فرید زکریا
حمله اسراییل به غزه موجب افزایش ستیزه جویی های ایران ونیز رنجش اعراب میانه رویی شده است که از اسراییل انتقاد می کردند.
تعدادی از سیاستمداران مشهور اسراییل با توضیح اندازه ومقیاس حملات اسراییل در غزه اذعان داشتند دشمن واقعی آنان در این پیکار ایران است، نه حماس. تاریخ نگار مایکل ارن که بعنوان افسر مطبوعات در ارتش اسراییل خدمت میکند،همزمان با یوسف کلین حالوی این بحث را مطرح کرد که “عملیات علیه حماس فرصت بی نظیری را برای سرکوب سلطه طلبی ایرانیان فراهم کرده است”. با توجه به اینکه حماس نماینده ایران است، در هم شکستن نیروی نظامی آن منجر به تضعیف تهران خواهد شد. اما آیا چنین اتفاقی می افتد؟
نخست این که حماس آلت دست ایران نیست. سال ها احزاب و گروه های دیگر فلسطینی مانند جهاد اسلامی مورد توجه ایران بوده اند. اخیرا حماس از ایران اسلحه و پول دریافت می کند و این امر لزوما” به معنای آن نیست که از ایران دستور میگیرد. احتمالا” عملیات تحریک آمیز حماس و عدم تمدید آتش بس بدون جهت دهی از سوی تهران بوده است.
اما نکته مهم تر این است که عملیات نظامی اسراییل بطور دقیق چه مقدار موجب تضعیف ایران شده است؟ به گفته ولی نصر نویسنده کتاب “احیا شیعه”،”ایران در مناطق فلسطینی و نوار غزه دارایی مشهودی ندارد.” وی می افزاید:“ایران در مورد قدرت خود دچار سوءتفاهم شده است. تاثیر واقعی ایران بر دنیای عرب ناشی ازاعتدال و نام نیکی است که ایران به عنوان مدافع آرمان بزرگ فلسطینی ها از خود به جای گذاشته است.“
دولت حسنی مبارک در مصر، حماس را - بعنوان یک شاخه از گروه غیر قانونی اخوان المسلمین- ناچیز می شمرد اما پس از سرزنش اسلامگرایان در روزهای نخست حمله اسراییل، حسنی مبارک اکنون به جمع محکوم کنندگان اسراییل پیوسته است. اردن وعربستان سعودی نیز درست مانند زمان جنگ اسراییل و حزب الله در سال 2006 از مواضع اولیه خود عقب نشینی کرده اند.
اگرچه اعراب میانه رو سکوت اختیار کرده بودند، با این حال ایران حمایت خود را در همه جا نشان داد. رییس جمهور ایران محمود احمدی نژاد با جنجال فراوان عملیات اسراییل را محکوم کرد. رهبر جمهوری اسلامی آیت الله علی خامنه ای نیز دولت های عرب را به علت عدم پاسخ گویی به ملت هایشان به باد انتفاد گرفت. وی طی بیانیه ای در 28 دسامبر گفت:” امروز قلب مردم مصر، اردن و دیگر کشورهای اسلامی از اندوه مالامال شده است”. رهبر حزب الله حسن نصرالله پا را فراتر گذاشت وگفت: “اکنون از دانشمندان دنیای عرب و مدیران مرکز الازهر مصر این پرسش را دارم: آیا زمان آن نرسیده تا احساس کنیم اسلام ومسلمانان تهدید می شوند؟” او با مورد خطاب قرار دادن مردم وارتش مصر افزود: “من خواهان کودتا نیستم، اما با رهبرانتان صحبت کنید تا آنچه را که در غزه رخ میدهد نپذیرند.“
افرادی مانند حسنی مبارک و عبدالله پادشاه اردن نگران پیروزی در انتخابات نیستند، در نتیجه سکوت اختیار می کنند. اما برای دانستن نظر مردم منطقه در این باره، به سخنان تنها رهبر انتخاب شده بر اساس رای مردم در دنیای عرب توجه کنید. نخست وزیر عراق، نوری المالکی که خواهان “لغو کلیه مناسبات دیپلماتیک و غیر دیپلماتیک – اعم از خصوصی و عمومی – از سوی همه کشورهای مسلمان و عرب با این رژیم بی رحم” شد که ”به تجاوز دردناکش به شهروندان آرام و بی دفاع غزه ادامه می دهد.” رهبر مذهبی عراق آبت الله علی سیستانی در هفته گذشنه طی صدور فتوایی حمله اسراییل را “وحشیانه” خواند و خواهان “اتحاد و تحرک اعراب و مسلمانان در توقف این تجاوز بی رحمانه شد.”
طی دو سال گذشته، کشورهایی نظیر مصر، عربستان سعودی و اردن دریافته اند که نگرانی مشترک منطقه، مساله ایران است و در این رابطه منافع و دیدگاههای خود را با اسراییل متحد کردند. به عبارت دیگر، برای اولین بار در تاریخ اسراییل، این کشور به سوی همبستگی با کشورهای عرب پیش می رود. در عین حال نقطه ضعف این مساله دیدگاه عموم اعراب است و ابران در همه حال از این امر آگاه بوده است. استراتژی تهران برای تضعیف این همبستگی، نشان دادن این مساله به اعراب است که مدافع اصلی اهداف فلسطینیان است و در نتیجه نمی تواند دشمن مردم عرب باشد. دشمن واقعی به گفته تهران حکومت های کشورهای عرب هستند.
در داخل ایران نیز موازنه بر هم می خورد. میانه روها سکوت اختیار کرده اند. صفحات اول روزنامه های اصلاح طلب حاوی تصاویر کودکان کشته شده فلسطینی است. به گفته نصر “یک ماه قبل، در تهران همه بحث ها بر سر کاهش قیمت نفت و مدیریت ناکارآمد اقتصادی بود. اما اکنون همه صحبت ها در مورد فلسطین و خشم اعراب است”.
اسراییل معتقد است درس هایی را که از جنگ با حزب الله در سال 2006 آموخته است در پیشبرد و توسعه تاکتیک های نظامی بکار برده است و نیز آمادگی نیروهای دفاعی خویش را افزایش داده است. اما اسراییل با حمله نظامی به غزه، موضوعی ایدئولوژیک بدست ملاهای ایران داده است تا از آن لذت ببرند. و احتمالا این امر، درس سیاسی این جنگ خواهد بود.
منبع: نیوزویک یازده ژانویه