گزارش نشست ایران امروز و سینمای مستند در جشنواره فیلم نیون
صداهایی از ایران
شانزدهمین دوره از جشنواره فیلم مستند ویزیون دورئل در شهر نیون سوییس در نیمه دوم ماه آوریل برگزارشد.
امسال در این جشنواره که یکی از معتبرترین فستیوال های فیلم مستند در دنیاست، سه فیلم ایرانی در بخش های مختلف حضور داشت. در بخش نمایش ویژه، مستند “بیست روزی که تهران را تکان داد” به کارگردانی علی راضی به نمایش درآمد. در بخش مسابقه بین الملل، “سلام اصفهان” ساخته ساناز آذری به روی پرده رفت، و “مشت در ایران” اثر فاطمه عبداللهیان در بخش نگاه تازه نمایش داده شد.
“بیست روزی که تهران را تکان داد” تصویر گر فضای کمپین های انتخاباتی در طی بیست روز منتهی به انتخابات ریاست جمهوری در خرداد 88 است. به دور از هیاهوی رسانه ای و حضور سیاستمداران و کاندیدا ها، علی راضی دراین فیلم تصویر گر مردمی است که دیدگاه ها و دلایل خود را برای حمایت از کاندیدای مورد نظرشان مطرح می کنند و گاه در اثبات رای و نظر خود به بحث و جدل با شهروندان دیگر می پردازند. نگاه هدفمند و جستجوگر کارگردان در ثبت و شرح دقیق و جزئی نگرانه حرکتی که تهران را تکان داد باعث شد تا فیلم، بهانه ای شود برای برپایی یک نشست کارشناسی با عنوان” صداهایی از ایران” در حاشیه جشنواره. این نشست که به موضوع مستند سازی و ایران امروز می پرداخت با حضور علی راضی کارگردان فیلم، ژان پره رییس جشنواره، سرژ میشل نویسنده و کارشناس امور ایران، مهدی عبدالله زاده نویسنده و منتقد سینما و پروفسور یان ریشار ایران شناس و استاد دانشگاه سوربون برگزار شد. در این نشست که به مدت یک ساعت و نیم در آمفی تئاتر تازه تاسیس پانصد نفره نیون طول کشید، تماشاگران سوییسی و ایرانی در واکنش به صحبت های یان ریشار و سرژمیشل در باره وضعیت ایران امروز و ارزیابی جنبش سبز مواضع تقریبا تندی گرفتند و فضا برای لحظاتی پر تنش شد. علی راضی با اشاره به تجربه خود در ساخت این فیلم درباره مشکلات مستند سازی در ایران سخن گفت و به اهمیت شهر تهران به عنوان مرکز توجه او در تب و تاب تبلیغات انتخاباتی اشاره کرد.
مهدی عبدالله زاده نیز با بیان این که روز انتخابات نقطه پایانی برای مستند های مرتبط با رخداد های اخیر است تاکید کرد که با وجود پتانسیل فراوانی که این رخداد ها برای ساخت مستند به وجود آورده اند، حتی یک فیلم انتقادی و بی پرده نیز تا به حال در این مورد ساخته نشده است.
موضوع فیلم “سلام اصفهان” اثر ساناز آذری نیز با انتخابات ریاست جمهوری در خرداد 88 مرتبط است. فیلمساز در کوچه باغ های اصفهان در جستجوی آدمهایی است تا مقابل دوربین عکاسی اش حاضر شوند و عکسی به یادگار بیاندازند و در این رهگذر، از خود و احساس و نگاه خود بگویند. فیلم که از ابتدا با ریتمی کند آغاز می شود و بر رند عکاسی متمرکز است، از میانه کار، سمت و سویی بیشتر به موضوع انتخابات پیدا می کند و در انتها با فریاد های الله اکبر بر پشت بام ها به پایان می رسد.
“سلام اصفهان” با وجود برخورداری از چند لحظه ناب به شدت متاثر از رویکردی توریستی است. کارگردان که از کودکی در بلژیک زندگی کرده و حتی قادر به خواندن و نوشتن به زبان فارسی نیست، نتوانسته نگاهی تحلیلی و عمیق نسبت به موضوع داشته باشد و در عوض کوشیده با تاکید بر فرم گرایی این ضعف کم رنگ تر جلوه دهد. با این وجود، این فیلم توانست به دلیل جذابت های بصری و محتوایی اش جایزه ده هزار فرانکی تماشاگران را از آن خود کند.
مشت در ایران، به مشکلات بانوان ورزشکار ایرانی برای حضور در عرصه های بین المللی می پردازد و به این منظور، داستان سارا، رزمی کار جوانی را بازگو می کند که با وجود محدودیت ها خود را برای بازی های المپیک آماده می سازد.
فیلم در حد یک رپرتاژ تلویزیونی باقی می ماند و نمیتواند از آن سطح فراتر رود. با این وجود نگاه منطقی و معقول و بی طرفانه کاگردان به موضوع باعث می شود تا به دور از جزم گرایی و شعار، به دغدغه های دختران ورزشکار ایرانی بیشتر پی برد.
شانزدهمین دوره جشنواره فیلم های مستند ویزیون دورئل در نیون سوییس، با خداحافظی ژان پره رییس جشنواره پس از 16 سال و معرفی رییس جدید، هفته گذشته به کار خود پایان داد.