رابین رایت
زمان آن فرار رسیده که ببینیم آیا تنش های موجود در ایران، به یکی از لحظات به یاد ماندنی نظیر فروپاشی دیوار برلین تبدیل میشود یا خیر.
این یک حرکت ضد-انقلاب نیست. “جنبش سبز” جدید ائتلافی از احزاب نامتجانس، از رئیس جمهور سابق گرفته تا مردمی که حتی رأی نداده اند، است. آنها به مسائل از دیدگاه های مختلفی نگاه می کنند. با این حال، الگوی خیزش عمومی از زمان انتخابات بحث انگیز شش ماه پیش به این سو، درحال زمینه سازی وقوع رویدادهای تاریخی است.
مخالفان ثابت کرده اند که عزم و اراده لازم برای تن دادن به پیامدهای این چالش را علیرغم استفاده بیرحمانه رژیم از زور، بازداشت های فله ای، دادگاه های نمایشی و گزارش های مربوط به شکنجه و تجاوز در زندان، با خود دارند. مخالفان در بحبوحۀ تنش های سیاسی، دست بالا را در اختیار دارند.
نکته ای که به همان اندازه اهمیت دارد، این است که یک قدرت مردمی جدید در گروهی از کشورهای تحت حاکمیت رژیم های خودکامه در حال شکل گرفتن است. انقلاب سی سال پیش ایران، با پایان دادن به حکومت سلطنتی و معرفی اسلام به عنوان نگرش سیاسی مدرن، عالم سیاست را در قلمروی خاورمیانه تغییر داد. پر شدن خیابان های ایران این بار با درخواست پایان دادن به خودکامگی ها و نیز مطالبه حقوق پایه نظیر آزادی بیان، آزادی مطبوعات و احترام به آرای مردم، دوباره همان مسیر را در پیش گرفته است.
جنبش سبز چیزی فراتر از یک ناآرامی ساده و و محدود است. این جنبش، پویاترین و نمادین ترین شکل از نافرمانی مدنی در سراسر دنیاست.
برای شروع می توان از جنبش اسکناس حرف زد. هزاران اسکناس ایرانی با علامت سبز پیروزی (حرف وی انگلیسی) مهر شده است. شعارهای دست نوشته که بازتابی از محکومیت رژیم هستند نیز بر روی پول ها نقش بسته است. بر روی برخی از آنها عکس هائی چاپ شده است: یکی از این عکس ها کارتونی از محمود احمدی نژاد است که زیر آن نوشته شده “دشمن مردم”. دیگری عکس گرفته شده توسط تلفن همراه از ندا آقا سلطان است که پس از اصابت گلوله کشته شد. زیر این عکس نوشته شده “مرگ بر دیکتاتور”، شعار رایجی که بر علیه آیت الله خامنه ای سر داده می شود.
در تبلیغات اسکناسی، حتی سیاست خارجی رژیم نیز محکوم شده است. در یکی از شعارهای نوشته شده به رنگ سبز بر روی اسکناسی 000/20 ریالی آمده است: “خامنه ای کافر، نوکر پوتین است.” بر روی اسکناس دیگری نوشته شده: “آنها پول مردم را می دزدند و به چاوز می دهند.” برخی نیز حاوی شعارهائی هستند که از دیگران می خواهد به جنبش شعار نویسی روی اسکناس ها ملحق شوند. گزارش می شود دولت در صدد خارج کردن پول های نوشته دار از چرخه برآمده است، اما تعداد اسکناس هائی که باید با این حساب از چرخه خارج شوند، بسیار زیاد است.
جنبش دیگر، تحریم کالاهائی است که تبلیغات آنها در تلویزیون دولتی انجام می شود. مردم در سوپرمارکت از یکدیگر می خواهند برخی محصولات خاص را که به صدا وسیمای انحصاری دولت کمک می کنند، خریداری نکنند. ضمناً مخالفان خواستار تحریم خرید گوشی تلفن همراه از شرکت هائی شده اند که تکنولوژی های خاصی را در اختیار دولت قرار داده است. ارزیابی نتایج این جنبش امکان پذیر نیست اما بعد انتقادی اقتصادی را به رویاروئی سیاسی افزوده است.
گاهی نافرمانی مدنی آشکار و عریان است. ترسیم تصاویر با بهره گیری از اسپری های رنگ سبز بر روی دیوارها رو به افزایش است. این وجه دیگری از تظاهرات علیه مقامات است. پوسترهای بزرگ از افراد بازداشت شده و مخالفان که تنها خواهان آزادی بوده اند، اغلب همزمان با رویدادها یا سخنرانی های طرفداران رژیم در محوطه دانشگاه ها به نمایش گذاشته می شوند.
کلیپ های ویدئویی نشان می دهند در مسابقات فوتبال و در متروها، مخالفان به طور برنامه ریزی نشده ناگهان شروع به سر دادن شعار می کنند: “مرگ بر دیکتاتور” و “الله و اکبر”. شعار الله و اکبر یادآور شعارهای انقلابی گذشته برعلیه خودکامگی بوده که اکنون به تندروهای انقلاب سرایت کرده است. مفهوم آن هم این است که خدا جانب جنبش سبز را گرفته و از آن در برابر رژیم پشتیبانی می کند.
مشارکت در نافرمانی مدنی بسیار گسترده تر از حضور در تظاهرات است. دامنه نافرمانی مدنی به افراد و اقدامات هماهنگ نشده، نظیر به چالش کشیده شدن رهبر عالی توسط محمود وحیدی نیا دانشجوی ریاضی دانگشاه شریف، گسترش یافته است. آیت الله خامنه ای در دیداری با نخبگان علمی هشدار داده بود “بزرگترین گناه” شبهه افکنی درباره نتایج انتخابات 22 خرداد است. آنجا بود که آقای وحیدی نیا پشت میکروفون رفت و ضمن محکوم کردن سرکوب های دولت، درباره آزار و اذیت های صورت گرفته در زندان و اینکه چرا هیچکس مجاز نیست از رهبر انتقاد کند، سؤالاتی پرسید. ضمناً او به خامنه ای گفت که در یک حباب زندگی می کند.
جنبش سبز تا کنون بر استفاده از روش های غیر خشونت آمیز اصرار داشته است. شاید این خنده دارترین چیز موجود درباره جمهوری اسلامی است که امروز رژیم سرکوبگری که به دلیل کار بر روی تسلیحات هسته ای مورد سؤ ظن قرار گرفته، با بزرگترین چالش خود در برابر نافرمانی صلح آمیز مدنی مواجه شده است. حتی رژیم تا بن دندان مسلح ایران نیز نتوانسته این نافرمانی را متوقف کند.
منبع: تایمز آنلاین- 28 دسامبر
