فیلم روز♦ سینمای ایران ‏

نویسنده
کامبیز رحیمی

یدالله صمدی کارگردانی است که ساخت چند فیلم حماسی با فضا های تاریخی را در کارنامه دارد. او در شهرآشوب ‏سراغ یکی دیگر از این فضا ها رفته است. فیلم به نسبت کارهای تکراری مدت اخیر سرو شکل مناسب و قابل قبولی ‏دارد. اما به خاطر سیاست حمایت از اکران فیلم های فارسی این فیلم پس از نمایش در جشنواره فیلم فجر مجال اکران ‏نیافت و یکسره راهی شبکه ویدئویی شد.‏

yadollahsamadi1.jpg


‎ ‎شهرآشوب‎ ‎

کارگردان : یدالله صمدی. نویسنده: فریدون دانشمند. مدیر فیلمبرداری: حسن پویا. طراح صحنه و لباس: فرهاد آهی. ‏تدوین: مهرداد خوشبخت. تهیه کننده: محسن آقا علی اکبری. بازیگران: حسین یاری، سعید نیکپور، رویا تیموریان، ‏الهام حمیدی، جعفر دهقان، سام درخشانی.‏

فیلم روایت زندگی پر فراز و نشیب غیاث الدین جمشید کاشانی، ریاضیدان و منجم شهیر ایرانی و معین الدین کاشانی، ‏یار و همکار دیرینه اوست. این دو به دعوت الغ بیگ حاکم سمرقند راهی سفر می شوند، تا در آنجا رصدخانه ای عظیم ‏بنا کنند، رصدخانه ساخته می شود، اما سازندگان مغضوب حاسدان و بدخواهان واقع می شوند. کشف و محاسبه عدد پی ‏و سینوس زاویه یک درجه، گنجینه ای گرانبهاست و بسیاری می خواهند آن را به خود نسبت دهند، معین به هرات می ‏گریزد تا با عرضه رساله ای از غیاث الدین، حقیقت را افشا نماید، اما در آخرین لحظه رساله ربوده می شود… ‏

‎ ‎روایت تاریخ‎ ‎

در میان آشفته بازار فیلمفارسی های مدرن که این روز ها بر پرده سینما ها غوغا می کنند فیلم شهرآشوب فیلمی آبرومند ‏و قابل تامل است. اما به دلیل اختلاف هایی که پیش آمد فیلم مجال اکران پیدا نکرد. این فیلم حتی از سیما نیز پخش نشد و ‏یکسره وارد شبکه ویدئویی خانگی شد که البته از این رهیافت مخاطب بیشتری یافت و دیده شد.‏

پروژه شهر آشوب قرار بود کاری دنباله دار و عظیم باشد که در مرحله نخست فیلمی سینمایی از آن ساخته شده و در ‏مرحله بعد به صورت یک سریال تلویزیونی ادامه پیدا کند که ناگهان در نیمه های راه این پروژه را از صمدی گرفته و ‏در اختیار محمد حسین لطیفی قرار دادند تا با گروهی دیگر کار را ادامه دهند و هم اکنون نیز این مجموعه در حال ‏فیلمبرداری است.‏

صمدی تا کنون چند اثر حماسی را در کنار فیلم های اجتماعی کارگردانی کرده است. از میان این فیلم ها می توان به ‏ساوالان، سارای و… اشاره کرد. او در این فیلم نیز زندگی یکی از دانشمندان مهم ایرانی را مد نظر قرار داده است و ‏البته به سیاق کارهای تاریخی تلویزیونی تنها هدف خود را بیان مستقیم زندگی او معطوف نداشته است. ‏

فیلم یکی از نکات قوت خود را در داستان پردازی دنبال می کند. داستان هایی فرعی که زندگی غیاث الدین را کامل می ‏کنند. اگرچه زندگی این دانشمند دارای فرازو نشیب هایی دراماتیک بوده است اما افزودن ته مایه هایی پلیسی برای ایجاد ‏حس تعلیق می تواند تماشاگر را با خود همراه کند و این نکته ای بوده کا کارگردان و فیلمنامه نویس فیلم به آن توجه ‏داشته اند. ‏

yadollahsamadi2.jpg


در همین راستا حتی تدوینگری هم که برگزیده شده خود فیلمسازی است که ریتم تماشاگر امروز را می شناسد و سعی ‏می کند با ضرباهنگی به روایت داستان های باب روز تماشاگر را با خود همراه کند. مهرداد خوشبخت تاکنون چند فیلم ‏تلویزیونی موفق را کارگردانی کرده که این فیلم ها توانسته اند از استاندارد های نازل تلویزیونی چند پله فاصله بگیرند. ‏تماشاگری که به ریتم کند کارهای تاریخی خو گرفته در این فیلم با ریتمی متناسب با داستان همراه می شود.‏

صمدی از سوی دیگر سعی می کند شخصیت خود را گام به گام در دل فیلم کامل کند. تماشاگر در فیلم شهر آشوب غیاث ‏الدین را در خلال داستان می شناسد و کارگردان از ابتدا سراغ آرشیو ذهنی تماشاگر نمی رود. در دل داستان آدمی متولد ‏می شود و ما از شیوه برخورد او با اطرافیان به خصوص معین الدین کاشانی که دائم همراه اوست به احوالت این ‏دانشمند پی می بریم.‏

فیلم شهر آشوب می کوشد در کنار بیان زندگی غیاث الدین آینه ای را از یک برهه تاریخی را نیز پیش روی مخاطبش ‏قرار دهد که همواره قدرت با فرهنگ چگونه برخورد کرده و این نکته ای بوده که دائم در تاریخ این مرزو بوم تکرار ‏شده است. صمدی این نکته را هم درشت نمایی نمی کند و آهسته از کنارش می گذرد اما به یغما رفتن دستاوردهای ‏غیاث الدین نشانه ای بارز از این نگاه محسوب می شود.‏

فیلم از منظر طراحی های صحنه و لباس نیز سروشکلی موزون دارد. تماشاگر با فضایی آمیخته با رنگ رو به روست ‏که اگرچه مبین یک دوره تاریخی است، اما با این حال می تواند به فضایی تصویری نیز دست یابد. حسین یاری در کنار ‏سعید نیکپور نیز پس از ایفای چند نقش تاریخی تا حدود زیادی موفق می شوند که از عهده نقش ها برآیند.‏

این پروژه با حضور صمدی می توانست موفق باشد. حال باید دید گروه تازه با ادامه داستان زندگی غیاث الدین چه ‏خواهند کرد.‏