صدا

نخستین نمایشگاه سبز

“تمام عمرم صداست و شرایط صدا را در دوران‌های مختلف درک کرده‌ام و این نیاز را طی سال‌ها احساس کرده‌ام.“این ها سخنان آقای صدای ایران است که پیش از برگزاری نمایشگاه سازهای ابداعی خود درمحافل هنری گفته بود.مردی که در ماه های اخیر به دلیل سخنانش بر علیه سیاست های نامشروع دولت کودتایی ایران و حمایت از مردم ایران و طرفداران جنبش سبزهمواره مورد خشم حکومت جمهوری اسلامی ایران قرار گرفته است.

محمد رضا شجریان که در یک سال اخیر با تندترین حملات حامیان بیت رهبری و دولتی روبرو بوده است درنخستین نمایشگاه تخصصی سازهای ابداعی اش با استقبال بی نظیر هواداران خود روبرو شد. نمایشگاه سنتورها و سازهای ابداعی شجریان با ارائه 14 ساز ابداعی و 10 سنتور در اندازه‌های مختلف شامگاه روز یکشنبه ـ 18 اردیبهشت ماه ـ با حضور رضا نامی، ابراهیم حقیقی، ژاله درخشانی، ‌همایون، هوشنگ کامکار، داریوش پیرنیاکان، محمد سریر، تقی ضرابی، حمیدرضا نوربخش، نصرالله ناصرپور، گوهر خیراندیش، غلامحسین امیرخانی در تالار بهار خانه هنرمندان ایران افتتاح شد. در این نمایشگاه سازهای شهرآشوب، صراحی، ساغر، کرشمه، سبو، تندر که در کنسرت‌های استاد شجریان با گروه شهناز در ایران، ترکیه، دبی و…همنوازی کردند، به نمایش در آمدو همچنین دو ساز جدید باربد و ارغنون برای اولین بار رونمایی شدند.

سنتور آزمایشی و تحقیقاتی (سال 68 - از چوپ توت)، سل کوک (10 خرک- چوب گردو -سال 89)، فاکوک (11 خرک- چوب ساج -سال 87)، می کوک (کلاف گردو- سال 88)، شهرآشوب ( جایگاه صدای کمانچه - سال 88)، شهر آشوب آلتو (5 سیمه -جایگاه صدای آلتو - یک چهارم بم تر- سال 88)، شهنواز (جایگاه صدای ویلنسل -سال 88)، شهبانگ (جایگاه صدای کنترباس-سال 88)، ‌سی کوک (10 خرک - چوب گردو -سال 87)، کرشمه (جایگاه صدای تار-سال 87)، دو کوک سوپرانو (11 خرک - چوپ گردو -سال 88)، باربد (11 سیمه- جایگاه صدای بربط -صفحات پوست بره- سال 90)، تندر (14 خرک - سل کوک بم - سال 88)، ساغر (10 سیمه- جایگاه صدای تار و رباب آلتو-سال 87)، شاه صراحی (جایگاه صدای کنترباس -سال 87)، بم صراحی (جایگاه صدای ویولنسل -سال87)، صراحی آلتو (5 سیمه - جایگاه صدای آلتو -یک چهارم بم‌تر-سال 87)، صراحی (جایگاه صدای کمانچه -سال87)، سبو (جایگاه صدای کمانچه-سال 87)، ارغنون (23 خرک - سوپرانو - پوست بره و چوپ گردو- سال 89)، سل کوک (10 خرک - چوب گردو -سال89) تمام سازهایی بود که استاد آواز ایران بعد از سال‌های تحقیق و مطالعه و حتی اجرا در کنسرت‌های مختلف به نمایش گذاشته بود و بر اساس نوشته‌ای که بر روی دیوار تالار بهار به چشم می‌خورد حتی سفارش کار ساخت هم برای آنها می‌پذیرفت.

حضور علاقمندان به صدای شجریان در این مراسم تا اندازه ای بود که در گوشه و کنار مجموعه خانه هنرمندان کمترین فضای خالی برای ایستادن دیده می شد.شجریان نیز با کمال صبر و حوصله تلاش می کرد تا به همه سوالات حاضرین درنمایشگاه پاسخگو باشد. وی در اولین واکنش به سوالات بی شمارحاضرین درباره دغدغه های برپایی چنین نمایشگاهی گفت:“در سازبندی موسیقی سنتی ایرانی به این فکر می کردم که چرا کسی برای ارائه سازهای جدید در موسیقی ایرانی دغدغه‌ای ندارد. اگر هم دراین مدت، سازی ساخته می‌شد یا از آن استقبال نمی‌شد، یا ساز غیر استاندار بود به همین دلیل این سازها در دست نوازنده‌ها قرار نمی‌گرفت و یا اگر هم به دست نوازندها می‌رسید، با آنها ارتباط برقرارنمی کرد، بنابراین سازها هرگز به میان مردم نرفت. “

شجریان در پاسخ به سوال یکی از خبرنگاران هنری روزنامه شرق گفت: ساز خوب باید به لحاظ ساخت و صدادهی استاندارد باشد تا صدایی یکدست از آن بیرون بیاید. برای معرفی یک ساز سالها زمان لازم است و این سازندگان ساز نیستند که آن را معرفی می‌کنند، بلکه یک نوازنده باید به معرفی ساز بپردازد. نوازندگان باید در برنامه‌های گروه نوازی و تک نوازی خود سازها را معرفی کنند و قابلیت‌های آن را نشان دهند و بی شک این کار ده‌ها سال به طول می‌انجامد.

او سپس خطاب به هنرجویان و هنرمندان حاضر در تالار خانه هنرمندان درباره نیاز به سازهای جدید در دنیای موسیقی گفت:“در طول 50 سالی که کار حرفه‌ای می‌کنم و به طور تخصصی با صدا ارتباط دارم، نیاز به صداهای جدید را احساس می‌کردم وهمیشه کمبود این صداها مرا آزار می‌داد. در این سال‌ها جز چند نفر هیج کس از ساز سازها تلاش نکرد تا این کمبودها را برطرف کند و به این نیازها پاسخ دهد و سازی بسازد که در کنار سازهای سنتی به زیبایی موسیقی بیفزاید.”

ایشان در پاسخ به سوال دیگری از مراجعه کننده گان به نمایشگاه گفت: در کنسرت‌هایی که داریم لابه‌لای سازهای سنتی از این ساز‌های ابداعی نیز استفاده می‌کنیم، چون باید آنها را در کنار سازهای سنتی قرار دهیم تا به مرور جایگاه خود را در میان مخاطبانشان پیدا کنند. من نمی‌توانم از همان لحظه نخست این ساز‌ها را به صحنه بیاورم. این کار درستی نیست. باید روی ساز‌هایی کار کنم که برای آنها نوازنده وجود دارد. نمی‌توانم برای یک ساز ابداعی نوازنده خلق کنم. هر کدام از ساز سازها فقط درباره سازی که خودشان ساخته‌اند، تخصص دارند، اما من به خاطر اینکه تمام عمرم در استودیوها و صحنه‌ها گذشته است، به ضرورت صداهای جدید در لابه لای سازهایی که از قدیم داریم و وجود سازهای مکمل در گروه نوازی واقف هستم.

نمایشگاه سنتورها و سازهای ابداعی استاد محمدرضا شجریان، توسط شرکت فرهنگی و هنری دل آواز از 19تا 23 اردیبهشت ماه سال جاری در خانه هنرمندان ایران برگزارشده است.