حرکت هاشمی، سکوت خامنه ای

حسین علیزاده
حسین علیزاده

دو انتخاب مجلس شورا و مجلس خبرگان قرار است به طور همزمان در اسفند ۹۴ برگزار گردد. در حالی که حدود 6 ماه به این دو انتخاب مهم باقی است، گرمای انتخاباتی چندانی در فضای اجتماعی کشور به چشم نمی خورد. پر واضح است که اگر قرار باشد گرمای انتخاباتی به جامعه تزریق شود، مهم ترین نقش با صدای و سیما و سپس مطبوعات کشور است که همگی تا کنون از این مهم خودداری کرده اند.

در این میان، اما، تنها کسی که تا کنون ورود خود را در انتخابات مجلس خبرگان رسماً اعلام کرده، آیت الله هاشمی رفسنجانی است که از قضا مهمترین چهره و در عین حال جنجالی ترین نامزد خبرگان به شمار می رود که یک تنه حضورش، پیروزی یا شکست اش معادلات قدرت را در کل پیکره جمهوری اسلامی تحت تاثیر خود قرار می دهد.

رفسنجانی به رغم جایگاه و موقعیت پر طمطراقش در تاریخ جمهوری اسلامی، نامزد رد صلاحیت شده انتخابات ریاست جمهوری ۹۲ و رییس برکنار شده خبرگان است. فرض پیروزی او با آراء بالا در انتخابات خبرگان نه تنها قلم بطلانی بر رد صلاحیت او در انتخابات ۹۲است بلکه زمینه ساز بازگشت او به ریاست مجلس خبرگان است همچنان که رد صلاحیت دوباره او، نیز ریسک بزرگی برای نظام خواهد بود.

 

روش مرسوم خامنه ای

از قضا، نظر به اهمیت ذاتی مجلس خبرگان در همه ادوار و اهمیت ویژه این دوره مجلس خبرگان برای تعیین جانشین رهبر، سکوت آیت الله خامنه ای تأمل برانگیزتر است. برای مثال روش مرسوم او در آغاز هر سال این است که اهم موضوعات چالش برانگیزی که مشارکت و حضور مردم را می طلبد، در روز نخست سال در مشهد با مردم در میان می گذارد. او در آغاز امسال اصلا اشاره ای به انتخابات پایان سال نکرد. حتی اگر این فرصت نیز نشود وی در نوبت های بعدی و مناسبت های دیگر موضوع مشارکت مردم را گوشزد می کند.

به رغم همه اهمیتی که برای انتخابات ۹۴ وجود دارد، آیت الله خامنه ای حتی از اندک اشاره ای به آن تاکنون خودداری کرده است. این در حالی است که اولویت های زیر را می توان برای انتخابات ۹۴ برشمرد و غفلت از این همه برجستگی انتخبات آتی پرسش برانگیز است. این اولویت ها عبارت از:

یکم: اسفند ۹۲، انتخاباتی است که قرار است همزمان دو انتخابات مجلس قانونگذاری و مجلس خبرگان رهبری در آن انجام شود. اهمیت این دو مجلس به وِیژه دومی بر کسی پوشیده نیست.

دوم: در شرایط پساهسته ای و بنا به ادعای همیشگی که “مجلس در رأس امور است” (شعاری که پوچی آن دیگربر کسی پوشیده نیست) اگر مشارکت مردم مثل دوره قبل مجلس اندک و ناچیز باشد تاثیرات منفی بر اوضاع کلی کشور خواهد داشت.

سوم: با توجه به کهولت سن آیت الله خامنه ای، گمان بر این است که احتمالاً دور آتی مجلس خبرگان، نقش تاریخ سازی در تعیین رهبر بعدی جمهوری اسلامی ایفا خواهد کرد. بر کسی پوشیده نیست که در نظام سلسله مراتبی جمهوری اسلامی، رهبر با قدرت مطلقه اش نقش ستون فقرات را در این نظام ایفا می کند.

چهارم: علنی کردن جراحی پروستات آیت الله خامنه ای در اواسط سال گذشته که می توانست در خفا صورت گیرد، از قضا تشدید کننده این پرسش بود که رهبر بعدی جمهوری اسلامی کیست؟ این پرسش در حالی اذهان را به خود مشغول کرده و می کند که رهبری جمهوری اسلامی فاقد جانشین رسمی است.

در طول ۲۸ سال زعامت آیت الله خامنه ای بر خلاف سلفش (آیت الله خمینی) که برای برهه ای دارای جانشین رسمی (آیت الله منتظری) بود، هرگز سخنی از جانشین برای او نرفته است. حال اگر مساله سلامت وی بنا به خبری که عمداً علنی شده، به مخاطره افتد، اهمیت مجلس خبرگان آتی دو چندان که هیچ؛ صد چندان می شود.

این در حالی است که هاشمی رفسنجانی در اقدامی هوشمندانه با دعوت از حسن خمینی برای مشارکت در انتخابات خبرگان، ابتکار عمل را در دست گرفته است. بر کسی پوشیده نیست حسن خمینی که افزون بر نام و عنوان و جایگاهش، هاشمی اخیراً از او با عنوان “علامه” نام برده، قرابت بیشتری با هاشمی از خود نشان داده تا با خامنه ای همچنان که او همچون هاشمی همدلی بیشتری با جنبش سبز از خود نشان داده است. 

از سوی دیگر در حالی که بنا به منطق همیشگی آیت الله خامنه ای، سازو کار انتخابات تضمین کننده حیات جمهوری اسلامی است، سکوت او رازآلودتر می شود. او پس انتخابات جنجالی ۸۸ گفته بود که “در صندوق های رأی معلوم شود که مردم چه می خواهند نه در کف خیابان ها”.

با این مقدمات، چگونه می توان تصور کرد وی حتی در حدود ۶ ماه به انتخاباتی با چنین اهمیت حتی از اشاره کوتاه به چنین انتخاباتی تاکنون خوداری کرده است؟ به عبارت دیگر پرسش مهم تر این است که چرا وی نخواسته سوت آغاز انتخابات های مجلس شورا و مجلس خبرگان را به صدا در آورد؟ نه این است که هرچه فضا انتخاباتی گرم تر باشد، سطح مشارکت بالقوه بالاتر می رود؟ آیا مشارکت گسترده همان چیزی نیست که آیت الله خامنه ای همواره بر آن تاکید داشته است؟ پس این همه تعلل چرا؟

این مقاله صرفاً با این انگیزه نوشته شده که سکوت آیت الله خامنه ای در چنین امر خطیری را به پرسش بگیرد. اما، این پرسش هنگامی مهم خواهد بود که به یاد آوریم در حدود ۶ ماه به انتخابات جنجالی ریاست جمهوری ۸۸ هنگامی که محمد خاتمی نامزدی خود را اعلام کرد، آیت الله خامنه ای “شروع زودرَس” انتخابات را به باد انتقاد گرفت.