زکی شهاب
درحالی که حکومت دیکتاتوری ده ساله بشار اسد، رئیس جمهور سوریه از ماه ژانویه به سمت سقوط می رود، وی وقوع انقلاب در کشورش را رد می کند و گمان می کند شعار حزب بعث که می گوید “حکومت مردم”، کشورش را متحد نگه داشته است.
اما تظاهرات در شهر ها و روستا های سرتا سر سوریه نشان می دهد که با وجود سرکوب شدید حکومت، نمایش نارضائی در همه جا ادامه دارد.
عواقب بین المللی تغییر حکومت در سوریه بسیار و پیچیده اند. سقوط حکومت بطور خاص در لبنان و فلسطین و در کشور های متحدش مثل ایران و کشورهایی مثل ترکیه و عراق و شاید از همه مهم تر بر روی روابطش با اسرائیل تاثیر بگذارد.
سوریه همیشه کشوری تاثیر گذار در منطقه بوده است. وجود حکومت سوریه برای حزب الله که رهبر ائتلاف حامیان اسد در لبنان است، حیاتی است. لبنان به غیر از سوریه در شرق و شمال و اسرائیل در جنوب، همسایه دیگری ندارد. در غرب دریای مدیترانه است که ناو های جنگی و نیروهای بین المللی برای جلوگیری از قاچاق اسلحه در آن گشت زنی می کنند. در واقع رابطه حزب الله با سوریه محور اتحاد سوریه و ایران است. این حزب لبنانی قبل از هر چیز به ایران و رهبرش آیت الله علی خامنه ای، وفادار است.
سقوط حکومت اسد، به معنای این است که ایران تنها متحدش را در منطقه از دست بدهد . شاید این اتفاق باعث خوشحالی اصلاح طلبان ایران می شود که از بعد از انتخابات مخدوش سال 2009 در ایران، دائما سرکوب شده اند.
سوریه دست کم میزبان ده حزب فلسطینی، مثل حماس و جهاد اسلامی بوده است. تحلیلگران می گویند که تاکتیک اسد که حمایت از این احزاب است به دلیل دفاع از منافع از اعراب نیست بلکه به دلیل تمایلش به جمع آوری کارت برای بازی با آمریکا و اسرائیل در مذاکرات است تا بتواند بلندی های جولان را بار دیگر از آن خود کند.
یاسر عرفات، رئیس دولت خودمختار فلسطین و جانشین اش محمود عباس، دائما درباره مداخله سوریه و ایران در امور داخلی کشورشان که همیشه باعث تنش بین حماس در غزه و فتح در کرانه باختری رود اردن، شده است، شکایت می کردند.
خنده دار است که روند صلح توسط دو رقیب، هفته گذشته در قاهره امضا شد. تحلیلگران معتقدند که این اقدام تنها به دلیل مشکلاتی که اسد در کشورش با آن دست و پنجه نرم می کند، امکان پذیر شده است.
حالا که اخوان المسلمین سوریه رهبری مخالفان را در دست گرفته است، حماس به دنبال متحد دیگری برای خودش می گردد.
به سمت شرق که می رویم دولت عراق را داریم که مدت های مدید حکومت اسد را محکوم کرده بود که تسهیلاتی را برای بنیادگرایانی فراهم می آورد که در داخل عراق دست به حملات تروریستی می زنند. بغداد می گوید سوریه پناهگاه بسیاری از رهبران سابق حزب بعث است که باید برای محاکمه به عراق بازگردند.
طیب اردوغان، نخست وزیر ترکیه اولین کسی بود که اسد را به دلیل قبول نکردن توصیه اش در مورد ایجاد اصلاحات در سوریه، سرزنش کرد. ترکیه سفیرش را برای مشورت از سوریه فراخواند و رئیس سازمان اطلاعاتش، هاکان فیدان را به دمشق فرستاد.
جای تردید نیست که این نشان دهنده نگرانی ترکیه از وقایعی است که در کشور همسایه اش سوریه می گذرد و ممکن است منجر به یک جنگ مذهبی بشود که عواقبش مستقیما به ترکیه بازگردد. این هراس در سخنان وزیر امور خارجه این کشور، احمد داوود اوغلو که روز جمعه سخن گفت مشهود بود. وی درباره احتمال مهاجرت وسیع مردم سوریه که از به راه افتادن حمام خون می گریزند، خبر داد.
در عین حال، در پشت درهای بسته رهبران اسرائیل نیز از این می ترسند که سقوط اسد منجر به ظهور یک حکومت محافظه کار اسلامی بشود. نگرانی اصلی اسرائیل خاتمه یافتن ثبات شکننده بلندی های جولان است که از سال 1967 به دست اسرائیل افتاده است. خبرهایی شایع شده است مبنی بر اینکه اسرائیل از این می ترسد که بار دیگر در آستانه اعلام رسمی خصومت بین اسرائیل و حکومت بعثی سوریه بلندی های جولان بدل به جبهه نبرد بشود و جهان عرب را غافلگیر کند.
اسرائیلی ها با سقوط متحدانشان در مصر ممکن است از هر نوع تغییر حکومت در کشورهای همسایه شان استقبال نکنند.
تحولات در سوریه نه تنها تاثیر مستقیم بر روی کشور های همسایه می گذارد، بلکه موازنه قدرت در خاور میانه را بیش از بهار اعراب بر هم می زند.
گاردین، 1 مه
