رو است. چگونه می‌تواند به رقم وجود این گونه بحرانها وارد جنگ با ایران شود. هیچ شکی در آن نیست که آمریکا در یک بحران بسیار جدی قرار گرفته است و اگر بخواهد همچنان به وضعیت موجود ادامه دهد با مشکل مواجه خواهد شد و اگر بخواهد عقب نشینی کند با مشکلات دیگری مواجه خواهد شد. به هر حال هزینه‌هایی که آمریکا در این زمینه خواهد پرداخت بسیار خواهد بود.”
ازسوی دیگر، برنامه هسته ای ایران درهفدهمین نشست مشترک شورای همکاری خلیج فارس واتحادیه اروپا قرارگرفته است. دبیرکل شورای همکاری خلیج فارس، عبدالرحمن العطیه، با ابراز نگرانی نسبت به نشت مواد رادیواکتیو نیروگاه هسته ای بوشهر به آبهای خلیج فارس ازایران خواسته که با جامعه بین الملل درخصوص رفع ابهاماتی که دربرنامه هسته ای اش وجود دارد، همکاری بیشتری کند. او اضافه کرده است که اگر جنگی درمنطقه صورت بگیرد، هیچ کس ازاین سیاهچال نجات پیدانخواهد کرد.