رضا ضراب که تا چندی پیش شهرت اش در ترکیه به واسطه ازدواج با “ابرو گوندش”، خواننده مشهور بود، این روزها در ایران با اتهام پولشویی و همکاری با بابک زنجانی برای دور زدن تحریم‌ها شناخته می شود. حالا در رسانه‌های ترکیه، پای یک ایرانی دیگر هم به میان کشیده شده: کاملیا جمشیدی؛ زنی که از او به عنوان یکی از کلیدهای معمای پرونده فساد گسترده در ترکیه نام برده شده اما استانبول را به مقصد دوبی ترک کرده و پلیس ترکیه در جستجوی مدارک و مستنداتی از اوست.
یک ایرانی، متهم اول فساد مالی در ترکیه
افشای فساد مالی گسترده دولتی، خبر اول این روزهای ترکیه است. روز ۲۶ آذر ماه، چند مقام عالی‌رتبه دولتی، فرزندان سه وزیر کابینه و چندین و چند چهره نزدیک به رجب طیب اردوغان، نخست وزیر ترکیه بازداشت شدند. دولت به این اقدام پلیس و دستگاه قضایی واکنش سختی نشان داد و رییس پلیس و بیش از ۲۰ مقام ارشد پلیس را برکنار کرد. با گذشت چند روز، هنوز هم اردوغان سخنان تهدیدآمیزی به زبان می‌آورد. او حتی سفرای خارجی را به اتهام “اقدامات تحریک‌آمیز” در این مورد، تهدید به اخراج و این پرونده را یک “عملیات کثیف” علیه دولت خود توصیف کرده است. بسیاری از مفسران و کارشناسان حوزه ترکیه هم افشای این فساد را به اختلافات دو گروه سابقا حامی دولت، حزب حاکم AKP و جماعت اسلامی فتح‌الله گولن نسبت می‌دهند اما هرچه که باشد فساد ۸۷ میلیون یورویی، موضوعی نیست که به این راحتی فراموش شود.
از سوی دیگر این پرونده به جز اهمیتی که برای مردم ترکیه دارد و احتمالا در آینده سیاسی این کشور نیز موثر خواهد بود، از جنبه‌های بین‌المللی نیز برخوردار است، به ویژه اینکه پای ایران و دور زدن تحریم‌های بین‌المللی هم در میان است.
به نوشته رسانه‌های ترکیه، رضا ضراب به اتهام پولشویی ۸۷ میلیارد یورویی و انتقال غیرقانونی حدود ۳۵ میلیارد یورو پول و طلا دستگیر و ادعا شده که تنها در یک فقره از رشوه‌هایی که داده، ۵۰ میلیون دلار نصیب وزیر اقتصاد دولت ترکیه شده است.
او از طریق شرکت‌های صوری که در ترکیه راه انداخته بود، این مبادلات پولی را انجام می‌داد و در این راه از کمک بانک «هالک» ترکیه نیز برخوردار شده بود. بانک هالک (خلق) که در تهران نیز دفتر نمایندگی دارد، پیش از این پول نفت فروخته شده ایران به هند را مبادله می‌کرد. این بانک سال گذشته از سوی دولت آمریکا به نقض تحریم‌های علیه ایران متهم شد اما آن گونه که خود رسما اعلام کرده در ژوئیه ۲۰۱۳، مبادلات تجاری با ایران را قطع کرده است.
تحقیقات دستگاه قضایی ترکیه در مورد ضراب هنگامی آغاز شد که در تابستان سال گذشته، ۶ و نیم میلیارد دلار پول حاصل از فروش گاز ایران تبدیل به طلا شد و از راه ترکیه به ایران آمد. در پی اعتراض دولت آمریکا به این اقدام، یکی از این محموله‌های طلا توقیف و رضا ضراب هم احضار شد. اما او تنها این مورد را در کارنامه ندارد و دو محموله پول نقد مرتبط با او نیز در سال ۲۰۱۱ و در فرودگاه مسکو کشف شد.
به نوشته روزنامه رادیکال ترکیه، ضراب مالک هلدینگ “رویال” است که در تجارت سنگ‌های قیمتی فعال است و ۴۶ درصد صادرات طلای ترکیه را در اختیار دارد.
از زنجانی تا ضراب؛ آیا ارتباطی هست؟
بابک زنجانی و رضا ضراب چه ارتباطی با هم دارند؟ هنوز اظهارنظری رسمی در این مورد وجود ندارد اما لااقل در یک مورد به نظر می‌رسد که این دو با یکدیگر همکاری کرده اند تا یک هواپیمای حامل شمش طلای متعلق به سورینت(هلدینگ متعلق به زنجانی) با پرداخت یک و نیم میلیون دلار، فرودگاه استانبول را به مقصد دوبی ترک کند. این مورد را روزنامه حریت ترکیه مطرح کرده است.
در زمستان ۱۳۸۸، بابک زنجانی ۳۶ ساله هنوز مشهور نشده بود اما رضا ضراب (صراف) تاجر ۲۶ ساله آذری، با ابرو گوندش، خواننده پرآوازه ترک ازدواج کرد و در کشور زادگاهش پرآواز شد. هرچند او علاوه بر تابعیت ایرانی، تابعیت جمهوری آذربایجان و ترکیه را هم دارد. اما همچون زنجانی، بخش مهمی از موفقیت تجاری‌اش را مدیون واردات و صادرات بین ترکیه و ایران است. او خانواده متولی هم در ایران دارد که مالک کارخانه فولاد تیکمه‌داش هستند.
زنجانی پس از همکاری با سپاه و دولت ایران و تبدیل شدن به یکی از میلیاردرهای پرنفوذ، صاحب خطوط هواپیمایی “اونور” در ترکیه هم شد که پس از قرار گرفتن در لیست تحریم‌های بین‌المللی، آن را به یک ایرانی دیگر واگذار کرد و از این نظر نیز برای ترک‌ها ناشناخته نیست. اما ضراب با وجود حضور در معاملات کلان اقتصادی هیچ وقت در لیست تحریم‌ها قرار نگرفته بود.
از سوی دیگر اوموت اوران، نماینده حزب CHP(حزب رقیب) در مجلس نیز مستقیما از دو وزیر کابینه در مورد نقش بابک زنجانی در این پرونده پرسیده و عنوان کرده است: “پرونده شکایت از شرکت صرافی و سنگ‌های قیمتی دورو با مدیریت امین خیام و همچنین بابک زنجانی و ثریا اسدی اعضای هیأت مدیره گروه لوازم آرایشی کونت، وحید مرادی‌مقدم و سیما خرم‌دل اعضای هیأت مدیره شرکت «مستر سارا توریزم» به کجا رسید؟”
حضور در دوبی و مالکیت چندین شرکت صرافی و موسسه مالی اعتباری، یکی دیگر از مشترکات زنجانی و ضراب است. زنجانی به صراحت گفته است که او از طریق موسسات مالی اعتباری در امارات، به کار دور زدن تحریم‌ها مشغول بوده و سپس با بالارفتن حجم مبادلات به فکر تاسیس بانک در مالزی افتاده است. اما رضا ضراب چطور؟ آیا او نیز در ترکیه و دوبی به چنین کاری مشغول بوده است؟ هنوز اظهارنظری از او در دست نیست. مقامات ایران هم سکوت کرده‌اند و گویا تا پای اظهارنظرهای رسمی مقامات ترکیه در مورد انتساب فعالیت‌های ضراب به نفع ایران به میان نیاید، قصد سخن گفتن ندارند. زنجانی خود را “بسیجی اقتصادی” می‌نامد و از بابت فروش نفت و دور زدن تحریم، خود را صاحب منت بر مردم ایران می‌داند. این بسیجی که گاهی اسلحه دست می‌گیرد و گاهی در معیت دختران تاجیک می‌رقصد، اکنون در ایران همچنان به فعالیت ادامه می‌دهد، هرچند با اتهامات فراوانی مواجه است. رضا ضراب اما اگر اتهاماتش ثابت شود، چه خواهد کرد و چه بر سر ثروت افسانه‌ای و رشک برانگیزش در ترکیه خواهد آمد؟
روزهای آینده همان قدر که برای مردم ترکیه مهم است، می‌تواند برای ایرانیان هم خبرساز باشد؛ شاید یک بسیجی اقتصادی هم در ترکیه ظهور کرده باشد.
