این روز ها فیلم قلقلک در تهران بر پرده سینماها است. هنر روز این فیلم را مورد نقد و بررسی قرار داده است.
کمدی عزیز
کارگردان: مسعود نوابی - مدیر فیلمبرداری: مجتبی رحیمی- تهیه کننده: بیژن امکانیان- بازیگران: بیژن امکانیان، رضا شفیعی جم، سیامک انصاری، سحر ولد بیگی.
خلاصه داستان: امیر جوان پاک و ساده دل در راه وصال نامزدش لیلا مجبور می شود به ترفندهای دو همکار بد طینتش اصغر و رجب تن می دهد و در یک عملیات آدم ربایی، خودش را به جای داور مشهوری جا بزند که قرار است پس از یک بازی فوتبال، جایزه ای دو میلیون دلاری را از دست نمایندگان فوتبال آسیا دریافت کند.
سینمای کمدی که حرکت خود را به شکلی تازه از بهار سال گذشته آغاز کرد، همچنان مورد اقبال تهیه کنند گان سینماست و مردم هم نشان داده اند که از آن بدشان نمی آید و استقبال می کنند. مسعود نوابی را پیش تر به عنوان کارگردان مجموعه هابی تلوزیون می شناختیم کارگردانی که بیژن امکانیان در جایگاه تهیه کننده ازاو به عنوان یک تکنسین استفاده کرده است. شیوه چینش بازیگران کنار هم نیز به گونه ایست که تضمینی ضمنی برای فروش فیلم درنظر گرفته شود. عمده بازیگران فیلم غیر از خود امکانیان از بلزیگران مطرح مجموعه ها نود شبی طنز تلوزیون به شمار می آیند. با این حساب پیش از ورود به سینما وکنار هم قرار دادن این اطلاعات در می یابیم که با یک ساخته تلوزیونی رو به رو خواهیم بود. تنها در این میان یک حیف باشد باقی می ماند برای بیژن امکانیان که در این سال ها با بازی در فیلم هایی همچون سرباز های جمعه(مسعود کیمیایی) و تقاطع(ابوالحسن داودی) خیزشی تازه را در سینما شروع کرده بود و حضورش در این پروژه کمی چهره تماشاگران را با تعجب رو به رو می سازد.
فیلم در نگاه اولیه از الگوی روایتی آشنای سینمای کمدی یعنی قانون جا به جایی دو نفر با یکدیگر سود می جوید. اما بعد از طرح داستانی این امکان را نمی یابد تا از موقعیتی که خود پدید آورده فراتر رود و در سطح یک ایده متوقف می ماند. امیر فردی چلمن است که قرار می شود ما او را در نقش یک داور زبده فوتبال ببینیم. این مسئله و تناقضی که وجود دارد می توانسته موقعیت هایی را پدید آورد که به ذات موجبات خنده تماشاگر را پدید آورد. اما در میانه راه گویا دست اندر کاران فیلم از ترس اینکه نکند به قول معروف فیلم در نیاید به استفاده از تیپ آشنای بازیگران در تلوزیون متوسل شده اند. رضا شفیعی جم در یکی از این مجموعه ها تصنیفی را اجرا می کرد که در این فیلم هم دائم آن را می خواند و بنابراین فیلم خنده خود را با توسل به عناصری خارج از کانتکس فیلم از مخاطبش اخذ می کند. از همین رو بازی شفیعی جم و انصاری بر فیلم سوار شده و امکانیان که تا کنون او را در نقش های کمدی به یاد نمی آوریم نمی تواند آنگونه که باید توانمندی هایش را به نمایش بگذارد.
شوخی با یک داور فوتبال هم پتانسیل هایی دارد که کارگردان می توانست در فیلم خود از آن سود بجوید، اما این ایده هم در همان ابتدای کار متوقف می شود. حال شما فرض کنید به طور مثال شخصیت اصلی فیلم یک خلبان بود یا یک پلیس و یا هر شغل دیگری. آیا اتفاق خاصی در داستان رخ می داد. با توجه به تب همه گیر فوتبال در ایران و مسائل مبتلابه آن ورود به زندگی این داور می توانست فوتبال دوستان زیادی را هم به سالن بکشناد که اینگونه عمل نمی کند.
نکته دیگری که در باب تلوزیونی بودن فیلم قلقلک می توان مورد توجه قرار داد ساده انگاری در دکوپاژفیلم بوده است. چینش میزانسن فصل های کمیک کار بسیار دم دستی به نظر می رسند و توجه دارید که به هرحال قرار بوده قلقلک در ژانر کمدی دسته بندی شود. اگر فیلم را دیده باشید از این سهل انگاری ها می توان به فصل ورود سه کله پوک فیلم به داخل فروشگاه ورزشی وی رفتن آنها به چلو کبابی اشاره کرد. دوربین در اولین وضعیتی که ممکن است به ذهن هر تنماشاگر عامی خطور کند کاشته شده و هیچ ظرافتی در برش نما ها به چشم نمی خورد. البته نا گفته نماند که نوابی در استفاده از جلوه های ویژه و صحنه های داخلی فیلم همانند سکانس رویارویی امیر با خانواده قبلی داور و متعاقب آن مجلس خواستگاری اش از همسایه رو به رویی تا اندازه ای انتظارات تماشاگر را برطرف می کند.
در فضای کنونی اجتماعی – سیاسی ایران که تماشاگران این فیلم ها در هزارو یک فشار روحی قرار دارند، وجود سینمای کمدی و ساختن فیلم هایی انچنی از وظایف سینماگران به نظر می رسد. اما به هر حال این شعار همیشگی هم وجود دارد که باید سلیقه مخاطب را هم افزون کرد. اگرچه مسئولین سینمایی وقت که جملگی از تلوزیون به عالم سینما کوچ کرده اند بدشان نمی آید خاطرات خود را زنده کنند، اما سینماگران خود می بایست هوشیار باشند تا در دام آنها در نغلطند.
فیلم قلقلک می توانست فیلمی موفق باشد ریا، اگر تا این حد به سابقه ذهنی تماشاگر به مجموعه های تلوزیونی محدود نمی شد و خود سعی می کرد سکان هدایت روایت و سرگرم سازی تماشاگرش را بر عهده بگیرد. ام از کل فیلم می تواند همین غنیمت باشد که امکانیان تجربه ای کمدی را نیز به کارنامه بازیگری اش افزوده است.