در حالیکه یک نماینده مجلس از قول رهبر جمهوری اسلامی نسبت به توافقنامه ژنو ابراز نارضایتی کرده است، آیت الله خامنه ای روز یکشنبه در جریان یک سخنرانی هیچ اشاره ای به این موضوع نکرد. همزمان در حالی که قرار است از امروز با حضور بازرسان آژانس بین المللی، تهران به غنی سازی اورانیوم در سطح ۲۰ درصد خاتمه دهد، گفته می شود اتحادیه اروپا نیز همزمان بخشی از تحریم های خود علیه تهران را لغو خواهد.
در آستانه اجرایی شدن توافق هسته ای ژنو میان تهران و ابرقدرت های جهان، آیت الله خامنه ای که از او به عنوان سکان دار برنامه هسته ای نظام یاد می شود دیروز در سخنرانی اش در روز تولد پیامبر اسلام ترجیح داد کلمه ای در باب مسائل هسته ای سخن نگوید و در عوض بر انتقاد از “تکفیریان” تمرکز کند.
این در حالی است که این هفته فایلی صوتی منتسب به جواد کریمی قدوسی، سردار سابق سپاه و نماینده کنونی پارلمان اصولگرایان، منتشر شده که در آن ادعا شده است ولی فقیه به هیچ روی از توافق ژنو راضی نیست. به گفته این نماینده مشهد آیت الله خامنه ای در جلسه ای با سران قوای سه گانه نظام گفته است: “از این متن (توافق ژنو) تثبیت حق غنی سازی هسته‌ای ملت ایران بدست نمی‌آید و این توافقنامه ابهامات زیادی دارد و علت این مساله این هست که تیم مذاکره‌کننده بر حفظ حقوق هسته‌ای پافشاری نکرده است.”
قدوسی از قول رهبر جمهوری اسلامی نقل به مضمون کرده است که: “من فقیه هستم و سه بار این متن را خوانده‌ام و از آن تثبیت حق غنی‌سازی هسته‌ای بدست نمی‌آید.”
بر اساس توافق ژنو، جمهوری اسلامی فعالیت های غنی سازی خود در سطح ۲۰ درصد را به حالت تعلیق در می آورد اما به شرط عدم توسعه سایت های اتمی اش می تواند غنی سازی در سطح ۵ درصد را ادامه دهد. همچنان فعالیت های سایت آب سنگین اراک را هم متوقف می کند و در عوض غرب بخش محدودی از تحریم های خود علیه اقتصاد کشور را تعلیق می کند. این توافقنامه برای ۶ ماه محک زده خواهد شد.
نماینده مشهد در این فایل صوتی نارضایتی آیت الله خامنه ای از این توافق را چنین بازگو می کند :“رهبری در آن جلسه می‌گویند، یکی از مشکلات این موافقتنانه این هست که شما هر گامی را منوط کرده‌اید به توافق آمریکا و امریکا با برنامه حساب شده وارد این بحث شده است.”
منابع نزدیک به رهبر جمهوری اسلامی ادعاهای قدوسی را تایید نکرده اند اما تاکنون سابقه نداشته که در ساختار جمهوری اسلامی یک نماینده مجلس به خود اجازه دهد اظهاراتی کاملا کذب را به نقل از آیت الله خامنه ای، آن هم در مورد مساله حساسی چون برنامه اتمی، منتشر کند.
آیت الله خامنه ای ۱۳ آبان دفاع قاطعانه ای از تیم مذاکره کننده دولت روحانی، به رهبری جواد ظریف – کرد و تا به حال هم در عرصه عمومی انتقادی از توافق ژنو نکرده است. رئیس سازمان انرژی اتمی جمهوری اسلامی یک روز پس از آنکه رهبر جمهوری اسلامی از نامه روحانی در خصوص توافق با غرب ابراز رضایت کرد، گفته بود مفاد این توافق پیش از آنکه در ژنو مطرح شود توسط آیت الله علی خامنه ای بررسی شده بود.
در هفته های اخیر برخی نمایندگان اصولگرا در مجلس فشار زیادی بر دولت به خاطر توافق هسته ای ژنو وارد کرده اند، این در حالی است که رئیس مجلس و رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاسی خارجی از حامیان قدرتمند این توافق در بهارستان هستند.
واهمه از پنهان کاری روحانی
با این حال حتی در کمیسیون امنیت ملی و سیاسی خارجی نیز ظاهرا حداقلی از هماهنگی برای مواجهه با دیپلماسی هسته ای حسن روحانی وجود ندارد. ابراهیم آقا محمدی از اعضای این کمیسیون به خبرگزاری “تسنیم” گفته است که “ما ازپنهان کاری‌های تیم مذاکره کننده ایران در بحث هسته‌ای و توافقات حاصله میان ایران و گروه ۵+۱ در هر موضوعی واهمه داریم.”
در چنین فضایی در یکی دو هفته اخیر شایعاتی نیز مطرح شده است که سطوح بالای نظام قصد دارند تیم ناظری برای مذاکرات آتی تعیین کنند و همچنین این گمانه هم مطرح است که اساسا پرونده اتمی از وزارت خارجه گرفته و بار دیگر به شورای امنیت ملی برده شود. ناظران می گویند موج اخیر نمایندگان تندرو و رسانه های دست راستی در انتقاد از توافقنامه ژنو و انتشار فایل صوتی اخیر قدوسی نیز برای تضعیف نقش دولت روحانی در دور بعدی مذاکرات است.هر چند آیت الله خامنه ای تاکنون نشانه واضحی از نارضایتی نشان نداده است.
از ابعاد امنیتی پرونده اتمی بکاهیم
در همین حال سایت دیپلماسی ایرانی ـ متعلق به صادق خرازی ـ به نقل از غلامعلی خوشرو معاون سابق وزارت امورخارجه نوشته است که باید از ابعاد امنیتی برنامه اتمی کاسته شود. او گفته: “مساله هسته ای ایران، از یک موضوع فنی و حقوقی به تدریج به یک مساله سیاسی و امنیتی کلان کشور تبدیل شد. در حالی که این موضوعی فنی و حقوقی است و باید در جایگاه خاص خودش بررسی شود. هرچه این مساله ابعاد سیاسی و امنیتی بیشتری به خود بگیرد به ضرر منافع ملی کشور است و متاسفانه این کار به دلایل مختلف تا کنون انجام شده است.”
در چنین فضایی از امروز قرار است با متوقف شدن غنی سازی ۲۰ درصدی در ایران، توافقنامه ژنو وارد فاز اجرا شود.
لغو تحریم های اروپاییان از امروز
از دو روز پیش، ماسیمو آپارو، مسئول دفتر جمهوری اسلامی در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به همراه تعدادی از بازرسان سازمان ملل برای تهیه مقدمات اجرای توافقنامه ژنو وارد تهران شده اند. در همین حال رادیوفردا مصاحبه ای با سخنگوی کاترین اشتون، هماهنگ کننده گروه ۱+۵ انجام داده است. او در این مصاحبه می گوید اتحادیه اروپا، امروز و پس از دریافت گزارش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و پیشنهاد کاترین اشتون، برای رفع تحریم‌های ایران اقدام خواهد کرد. به همین دلیل کارشناسان اقتصادی پیش بینی کرده اند احتمالا قیمت ارزهای خارجی روز سه شنبه در بازار آزاد افت کند.
به گفته مایکل مان “روز دوشنبه صبح، وزرای امور خارجه اتحادیه در بروکسل دیدار خواهند کرد. آنچه رخ می‌دهد این است که آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، گزارش خود را صبح دوشنبه به ما خواهد داد. این گزارشی است که نشان خواهد داد ایران به تعهدات خود بر مبنای توافق ژنو پایبند است و اقدامات لازم را انجام داده است یا خیر.”
به نظر می آید توافقنامه ژنو در مرحله اجرا با مشکل بزرگی مواجه نشود، اما کارشناسان رسیدن دو طرف به یک راه حل جامع برای پایان بخشیدن به بحران اتمی جمهوری اسلامی در بلند مدت را دشوار می دانند. وزیر خارجه جمهوری اسلامی روز شنبه در این ارتباط گفته بود: “کار بسیار دشواری نیست، گرچه مذاکرات دشواری را در پیش خواهیم داشت.”
قرار است از اواسط فوریه مذاکرات مقدماتی جواد ظریف و کاترین اشتون برای رسیدن به تفاهم نهایی آغاز شود؛ مذاکراتی که ناظران پیش می کنند با فشار بیشتر تندرویان در تهران و واشنگتن برای شکست آن همراه خواهد شد.
