اسلی کاندمیر
مقامات آمریکایی تلاش کرده‌اند از ورود طلای ترکیه به ایران، در ازای صادرات گاز طبیعی جلوگیری کنند. ترکیه بزرگترین خریدار گاز ایران است و پول آن‌را به دلیل تحریم‌ها به جای دلار یا یورو به صورت لیر پرداخت می‌کند.
ایرانی‌ها سپس از آن پول که در هالک‌بانک نگهداری می‌شود برای خرید طلا استفاده می‌کند و بعد طلا توسط حاملانی در کیف‌های دستی به دبی می‌رود و در آن‌جا یا تبدیل به ارزهای خارجی می‌شود یا به ایران برمی گردد.
هالک‌بانک همچنین بخشی از پرداخت های هند به ایران را نیز انجام می دهد.
بانکداران می‌گویند، در بندی از تحریم‌های آمریکا که تابستان گذشته تصویب شد و از 6 فوریه به مرحله اجرا درآمد، فروش فلزات قیمتی به ایران ممنوع شده است. این بخشنامه هالک‌بانک را از ارائه خدمات به دیگر کشورها برای پرداخت پول به تهران منع کرده است.
یکی از بانکداران بزرگ ترکیه به رویترز گفت: “هالک‌بانک فقط می‌تواند پرداخت‌های خرید نفت و گاز ترکیه را انجام دهد و ایران با آن پول فقط می‌تواند غذا، دارو و محصولات صنعتی خریداری کند. پس از دور دوم تحریم‌ها مبادله طلا با گاز خیلی سخت شده. ایرانی‌ها نمی‌توانند پول را بردارند و هر چه دلشان خواست بخرند. باید خریدهایشان را توجیه کنند؛ بنابراین صادرات طلا حتما کاهش خواهد یافت.”
تجارت با طلای ترکیه تا قبل از این هم کاهش یافته بود چرا که بانکداران به خاطر ریسک تحریم‌ها از خرید شمش‌های طلا خودداری می‌کردند.
ظفر کاجلایان، وزیر اقتصاد ترکیه هفته گذشته به کاهش مبادلات اشاره کرد و گفت، با این‌که ترکیه تحت تاثیر فشارهای آمریکا برای پایان دادن صادرات طلا به ایران قرار نخواهد گرفت، اما انتظار می‌رفت که تقاضای تهران برای این فلز کاهش یابد.
یک دیپلمات غربی می‌گوید: “می‌توانید بگویید آمریکا به هدف خود رسیده است. اگر ترکیه می‌خواهد به تجارت با ایران ادامه دهد، راهی نیست جز این‌که با کالایی که مورد تحریم قرار نگرفته است تجارت کند.”
مقامات ترکیه تجارت طلا به جای گاز را تایید کرده‌اند اما می‌گویند این تجارت توسط بخش خصوصی انجام شده است و شامل تحریم‌ها نمی‌شود.
ترکیه مثل چین، هند و ژاپن شدیدا وابسته به واردات انرژی است و با این‌که خرید نفت از ایران را کاهش داده است ولی اعتراف می‌کند که نمی‌تواند واردات نفت و گاز را به طور کامل قطع کند.
یک بانکدار بزرگ ترک گفت: “با این همه محدودیت ممکن است پول ایران در حسابهای هالک‌بانک انباشته شود، چون نمی‌توانند پول خود را از بانک بیرون بیاورند.”
بانکدار دوم می‌گوید: “ممکن است مبادله طلا در کشورهای دیگر که حامی ایران هستند نیز انجام شود اما مثلا نه در روسیه، چون این کشور شدیدا در سیستم بانکی جهانی حضور دارد. ممکن است چین گزینه دیگری باشد. اما می‌توانم بگویم مبادله طلا برای ترکیه تمام شده است.”
صادرات طلا به ایران در سال ۲۰۱۲ به ۶/۵ میلیارد دلار رسید که بیش از ده برابر میزان سال ۲۰۱۱ است. صادرات به امارات متحده عربی – که بیشتر آن به خاطر انتقال به ایران بوده است – از ۲۸۰ میلیون دلار به ۴/۶ میلیارد دلار
رسیده است.
صادرات شمش‌های ترکیه از ۱۵/۲ تن در ماه نوامبر به ۱۰/۵ تن در ماه دسامبر رسید.
منبع: رویترز - 16 فوریه
