عشق در خیابان
گناه من اولین ساخته مهرشاد کارخانی است. فیلمی خیابانی که فیلمساز آن را با ادای دینی به سینمای خیابانی دهه 50 مقابل دوربین برده است. کارخانی بعد از گناه من ، ریسمان باز را ساخت که فیلم دوم زودتر از فیلم اول اکران شد.
کارگردان: مهرشاد کارخانی- نویسنده: کارخانی، سعید دولتخانی- مدیرفیلمبرداری: علی لقمانی- تدوین: شهرزاد پویا- تهیه کننده: غلامرضا گمرکی- بازیگران: حمید گودرزی، نیوشا ضیغمی، افسانه چهره آزاد، کرامت رود ساز.
خلاصه داستان: پسر جوانی به همراه دوست افغان خود در خیابان های حاشیه ای تهران زندگی می کنند. پسر به فرمان مرد افغان با تصور اینکه تفنگش خالی است به مردی شلیک می کند اما تفنگ پر است و مرد می میرد. حال چند سال گذشته و پسر دختر جوانی را از روی ریل راه آهن که قصد خودکشی دارد نجات می دهد. این دختر، دختر همان مردی است که پسر در روزگار پیشین آن را کشته است. دختر و پسر به هم دل می بندند. راز می خواهد برملا شود که پسر دوست افغان خود را هم می کشد و متواری می شود.
گناه من اولین ساخته مهرشاد کارخانی است. فیلمی خیابانی که فیلمساز آن را با ادای دینی به سینمای خیابانی دهه 50 مقابل دوربین برده است. کارخانی بعد از گناه من ، ریسمان باز را ساخت که فیلم دوم زودتر از فیلم اول اکران شد.
گاهی واقعا در تعیین سرنوشت یک اثر هنری نمی توان تقدیر را از نظر دور داشت. شاید اگر فیلم های کارخانی به ترتیب تولید اکران شده بودند امروز قضاوت ها درباره گناه من متفاوت تر از آن چیزی می بود که درباره اش صورت می گیرد.
کارخانی ابتدا این فیلم را در راستای ادای دین به سینمایی که دوست می داشت ساخت و بعد تر ریسمان باز را که آن هم یک فیلم خیابانی بود به شکل وسترنی ایرانی مقابل دوربین برد که با تحسین منتقدان رو به رو شد. اما سرمایه گذاران گناه من پس از تولید با هم دچار مشکل شدند و فیلم چند سالی روی پرده نرفت. حال که تماشاگران فیلم ریسمان باز را از کارخانی دیده اند قضاوت درباره گناه من کمی برای آنها دچار مشکل شده است.
گناه من در باره آدم های ساده و حاشیه ای جامعه است که به جبر زندگی در دام می افتند و تا انتهای عمر تاوان خطایی را که مرتکب شده اند پس می دهند. جوان فیلم گناه من در ابتدای داستان بی پناه و آواره به در خواست دوستش به هوای دزدی ساده مرتکب قتل می شود و بار گناه این قتل تا انتها روی زندگی اش سایه می افکند تا آنجاکه در نهایت مجبور می شود از همه زندگی خود بگذرد و حتی دوست خود را نیز به قتل برساند.
کارخانی در فیلم ریسمان باز نشان داده روایت کردن را خوب می شناسد و می تواند شخصیت هایی را که دوست دارد به خوبی تصویر کند. اما در گناه من بیش از اینکه به نکاتی اینچنین بپردازد به رقت عاطفی میان دختر و پسر جوان فیلم بسنده کرده است. تمام خصوصیات تصویر پردازی فیلم نیز به همین نکته محدود می شود و ما در برخی فصول فیلم از پی گرفتن داستان و پیرنگ اصلی فیلم باز می مانیم.
اگرچه در همین میان هم صحنه های بارانی فیلم و رابطه میان این دو زیر باران خوب از آب در آمده و حس حال خوبی دارد اما کارخانی می توانست آنها را در خدمت داستان به کار گیردتا در حد چند صحنه زیبای مجزا از کلیت فیلم جلوه نکند.
داستان گناه من خوب شروع می شود. گره افکنی اولیه پس از معرفی شخصیت ها آغاز می شود. تعداد شخصیت های حاشیه ای هم که داستانک های خود را به داستان اصلی می افزایند به قاعده است اما نویسندگان فیلمنامه در پرداختن به موقع به داستانک های فرعی تعلل می کنند و آنقدر مجذوب داستان نخستین خود می شوند که از این حاشیه های مهم وا می مانند.
داستان مادر دختری که پسر به آن دلبسته واز طرفی همسر مرد مقتول نیز به شمار می آید و حال پس از مرگ همسرش دچار افسردگی شده است می تواند به نوبه خود جذاب باشد. زنی آسیب دیده از حادثه ای که ضد قهرمان فیلم آن را پدید آورده و حال همچون مکافات عملی پیش روی تماشاگری است که داستان را می داند و شخصیت هایی که از این داستان بی خبر هستند. اما نویسندگان ترجیح می دهند تا این داستان را به حاشیه برانند تا در انتها از حادثه اولیه خود استفاده کنند.
فیلمبرداری علی لقمانی با علاقه ای که به گرایش های تصویری سینمای مستند در آثارش دارد در این فیلم با ساختار همسو است. پلان ها شیکی فضای شهری را ندارد و متناسب با تیره روزی ضد قهرمان های فیلم خاکستری و چرک اند. حتی زمانیکه کارگدان از باران استفاده می کند این باران بنابر کهن الگوهای روایتی به عامل تطهیر شخصیت ها بدل نمی شود و بیشتر بر بی پناهی آنها صحه می گذارد. از همین روست که باران هم بیش از اینکه در این فیلم زیبایی داشته باشد به عاملی مزاحم تبدیل می شود.
کارخانی در دکوپاژ خود نیز از قابلیت های فیلمبرداری لقمانی سود می جوید. نماها بیش از اینکه وامدار سینمای ملودرام باشد بیشتر به سینمای مستند شبیه است. قاب هایی که خیلی هم کامل نیستند و تنها به عکسی حتی گاه گرفته و تاریک از زندگی شخصیت اصلی فیلم بسنده می کنند.
این نگاه کارخانی البته در ریسمان باز به مراتب کامل تر از گناه من است. آنجا فیلمساز از احساسات گرایی فاصله گرفته و دو قهرمان خود را در موقعیتی ابزورد قرار می دهد. گناه من بیشترین آسیب را از همین توجه بسیار به احساسات گرایی خورده است.
