پیش از این اخبار زیادی درباره سونامی سرطان و یا همه‌گیری رو به گسترش سرطان در ایران منتشر شده که وزارت بهداشت آن را رد کرده است. با این حال، سید حسن هاشمی، وزیر بهداشت عنوان کرده که اگرچه “چیزی به نام سونامی سرطان نداریم” اما سالانه ۹۰ هزار نفر در کشور مبتلا به سرطان می‌شوند که این رقم طی ۱۵ سال آینده ۷۰ درصد افزایش پیدا خواهد کرد. به این ترتیب طبق پیش‌بینی وزیر ایران در دهه اول قرن آینده شمسی، سالانه بیش از ۱۵۰ هزار ایرانی به سرطان مبتلا خواهند شد. حمید رضا عزیزی، نماینده مجلس و عضو کمیسیون بهداشت و درمان هم در گفت‌وگو با “روز” ضمن تایید آمارهای وزیر، مهم‌ترین و ضروری‌ترین اقدام در برابر روند رو به رشد ابتلا به سرطان را فرهنگ‌سازی و آگاه‌سازی شهروندان می‌داند. به گفته او با وجود انواع و اقسام عوامل سرطان‌زا در ایران، یک عزم عمومی و اراده ملی لازم است.
“باید دانش مردم بالا برود”
حمیدرضا عزیزی، نماینده کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی در بیان چرایی افزایش ابتلا به سرطان می‌گوید: “عوامل ابتلا به سرطان یا ژنتیکی است که دست بشر نیست و یا محیطی است. منظور از محیط هم اغلب ارتباط با با هوا آب و غذا است یعنی تنفس، نوشیدن یا خوردن. هوایی که در اکثر شهرهای بزرگ استنشاق می‌کنیم سرطان‌زاست. آب خیلی از مناطق ممکن است نیترات بالا و آلودگی داشته باشد و یا به دلیل کاهش بارش میزان آلودگی‌ش بالا رفته باشد. حتی آب‌ها در بعضی از نقاط با آب‌های سطحی و فاضلاب‌ها مخلوط می‌شود و یا مواد ضدعفونی‌کننده آن بیش از اندازه است.”
او علاوه بر آب و هوای آلوده به عوامل سرطان‌زای دیگری هم اشاره می‌کند: “وجود مواد غذایی و نوشیدنی‌های غیراستاندارد مثل نوشابه‌های رنگی؛ افزودن مواد نگه دارنده مثل نیترات‌ها به غذاها؛ و وجود محصولات کشاورزی کنترل نشده به دلیل سموم بالا در گیاهان و استفاده کودهای شیمیایی؛ فست فودها؛ روغن‌های غیراستاندارد؛ مصرف بالای سیگار و مواد مخدر”.
به گفته این نماینده مجلس، آلودگی‌های فراوان محیطی و عدم سلامت غذا، آب و هوا باعث شده تا سرطان روز به روز افزایش پیدا کند. عزیزی وظیفه مسوولان در این وضعیت را نظارت بیشتر می‌داند و تاکید می‌کند که سازمان استاندارد، سازمان غذا و دارو، جهاد کشاورزی و… باید برکیفیت محصولات و خوراکی ها نظارت داشته باشند: “مثلا کشاورز را آموزش بدهند که چگونه سمپاشی کند و بی حساب و کتاب کود نپاشد. غافل از این نباشد که اگر با کود زیاد محصولش بیشتر شد امکان بروز سرطان در خانواده و هم‌وطنانش را بیشتر کرده است. مسایل نظارتی و آموزشی مانند این‌ها، وظیفه دولت است.”
عزیزی در پاسخ به این سوال که آیا مسوولان در سال‌های گذشته اقدام موثری برای مهار رشد ابتلا به سرطان انجام داده‌اند یا خیر، می‌گوید: “اگر دانش مردم بالا برود خیلی از مشکلات حل می‌شود. این که سرطان رو به افزایش است و رتبه‌سوم بیماری‌ها را گرفته یک هشدار است. مردم باید حساس‌تر باشند و از مسوولان اقدامات بیشتری بخواهند. این مساله یک عزم عمومی و اراده ملی می‌خواهد.”
این نماینده مجلس درباره مشکلات بسیار بیماران سرطانی و راهکارهای مجلس و دولت در این زمینه هم توضیح می‌دهد: “خیلی از داروهای سرطانی در طرح تحول سلامت، تحت پوشش بیمه قرار گرفته و پرداختی آنها خیلی پایین آمده است. بیمار سرطانی اما به طور کلی هزینه بالایی دارد. این را هم در نظر بگیریم که فرق ندارد از جیب بیمار پرداخت شود یا از جیب دولت؛ در نهایت از GDP یک مملکت مصرف می شود و در هر کشوری که آمار ابتلا و هزینه از سهم GDP بالا برود باعث می شود که عملا آسیب برساند به آن کشور.”
رشد کم‌نظیر سرطان در ایران
سال گذشته و در همین روزها اعلام شد که سرطان در سال ۱۳۹۱ جان ۴۱ هزار ایرانی را گرفته است. یعنی به طور میانگین هر روز بیش از ۱۱۲ نفر و هر ساعت نزدیک به ۵ نفر جان خود را در اثر این بیماری از دست داده‌اند. همچنین بنا به اظهارات رسمی، بیشترین رشد سرطان در جهان مربوط به ایران است و پس از سکته قلبی و تصادف، سرطان سومین عامل مرگ برای ایرانیان شده.
خرداد ماه امسال هم رئیس مرکز تحقیقات سرطان دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی تهران اعلام کرد میزان سرطان کشور ۱۵۰ در ۱۰۰ هزار نفر است. به گفته محمداسماعیل اکبری، “ایران در سرعت رشد سرطان و بالا رفتن بروز آن با هیچ کشوری قابل مقایسه نیست.”
معاون بهداشت وزارت بهداشت هم پیش‌تر گفته بود: “در حال حاضر حدود ۳۰۰ هزار بیمار مبتلا به سرطان در ایران وجود دارد که خانواده‌های بیماران سرطانی نیز در این روند درگیر می‌شوند.”
آنچه بیشتر از شمار مبتلایانِ حالِ حاضر، نگرانی‌ها را بر انگیخته، سرعت رشد این بیماری است. آمار‌ها می‌گویند میزان مبتلایان به سرطان از حدود ۱۷ هزار مورد در سال ۷۹ به بیش از ۵۵ هزار نفر در سال ۸۴ افزایش یافته و حالا طبق اعلام وزیر بهداشت به ۹۰ هزار نفر در سال رسیده است.
از سوی دیگر بنا به گفته دکتر بهزاد رحمانی، عضو هیات مدیره انجمن علمی جراحان عمومی، “تغییر به وجود آمده در روند ابتلا به سرطان و افزایش شیوع این بیماری در ایران، طبیعی به نظر نمی‌رسد.”
او با تاکید بر اینکه نقش آلودگی هوای تهران را در بروز و افزایش سرطان ریه نمی توان نادیده گرفت، عنوان کرده که مواد شیمیایی ناشی از بنزین غیراستاندارد، ریسک ابتلا به سرطان ریه را بالا می برد: “ سن ابتلا به برخی سرطانها در کشورمان پایین آمده است. به طوری که در سال‌های گذشته سن ابتلا به سرطان روده بزرگ مربوط به افراد ۵۰ سال به بالا بود اما در حال حاضر مواردی از ابتلا به این نوع سرطان در سنین زیر ۲۵ سال هم مشاهده می‌شود.”
عکس آرشیوی است
