اگر چیزی بتواند برنامه بزرگ حسن روحانی رئیس جمهور ایران را برای بهبود اقتصاد ایران از طریق کاهش تحریم‌های غرب تغییر دهد، آن حمله آمریکا به سوریه است.
موفقیت قاطع او در انتخابات، رهبر ایران را وادار به حمایت از او کرد تا در بهبود روابط با غرب برای برون‌رفت از بن‌بست هسته‌ای تلاش کند.
اما تندروهای ایران مترصد هستند تا اگر پیام اعتدال رئیس‌جمهور شنیده نشود باز به همان مسیر گردنکشی باز گردند. روحانی در حال آماده شدن برای شرکت در مجمع عمومی سازمان ملل است و حمله آمریکا می‌تواند دیپلماسی او را پیش از آغاز از مسیر خارج کند.
مازیار خسروی، ستون‌نویس روزنامه اصلاح‌طلب شرق در ایران می‌نویسد: “برای یک دولت معتدل که می‌خواهد تنش‌ها را با جهان کم کند هیچ اتفاقی نمی‌تواند بدیمن‌تر از این باشد.”
سوریه تنها متحد ایران در منطقه است و دشمنان غربی می‌گویند تهران سوریه را از همه طریق کمک می‌کند تا جنگ را برنده شود. صادق زیباکلام، استاد دانشگاه تهران، هفته گذشته در روزنامه اعتماد نوشت، حمله آمریکا به سوریه “پایان دیپلماسی با هدف کاهش تنش با غرب و آشتی با جهان را رقم می‌زند. جو بین متحدان سوریه و غرب پس از حمله به سوریه بسیار سرد و تیره خواهد شد و جایی برای کاهش تنش و بهبود روابط باقی نمی‌ماند. ایران مجبور می‌شود لحن خود با غرب را تغییر دهد و به سمت دشمنی پیش برود.”
برخی در واشنگتن این طور استدلال می‌کنند که حمله به سوریه می‌تواند در رسیدن به توافق با ایران مفید باشد چون ایران متوجه خواهد شد که عزم آمریکا در برخورد با ایران هسته‌ای جدی خواهد بود.
دنیس راس، از مقامات پیشین کاخ سفید و وزارت خارجه آمریکا، که یکی از مشاوران ارشد اوباما در مورد ایران بود، می‌گوید: “اگر حمله علیه سوریه محدود اما موثر باشد تاثیر آن بر ایران هم جدی خواهد بود. خطر را برای آنها در صورت شکست دیپلماسی بالا می‌برد.”
او می‌گوید در صورت شکست آمریکا برای تنبیه سوریه به خاطر استفاده از سلاح‌های شیمیایی، ممکن است ایران فکر کند که می‌تواند برنامه هسته‌ای خود را با خیال راحت پیش ببرد.
کریم سجادپور از تحلیلگران بنیاد کارنگی برای صلح بین‌المللی می‌گوید: “این استدلال وجود دارد که اگر آمریکا پاسخ قاطع به سوریه ندهد ایران جرات پیدا می‌کند برنامه هسته‌ای خود را پیش ببرد، اما به همان اندازه این استدلال نیز هست که در صورت حمله آمریکا ایران نیاز به سلاح هسته‌ای را بیشتر حس کند.”
رهبران ایران باید در واکنش به حمله احتمالی آمریکا به سوریه، مزایا و منافع حمایت از اسد را در مقابل رسیدن به توافقی با آمریکا و کاهش تحریم‌ها در نظر بگیرند.
تا این‌جا واکنش به استفاده از سلاح شیمیایی در داخل ایران هم موجب بروز اختلافاتی شده است.
فرماندهان سپاه مدام گفته‌اند که حمله به سوریه موجب بروز درگیری در منطقه خواهد شد و اقدام تنبیهی علیه اسرائیل صورت خواهد گرفت که احتمالا توسط حزب‌الله لبنان انجام بگیرد.
محمدعلی جعفری، فرمانده سپاه گفته است که حمله به سوریه به معنای نابودی اسرائیل خواهد بود. اما دولت روحانی حساب شده‌تر عمل کرده است. روحانی استفاده از سلاح‌های شیمیایی را محکوم کرده و عنوان کرده که سربازان ایرانی خود قربانی سلاح‌های شیمیایی در جنگ ایران و عراق بوده‌اند. اما او مقصری را برای واقعه سوریه معرفی نکرد.
محمد جواد ظریف پیشروی کرد و شورشیان را مقصر اعلام کرد. او همچنین به آمریکا هشدار داد که درگیر نشود: “بحران سوریه دام گروه‌های فشار صهیونیستی (برای آمریکا) است. ما اعتقاد داریم اشتباهات بزرگی که دولت سوریه مرتکب شده متاسفانه فرصت را برای سوءاستفاده فراهم آورده است.”
هفته گذشته گزارش شد که رفسنجانی رئیس‌جمهور اسبق ایران دولت سوریه را مقصر اعلام کرده است. اما وزارت خارجه چنین گفته‌ای از جانب او را تکذیب کرد و خبرگزاری نیمه رسمی که متعاقبا سخنان او را اصلاح کرد اما بخش‌هایی دیگری از گفته‌های او را بدون تغییر نگه داشت مبنی بر اینکه: “زندان‌ها پر شده‌اند و آنها استادیوم‌ها را تبدیل به زندان کرده‌اند.”
علی واعظ تحلیلگر ارشد ایران در گروه بحران بین‌الملل می‌گوید: “بعید است حمله محدود با تاثیر حداقل بر توازن قدرت در سوریه، دیپلماسی هسته‌ای با ایران را تغییر دهد. موفقیت روحانی بستگی به نجات اقتصاد کشور دارد که تحقق آن با وجود تحریم‌ها تقریبا غیرعملی است. اگر او اجازه دهد که سوریه مذاکرات هسته‌ای را تحت تاثیر قرار دهد، ریاست‌جمهوری او یکماه پس از آغازش متزلزل خواهد شد.”
منبع: نیشن - 5 سپتامبر2013
