دیوید بوسکو
در پی دیدارهای اخیر استانبول، سازمان نظارت بر تسلیحات هسته ای ارزیابی دقیقی از مذاکرات سابقه دار میان پنج عضو دایم شورای امنیت سازمان ملل (بعلاوه آلمان) و ایران منتشر کرده است. انتهای این رویکرد چیست؟ این روند با دستاورد چندانی همراه نبوده است و ایران شواهد اندکی از انعطاف پذیری بروز داده است. در این گزارش آمده است:
«تهران مایل به انجام دیدارهای دوجانبه با اعضای غربی گروه پنج بعلاوه یک نبود. این نشان می دهد ایران نه تنها به استراتژی یافتن و یا ایجاد شکاف میان اعضای پنج بعلاوه یک مشغول است، بلکه مذاکره کنندگان در این نشست حتی اجازه تبادل آرای خود را با غرب به صورتی معنی دار نداشتند.»
عدم تمایل ایران به مذاکره جدی در استانبول از اتخاذ مواضع این کشور به خوبی نمایان بود. تهران برای مذاکرات دو پیش شرط قائل شد که امکان بروز هرگونه تحولی را از بین می برد: از میان برداشتن تحریم های سازمان ملل و نیز به رسمیت شناخته شدن ادعای ایران مبنی بر داشتن «حق» غنی سازی.
مطرح شدن پیشنهاد حذف تحریم ها به عنوان پیش شرط ادامه مذاکرات نه تنها با ادعای ایران مبنی بر بی اثر بودن تحریم ها در تناقض است، بلکه کاملاً «غیرواقع گرایانه» تلقی می شود.
البته نویسنده این گزارش یادآوری می کند که عدم دست یافتن به پیشرفتی محسوس دراین زمینه، مایه یاس و نومیدی نیست.
«خوشبختانه برای ادامه گفتگو زمان وجود دارد. واشنگتن و شرکای پنج بعلاوه یک می توانند و بایستی رویکرد دیپلماسی را با شکیبایی و صبر دنبال کنند تا نسبت به عدم تولید بمب توسط تهران اطمینان حاصل کنند.»
ارزیابی های اخیر اسرائیل و آمریکا از برنامه هسته ای ایران نشان می دهد هنوز تا دستیابی ایران به توانمندی تسلیحات هسته ای، زمان کافی وجود دارد. گزارش جدید مؤسسه بین المللی مطالعات استراتژیک (آی- آی- اس- اس) که امروز منتشر شد، چنین نتیجه گیری می کند که «ایران برای تولید یک بمب هسته ای به دو سال زمان نیاز دارد» و خاطر نشان می کند «این بازه زمانی وسیعی است زیرا زمان کافی برای دستیابی به راه حل از طریق مذاکره را فراهم می کند.»
ممکن است هنوز زمان باقی مانده باشد، اما سؤال همیشگی این است که آیا زمان در نهایت به نفع ایران خواهد بود یا به ضرر بلندپروازی های این کشور؟ ضمناً سؤالات دیگری در ذهن پیش می آید که در این گزارش پاسخ کاملی به آنها داده نشده است:
آیا دورنمای دست یافتن ایران به بمب به طرز فاحشی تغییر کرده است؟ آیا تقویت همکاری میان اعضای گروه پنج بعلاوه یک به سنگین تر شدن تحریم ها خواهد انجامید؟ آیا شواهدی وجود دارد که نشان دهد تحریم ها سبب بازنگری رهبران ایران در اهداف استراتژیک خود و توسعه تسلیحات هسته ای شده است؟
شاید مهمترین سؤال موجود، که البته ارتباط اندکی با فعالیت مذاکره کنندگان بین المللی و یا ابهامات موجود بر سر توافق مبادله سوخت و ایزوتوپ های پزشکی دارد آن است که: رژیم ایران تا چه مدت دیگری بر سر کار خواهد بود؟ اگر روزهای این رژیم به شماره افتاده باشد، بازی کردن با ابزارهای جانبی و کند کردن روند برنامه هسته ای بسیار منطقی خواهد بود. اما اگر رژیم پایه های خود را در زمین محکم کرده باشد، ممکن است قصد داشته باشد تا روز دستیابی به سلاح هسته ای، همچنان به مذاکره ادامه دهد.
منبع: فارین پالسی- 3 فوریه
