انتشار گزارش اخیر مرکز آمار ایران مبنی بر تک رقمی شدن نرخ بیکاری در ماه های اخیر، با انتقاد رسانه ها و فعالان اقتصادی مواجه شده است.
منتقدان اعلام کرده اند که با توجه به عدم تحقق برنامه های دولت و ادامه شرایط رکود تورمی و همچنین لاینحل ماندن پرونده تحریم ها، تحقق رشد اقتصادی و به تبع آن کاهش نرخ بیکاری امکان پذیر نیست و این دولت نیز همچون دولت محمود احمدی نژاد به سیاست “آمار سازی” روی آورده است؛ واقعیتی که درک آن نیاز به اطلاعات پیچیده اقتصادی دارد.
هفته گذشته مرکز آمار ایران که رئیس آن، همان رئیس دوران محمود احمدی نژاد است، با انتشار گزارشی ادعا کرد که نرخ بیکاری در ایران پس از سالها تک رقمی شده و به ۹.۵ درصد رسیده است؛آماری که ادعای مطرح شده در آن چنان با واقعیت های ملموس و روزمره زندگی مردم فاصله دارد که بلافاصله با واکنش های تندی مواجه شد.
در همین باره، حسین راغفر،اقتصاددان به سایت فرارو گفت: “به نظر من گزارش منتشر شده از سوی مرکز آمار گزارشی ناقص است. به این معنا که توضیحی کافی در خصوص نرخ بیکاری و ابعاد مختلف آن داده نشده است. اگر ما آمار اشتغال ناقص را در کنار آمار اشتغال مطلق قرار دهیم، نرخ بیکاری ما به بالای ۳۰ درصد خواهد رسید. رقمی که هیچ گونه نسبتی با رقم منتشر شده از سوی مرکز آمار ندارد. انتشار چنین گزارش هایی می تواند مشکلات فراوانی را برای کشور به دنبال داشته باشد. زیرا انتشار این آمارهای ناقص حساسیت مسئولین در مورد این موضوع و اعتماد مردم نسبت به آمارهای رسمی را کاهش می دهد. علاوه بر آن انتشار چنین آمارهایی این شائبه را به وجود می آورد که این داده ها داده هایی سیاسی هستند؛ اتفاقی که می تواند خطر بزرگی برای کشور داشته باشد”.
او افزوده است: “به نظر من این گزارش منتشر شده گزارشی کامل نیست. به این معنا که باید در کنار این نرخ های منتشر شده توضیح های مناسبی هم ارائه شود. توضیح در اینباره که چرا نرخ مشارکت کاهش یافته علی رغم آنکه روز به روز به جمعیت جویای کار در کشور اضافه می شود و یا اینکه چرا با کاهش ۶۷۰ هزاری مشاغل در سال گذشته نرخ بیکاری کاهش پیدا کرده است؟ بنا به بررسی های مرکز آمار، شاغل به کسی اطلاق می شود که یک ساعت در هفته به کاری مشغول باشد؛ تعریفی نادرست که بسیاری از ابعاد بیکاری را نادیده می گیرد. لازم است تا گزارش هایی در زمینه بیکاری منتشر شود که با ارزیابی های بهتر و توجه به ابعاد دیگر این مسئله همراه باشد تا ناگفته هایی در این زمینه باقی نماند و تمام ابهامات آن روشن شود.ما با مشکلی جدی در زمینه این گزارش ها رو به رو هستیم. گزارش های اشتغال و بیکاری در کشور ما توضیحی برای چرایی نوسانات موجود در این حوزه نمی دهند. نرخ منتشر شده در زمینه بیکاری و بررسی اشتغال یک ساعته در هفته تعریف بیکاری مطلق است و بیکاری ناقص که بُعد دیگری از بیکاری است در این آمار مورد بررسی قرار نمی گیرد”.(لینک)
سایت “خبرآنلاین” هم از ضد و نقیض بودن آمارها خبر داده و نوشته است: “پیش از آنکه مرکز آمار ایران گزارش خود در مورد نرخ بیکاری را منتشر کند، مرکز پژوهش های مجلس چند سناریو در مورد آینده نرخ بیکاری در کشور منتشر کرده بود. مرکز پژوهش های مجلس پیش بینی کرده در صورتی که نرخ رشد اقتصادی تا پایان سال و پس از خروج اقتصاد ایران از رکود به عدد 5 درصد برسد، نرخ بیکاری به عدد ۱۴.۶ درصد خواهد رسید. این درحالی است که براساس گفته های معاونت نظارت راهبردی رئیس جمهور در حال حاضر نرخ رشد اقتصادی کشور ۱ درصد است. اما با همین نرخ رشد اقتصادی، نرخ بیکاری به عدد ۹.۵ درصد رسیده است. رئیس کل بانک مرکزی نیز در ابتدای هفته جاری نرخ رشد اقتصادی کشور تا پایان سال را ۳.۷ درصد پیش بینی کرده بود. براین اساس نرخ بیکاری نیز در پایان سال جاری به عددی نزدیک به ۱۴.۶ درصد می رسد. در سناریوهای پیش بینی شده از سوی مرکز پژوهش های مجلس تا پایان دولت یازدهم کشور با ۴ میلیون نفر بیکار در صورت رسیدن به نرخ رشد ۵ درصد رو به رو خواهد بود. این پیش بینی نشان می دهد دولت یازدهم در پایان کار خود در بهترین حالت با ۴ میلیون نفر بیکار رو به رو است. طبق پیش بینی کارشناسان دولت یازدهم برای ثابت نگاه داشتن تعداد جمعیت بیکار کشور روی عدد کنونی دو میلیون و ۷۰۰ هزار نفر باشد باید رشد اقتصادی را حداقل به ۱۲ درصد برساند که کاری بزرگ و بسیار سخت خواهد بود. گزارش مرکز پژوهش های مجلس پیش بینی می کند، در پایان کار دولت یازدهم نرخ بیکاری در مرز ۱۶ درصد باقی می ماند.با این وجود دولت اعلام کرده با توجه به خروج اقتصاد ایران از رکود، وضعیت بازار اشتغال دگرگون می شود. براین اساس و همزمان با بهبود وضعیت کسب و کار بنگاه های کوچک برتعداد افراد شاغل افزوده می شود. در صورتی که فضای بین المللی نیز به سمت بهبود حرکت کند، بازهم وضعیت برای فعالیت بنگاه های تولیدی کشور بهبود پیدا می کند.با این حال در حال حاضر میان نرخ بیکاری اعلام شده از سوی مرکز آمار ایران و پیش بینی نهادهای کارشناسی مانند مرکز پژوهش های مجلس اختلاف نزدیک به ۵ درصدی وجود دارد”.
حجت الله عبدالملکی، عضو هیات علمی دانشگاه امام صادق هم در یک برنامه تلویزیونی گفته است: “بازی با آمار و ارقام، کشور را از واقعیات دور می‌کند. تک رقمی شدن نرخ بیکاری در بهار امسال به هیچ وجه مایه افتخار نبوده و البته دولت هم کمتر روی آن مانور داده است. کاهش نرخ بیکاری خیلی اتفاق مهمی نیست مگر اینکه به همراه آن فرصتهای شغلی بیشتری در کشور ایجاد شده باشد. البته کاهش نرخ بیکاری از این جهت که بتوانیم در عرصه بین الملل نشان دهیم که وضعیت کشور رو به پیشرفت است اتفاق خوبی است اما به هیچ وجه اتفاق مهمی نیست.تنها راه کاهش واقعی و موثر نرخ بیکاری اجرای سیاستهای اقتصاد مقاومتی ابلاغی مقام معظم رهبری است. در همین راستا باید تولید ملی تقویت شود تا فرصتهای شغلی بیشتری در کشور ایجاد شوند. این در حالی است که ما در یک سال اخیر شاهد اقدامات مثبتی در زمینه حمایت از تولید نبوده‌ایم. از سوی دیگر مجددا تراز تجاری کشور به نفع واردات شده که این اتفاق نگران کننده بوده و به تضعیف بخش تولید کشور و از دست رفتن فرصتهای شغلی بیشتر منجر می‌شود”.
اما این واکنش ها به دولت مذاق دولت خوش نیامده و محمد باقر نوبخت، سخنگوی دولت در اظهارات تندی خطاب به منتقدان گفته است: “ایجاد ۴۰۰ هزار شغل در شش ماه جای مطالعه داشته و قابل هو کردن یا تشکیک نیست و تخریب ذهن مردم نسبت به این ادعا نوعی بی انصافی است. قطعا نمی توان گفت کسی که یک ساعت در هفته کار می کند دارای شغلی با حقوق مکفی است اما با همین آمار و ارقام و روشهایی که نرخ بیکاری فعلی محاسبه شده فصل و سال پیش و دولت قبل و قبل تر نرخ بیکاری را محاسبه کرده اند”.
وی افزوده: “مرکز آمار ایران طبق قانون مرجع رسمی اعلام آمارهای کشور است و اگر تردیدی در رابطه با این آمار وجود دارد در دانشگاهها و حتی صدا و سیما می توان جلسات توجیهی شکل داد و نحوه محاسبات را بررسی کرد. در یکی از برنامه های خبری که شب گذشته(شنبه شب) شاهد پخش آن بودم از رسانه ملی تعجب کردم که در یک برنامه خبری با گزارش انیمیشنی و بدون حضور کارشناسان نسبت به آمار نرخ بیکاری تردید ایجاد می کند، وقتی رسانه های غربی اعلام می کنند که نرخ بیکاری ایران در شرایط تحریم یک رقمی شده است پس اگر پیام درستی به آنها بدهیم آنهم هنگامی که نسبت به حقوق ملت ایران بی توجه‌اند کار درستی است و بر عکس این موضوع اینکه اگر تردیدی در این موضوع ایجاد کنیم آنها را ترغیب می کنیم که تحریم آنها بر کشورمان اثر منفی حود را گذاشته است. آمار و ارقام ارائه شده در رابطه با نرخ بیکار مستند بوده و قابل دفاع است.از صدا و سیما این انتظار و درخواست را دارم که در شبکه های علمی و کارشناسی خود به این موضوع پرداخته و در اذهان مردم تردید ایجاد نشود”.
