رکسانا صابری
شیرین عبادی چندین سال است در برابر ناقضان حقوق بشر در کشورش صراحتاً اعتراض کرده است. دفاع او از زندانیان سیاسی و حمایت او از حقوق بشر و دموکراسی در ایران، خشم و غضب رژیم حاکم را نسبت به او برانگیخته است.
مقامات ایران در سال 2008 مرکز دفاع از حقوق بشر که ریاست آن برعهده خانم عبادی بود، را تعطیل کردند و وی از سال 2009 به این سو در خارج کشور زندگی می کند.
عبادی اکنون برای معرفی تازه ترین کتابش، “قفس طلایی: سه بردار، سه گزینه، یک سرنوشت” از انتشارات کیلز، در آمریکا به سر می برد. این کتاب داستان یک خانواده ایرانی را شرح می دهد که در نتیجه ایدئولوژی های در حال رقابت، از هم می پاشد.
رکسانا صابری مصاحبه ای را با خانم عبادی در دانشگاه کلمبیای نیویورک ترتیب داده است. متن اصلاح شده این مصاحبه در زیر آمده است:
در کتاب شما “قفس طلایی”، اولین جمله نقل قولی از دکتر شریعتی جامعه شناس ایرانی است: “اگر نمی توانید بی عدالتی را برچینید، حداقل درباره آن به همگان بگویید.” اما برخی می پرسند “فایده اعتراض کردن چیست؟” آیا وقتی سایرین از کارنامه حقوق بشر ایران انتقاد می کنند، جمهوری اسلامی اهمیتی به این موضوع می دهد؟
درحالیکه دولتی حقوق بشر را زیر پا می گذارد و از سرکوب استفاده می کند، اگر کسی اعتراض نکند، این سرکوب ادامه پیدا می کند. اما اگر به مردم اطلاع داده شود، به تدریج آگاه می شوند و وقتی آگاه شوند، شروع به اعتراض می کنند. هیچ تغییری در جامعه رخ نخواهد داد، مگر آنکه مردم آگاه شده باشند.
آیا جمهور اسلامی اهمیتی می دهد؟
در مورد جمهوری اسلامی هم صدق می کند. در سال 1988، قتل عام زندانیان سیاسی در ایران رخ داد. در آن زمان اینترنتی وجود نداشت و مردم نمی توانستند اخبار را به هم منتقل کنند و عده خیلی کمی از ماجرا اطلاع داشتند. در نتیجه، دولت بی سر و صدا به کارش ادامه داد. اما پس از (انتخابات بحث انگیز ریاست جمهوری) سال 2009 و به کمک اینترنت، مردم عکس و فیلم بسیاری از کسانی که در خیابان ها کشته شدند را گرفتتند و در یوتیوب قرار دادند. تمام دنیا از آنچه رخ می داد مطلع شد. برای مثال قتل ندا (دختر جوان ایرانی که در جریان تظاهرات به ضرب گلوله کشته شد)، دنیا را حیرت زده کرد.
دولت آمریکا و جامعه بین المللی باید چه کارهای دیگری در خصوص کارنامه حقوق بشر ایران انجام دهند؟
توسعه دموکراسی و حقوق بشر در هر کشوری، وظیفه مردم همان کشور است و کشورهای خارجی باید از دور مراقب باشند و بدون مداخله در امور داخلی، کمک کنند. رأی دولت آمریکا و سایر اعضای شورای حقوق بشر سازمان ملل به قطعنامه محکومیت نقش حقوق بشر در ایران و تعیین یک گزارشگر ویژه بررسی حقوق بشر ایران بسیار مهم بود. این هم مهم بود که آمریکا قانون منع مسافرت و نیز توقیف اموال اشخاص خاصی در ایران را اعلام کرد که نقش مستقیم در کشتار یا سرکوب مردم ایران داشتند. این مداخله در امور داخلی نیست بلکه حمایت از مردم است… این از جمله گام هایی است که باید همچنان برداشته شود.
شهروندان آمریکایی، اروپایی و سایر کشورها چگونه می توانند در پیشبرد حقوق بشر در ایران کمک کنند؟
آنها می توانند بیشترین نقش را داشته باشند. وقتی رأی می دهید، به کسانی رأی بدهید که جنگ افروز نباشند، به کسانی رأی دهید که به حقوق بشر احترام می گذارند. وقتی رئیس جمهوری را می بینید که به حقوق بشر احترام نمی گذارد، به این فرد رأی ندهید. من همیشه گفته ام سیاست آمریکا تغییر نخواهد کرد، مگرآنکه مردم آمریکا تغییر کنند و مردم آمریکا تغییر نخواهند کرد، مگرآنکه اطلاعات بیشتری درباره دنیا کسب کنند. لذا این وظیفه ماست که اطلاعات لازم را به مردم بدهیم.
به نظر شما رئیس جمهور فعلی آمریکا به حقوق بشر احترام می گذارد؟
آقای اوباما تا کنون نشان داده که به حقوق بشر احترام می گذارد.
شما در سخنان خود در “نیو اسکول” گفتید جنبش سبز ایران ابداً ضعیف تر نشده است بلکه شیوه مقاومت خود را تغییر داده است. چه امیدی وجود دارد که جنبش دموکراسی خواهی ایران پیروز شود؟
امید بسیاری وجود دارد که مردم ایران پیروز شوند زیرا خوشبختانه آنها به خشونت روی نمی آورند و به مقاومتشان ادامه می دهند، ضمناً اوضاع اقتصادی هم خیلی بد است. هزینه مواد غذایی در تهران از آمریکا گرانتر شده است. از همه مهمتر، اختلافات بسیاری در میان محافظه کاران بوجود آمده است. همه این عوامل در کنار هم باعث تضعیف رژیم می شود.
آیا ما در عمر خودمان شاهد پیروزی جنبش خواهیم بود؟
بستگی به این دارد که آیا فردا بمیریم یا سی سال دیگر.
فرض کنیم شما 30 سال دیگر هم زندگی کنید. آیا شاهد آن خواهیم بود؟
بله البته ظرف 30 سال رخ خواهد داد.
انقلاب ها و اعتراضات در کشورهایی نظیر مصر، لیبی و سوریه، چه تأثیری بر جنبش دموکراسی خواهی ایران دارند؟
سوریه تنها متحد جمهوری اسلامی در خاورمیانه است و نه تنها یک متحد، بلکه عروسک خیمه شب بازی ایران است. انقلاب در سوریه آغاز شده است و مردم آنجا به اعتراض بر علیه استبداد خانواده اسد مشغول اند. اگر آنها موفق به آوردن دموکراسی به سوریه شوند، به دموکراسی در ایران کمک قابل توجهی خواهد شد.
دموکراسی در تونس و لیبی هم به ایران کمک زیادی خواهد کرد و مردمی که در آن کشورها بر سر قدرت می آیند، به روند دموکراسی در ایران کمک خواهند کرد. بنیادگراها در مصر قدرتمند هستند و این احتمال هست که در ابتدا به دولت ایران خیلی نزدیک شوند، اما به عروسک ایران تبدیل نخواهند شد زیرا آنها سنی هستند درحالیکه ایرانی ها شیعه هستند و احساس نژادپرستی میان دولت های ایران و عربی وجود دارد.
هیچ منافع مشترکی میان ایران و مصر وجود ندارد و ضمناً مصر خود را به چشم برادر بزرگ کشورهای اسلامی و عربی نگاه می کند. ایران هم خود را به چشم رهبر کشورهای اسلامی می بیند… بنابراین درحالیکه مصر و ایران روابط سیاسی خود را شکل می دهند، مصر مطمئناً به عروسک ایران تبدیل نخواهد شد.
درباره حوادث بحرین چطور؟
شیعیان در بحرین و یمن به اعتراض پرداخته اند زیرا با تبعیض روبرو هستند و شرایط آنها خوب نیست. شیعیان کشته می شوند و این باعث جلب حمایت ایران از آنها شده است. ایران حتی نامه ای هم به سازمان ملل نوشت و خواستار طرح این موضوع در شورای امنیت سازمان ملل شد. غرب سکوت پیشه کرده درحالیکه ایران به شیعیان می گوید همانطور که مشاهده می کنید، ما تنها کشوری هستیم که از شما پشتیبانی می کند.
مشخص است که وقتی مردم یمن و بحرین به قدرت برسند، ایران نفوذ بسیاری بر روی آنها خواهد داشت. بهترین راه برای غرب، خصوصاً برای آمریکا، این است که در قبال سرکوب مردم در بحرین و یمن بی تفاوت باقی نماند.
همانطور که می دانید، من وقتی در ایران در زندان بودم، می خواستم شما و تیم شما، آقایان سلطانی و دادخواه را به عنوان وکیل داشته باشم، اما مسؤولان پدرم و مرا مجبور کردند که با شما کار نکنم. می دانم بسیاری از زندانیان در ایران بیشتر از من سختی کشیده اند و می کشند. اما تجربه من تا چه حدی بازگوکننده تجربه بسیاری از زندانیان و وکلا در ایران است؟ وکلا با چه نوع فشاری روبرو هستند؟
اگر وکلای ایرانی بخواهند از زندانیان سیاسی دفاع کنند، قطعاً برایشان مشکلاتی پیش می آید. برای مثال، نسرین ستوده به 11 سال زندان محکوم شده است… آقای محمد سیف زاده به نه سال زندان محکوم شده است. خانم شادی صدر و آقای مصطفایی و بنده اکنون به قید ضمانت آزاد هستیم… همه ما مجبور شدیم به سبب آزار و ارعاب مسؤولان از کشور خارج شویم.
بنابراین می بینید هرکسی که از زندانیان سیاسی حمایت می کند، هدف خشم حکومت قرار می گیرد. علاوه بر آن، دادگاه به زندانیان سیاسی فشار وارد می کند تا وکلای همکار با رژیم انتخاب کنند، کسانی که خود عروسک های وزارت اطلاعات هستند.
در طول چند سال گذشته، خصوصاً در زمان ریاست جمهوری محمود احمدی نژاد، شاهد چه تغییراتی در خصوص حقوق زنان ایران بوده اید؟
هیچ تغییری نبوده است، به جز اینکه سرکوب زنان بیشتر شده است. هیچ تغیییری در قوانین رخ نداده است؛ هرچه هم اتفاق افتاده باشد، به نفع زنان نبوده است.
درباره حضورتان در خارج گفتید. چه تأثیر مثبت یا منفی بر تلاش های حقوق بشر شما گذاشته است؟
من ترجیح می دادم در ایران باشم، اما اوضاع آنجا به سبب سانسور و سرکوب طوری است که امکان انجام هیچ فعالیت حقوق بشری وجود ندارد.
منبع: سی ان ان- 13 آوریل
