وزارت بهداشت ایران آخرین آمار مبتلایان به ایدز را اعلام کرده است. به گفته عباس صداقت رئیس اداره ایدز این وزارت‌خانه تا تاریخ اول دی ماه سال پیش مجموعاً ۲۷ هزار و ۴۱۶ نفر افراد مبتلا به HIV/AIDS در کشور شناسایی شده‌اند. وبسایت مرکز ملی پیشگیری از ایدز ایران هم تا روز دوشنبه ۲۹ اردیبهشت شمارمبتلایان شناسایی شده را ۲۷ هزار و ۶۷۰ نفرنشان می‌دهد. بنا بر آمارها ۸۹ درصد مبتلایان را مردان و ۱۱ درصد را زنان تشکیل می‌دهند؛ زنان و مردانی که اغلب از طریق تزریق مواد مخدر با وسائل مشترک، رابطه جنسی و یا انتقال از مادر به کودک به این ویروس آلوده شده‌اند.
اما در میان علل ابتلا به ایدز، رابطه جنسی سال‌هاست که حتی به گواه آمارهای رسمی، در ایران رو به افزایش گذاشته و نگرانی‌هایی را بر انگیخته است. چنانچه بر اساس داده‌های موجود در بین کل مواردی که از سال ۱۳۶۵ تا کنون در کشور به ثبت رسیده رابطه جنسی در ۱/۱۳ درصد موارد دلیل ابتلا به این بیماری بوده است، درحالی که به گفته رئیس اداره ایدز وزارت بهداشت این رقم در مواردی که ابتلای آنان در سال ۱۳۹۱ گزارش شده، افزایش داشته و به ۳۳ درصد رسیده است.
دکتر مینو محرز، متخصص بیما‌ری‌های عفونی و رئیس مرکز تحقیقات ایدز ایران نیز اخیرا روند افزایش ابتلا به ویروس HIV در ایران را نگران‌کننده ارزیابی کرده و این افزایش را ناشی از “رفتارهای پرخطر جنسی در اثر مصرف مواد روان‌گردان” دانسته است. به گفته او شیوع ایدز از طریق تماس جنسی رو به افزایش بوده و در افراد زیر ۳۰ سال و در مردان بیشتر دیده می‌شود.
علی‌اکبر سیاری معاون بهداشتی وزیر بهداشت نیز چندی پیش با هشدار نسبت به خطر انفجار مجدد ایدز به دنبال تغییر الگوی انتقال این بیماری، کودکان کار و خیابانی، معتادان تزریقی و روابط جنسی ناسالم را سه زنگ خطر مهم برای انفجار مین HIV / ایدز در کشور عنوان کرد. به گفته او طی ۱۲ سال میزان بروز این عفونت در کشور ۹ برابر شده که نسبت به متوسط جهانی بسیار زیاد است. سیاری همچنین تاکید کرده که در مجموع وضع کشور نسبت به سالهای گذشته بد‌تر شده است. نگرانی‌ها وقتی بیشتر می‌شود که بدانیم آمار رسمی، یک چهارم تعداد واقعی مبتلایان است. کارشناسان و برخی مقامات مسئول، تعداد واقعی مبتلایان به ایدز را بیش از ۱۲۰ هزار نفر اعلام کرده‌اند. یعنی بیش از ۹۰ هزار نفر یا نمی‌دانند ناقل بیماری هستند یا به دلیل ترس از انگ خوردن و دشواری‌های پیش روی یک بیمار اچ آی وی مثبت پنهان‌کاری می‌کنند و پی‌گیر کنترل ویروسی که در جانشان خانه کرده نیستند.
سرنگ آلوده، متهم ردیف اول
گرچه ابتلا به ایدز از طریق رابطه جنسی در چند سال اخیر افزایش قابل توجهی داشته اما کماکان تزریق با وسائل مشترک در مصرف کنندگان مواد مخدر بیشترین تعداد مبتلا را به خود اختصاص داده است. مینو محرز رئیس مرکز تحقیقات ایدز هم به تازگی گفته است ۲۵ درصد معتادان تزریقی در تهران به ویروس HIV آلوده هستند که این رقم در کل کشور ۱۵ درصد است. آمارها می‌گوید حدود ۲۰۰ هزار ایرانی معتاد تزریقی هستند. حسین طلا نماینده مردم تهران هم اعلام کرده ۷ هزار معتاد خیابانی نابهنجار در سطح تهران وجود دارد.
معتادان خیابانی اما بخش بزرگی از کارتن‌خواب‌های شهر را تشکیل می‌دهند. کارتن‌خواب‌هایی که استاندار تهران اواخر سال گذشته تعدادشان را ۱۰ هزار نفر اعلام کرده و گفته بود که باید فکری به حال آنها کرد. به گفته سیدحسین هاشمی “تنها در سال گذشته ۱۷ هزار معتاد در پایتخت شناسایی و دستگیر شدند که درصد قابل توجهی از آنها بی‌سرپناه بوده‌اند”.
اما رابطه مواد مخدر و ایدز تنها به سرنگ آلوده محدود نمی‌شود. عباس صداقت رئیس اداره ایدز بار‌ها شیوع استفاده از داروهای روان‌گردان را یکی از دلایل عمده گسترش ویروس ایدز در این کشور توصیف کرده است. به گفته او استفاده از این دارو‌ها به ویژه در جوانان و نوجوانان میل کاذب جنسی ایجاد می‌کند که موجب افزایش رفتارهای پرخطر در این زمینه می‌شود. مینو محرز عض کمیته کشوری ایدز وزارت بهداشت هم با ابراز نگرنی از شیوع مصرف روانگردان‌ها در میان جوانان گفته است: متأسفانه مصرف شیشه سبب از کار افتادن مغز این افراد شده و آمار جنایت و صدمه زدن به دیگران افزایش می‌یابد. اوآمار ابتلا به ایدز را در کشور نگران کننده و افزایشی خواند و در مورد شیوع ایدز در میان مصرف کنندگان شیشه هشدار داده است: به علت از خود بی‌خود شدن افراد در مهمانی‌ها و تماس‌های جنسی این افراد و عدم استفاده از وسایل پیشگیری بیماری ایدز بین افراد مختلف مصرف کننده این مواد انتقال پیدا می‌کند.
کودکان خیابانی در معرض ایدز
معاون وزیر بهداشت چندی پیش با استناد به مطالعه‌ای که دو سال پیش روی هزار کودک کار و خیابانی در شهر تهران انجام شده، شیوع ایدز در این گروه از کودکان را ۴. ۵ درصد اعلام کرد و هشدار داد: “میزان ابتلا به ایدز در کودکان کار و خیابانی، ۴۵ برابر سایر افراد جامعه است و این می‌تواند زنگ خطر جدی باشد.” به گفته علی اکبر سیاری ۷۲ درصد این کودکان گفته‌اند دوستانشان سوء مصرف مواد مخدر داشته‌اند و این نشان می‌دهد که این کودکان با مواد مخدر آشنا هستند. ۱۵ درصد این کودکان نیز اعلام کرده‌اند که خودشان مواد مخدر مصرف کرده‌اند. ۴/۶ درصدشان نیز عنوان داشتند که مواد تزریقی استفاده کرده‌اند. بر اساس نتایج این تحقیق ۲۹ درصد ۱۵ تا ۱۸ ساله‌های این مطالعه اعلام کرده اند که رابطه جنسی داشته‌اند. همچنین ۲/۳۳ درصدشان گفته‌اند که در آخرین رابطه جنسیشان از کاندوم استفاده کرده و ۱۴۴ نفرشان چند شریک جنسی داشته‌اند. مصطفی اقلیما رئیس انجمن علمی مددکاران اجتماعی در خصوص علل بالا رفتن آمار کودکان کار و خیابان مبتلا به ایدز در ایران به روز گفته بود: “در تمام کشورها بسته به میزان فقری که وجود دارد، بچه‌های بدون سرپرست در خیابان رها می‌شوند و دست به کارهای مختلفی می‌زنند البته بسیاری از آنها خانواده و محلی برای زندگی دارند اما ناچارند برای امرار معاش، با کار کردن به خانواده هایشان کمک کنند. این کودکان اغلب مورد تجاوز افراد بزرگتر ازخودشان قرار می گیرند و بعضا در قبال این کار پول دریافت می کنند.”
نیاز به شفاف‌سازی در رسانه‌ها
از جمله مسائلی که کارشناسان به عنوان علل افزایش شیوع ایدز جنسی در ایران نام می‌برند، می‌توان به “عدم ساماندهی وضعیت کارگران جنسی”، “افزایش روابط خارج از رابطه زناشویی مردان متاهل” و”افزایش روابط جنسی مردان و زنان مجرد بدون آگاهی از چگونگی رفتار پیشگیرانه” اشاره کرد. چنانچه رییس مرکز تحقیقات ایدز ایران هم، نداشتن آگاهی کافی مردم از ایدز، شیوع و راه‌های پیشگیری آن را از بزرگ‌ترین معضلات جامعه ایران دانسته و گفته است: “مردم ایران و به ویژه نوجوانان از ایدز اطلاعات کافی ندارند و به جد می‌گویم رسانه‌ها و آموزش و پرورش نقش عمده‌ای در آگاه کردن مردم می‌توانند داشته باشند.” به گفته محرز متاسفانه به دلیل قبح مساله در مدارس و رسانه‌های کشور شفاف سازی صورت نمی‌گیرد و مهارت زندگی به نوجوانان و جوانان در اینکه به اعتیاد و بی‌بندوباری نه بگویند آموزش داده نمی‌شود تا کمتر دچار آسیب‌های زندگی شوند.
به تازگی اما اقداماتی در زمینه آموزش پیشگیری از ایدز انجام شده که هر چند نسبت به گستردگی این معضل اندک است اما کارشناسان را امیدوارتر کرده است. یکی از این اقدامات شروع به کار رسمی وبسایت مرکز پیشگیری از ایدز ایران است. این سایت که توسط کمیته پیشگیری و کنترل ایدز سازمان بهزیستی کشور راه‌اندازی شده، دارای بخش‌های مختلفی از جمله آخرین آمار مبتلایان به ایدز کارگاه‌های آموزشی، کتاب‌های مربوط به این بیماری، مطالب آموزشی در خصوص پیشگیری و درمان است.
