تازه های کتاب ایران…
دریا خواهر است: مجموعه داستان
نویسنده: عباس عبدی
167ص، تهران: نشر چشمه، 1388، چاپ اول
این کتاب، دومین مجموعه داستان های کوتاه نویسنده است که به دنبال نخستین مجموعه داستان هایش، با عنوان «قلعه پرتغالی» منتشر شده است. در داستان های هر دو مجموعه، یک چیز بیش از همه عناصر خود را نشان می دهد و آن مسئله مکان است. تقریبا همه داستان ها در یک محدوده مکانی مشخص اتفاق می افتند: جزیره قشم. شناخت دقیق نویسنده از قشم و آداب رسوم، عقاید و زندگی مردم آن، باعث ایجاد گونه ای چند صدایی در این مجموعه شده است. در حقیقت صدای آدم های داستان ها، همان طور باز آفرینی می شود که وجود خارجی دارند. نام این مجموعه، یعنی «دریا خواهر است»، از نام یکی از داستان های آن گرفته شده و اشاره ای است به اصطلاح بومی های جزیره قشم برای یاد کردن از دریای آرام، با موج های کوتاه.
نزدیک ته خیار: مجموعه طنز
نویسنده: ناصر فیض
208ص، تهران: انتشارات سوره مهر، 1388، چاپ اول
این کتاب، مجموعه ای از آثار منظوم و منثور «ناصر فیض»، طنز پرداز صاحب ذوق و باریک بین معاصر است که در سال های پیش، مجموعه «املت دسته دار» از او منتشر شد و با استقبال گسترده ای روبرو گردید. «ناصر فیض» درباره این دو مجموعه طنز می نویسد: [در هر دو کتاب سعی کرده ام به موضوعاتی که دست مایه آفرینش طنز در آثار اغلب طنز پردازان معاصر بوده است نپردازم، جز در مواقعی که گزیر یا گریزی از آن نداشته ام… در بخشی از این آثار هدف اصلی من، ایجاد لبخند و در نتیجه نشاط در مخاطب است. یعنی، پس زدن خودکار دغدغه ها و درگیری های ذهنی کدورت زا و غم آفرین با ایجاد نوعی آرامش در کنار شور و شعف به دست آمده از موضوع طنز که ته ماجرا می رسد به همان اصلاح و اصلاح گری و… ! صد البته که این اصلاح و اصلاح گری، هیچ ربطی به‌آن اصلاح و اصلاح گری ندارد و با هیچ سریشی هم به ریش دومین روز سومین ماه اولین فصل سال نمی چسبد. قبلا هم عرض کرده بودم اهل هیچگونه دسته بازی و اینها نیستم. ] طنزهای گردآوری شده در این مجموعه، به روایت نویسنده «تلخ است، شیرین است، تلخ و شیرین است؛ نمی دانم. شاید چیزی باشد نزدیک ته خیار. »
به خاطر یک فیلم بلند لعنتی
نویسنده: داریوش مهرجویی
248ص، تهران: نشر قطره، 1388، چاپ چهارم
این کتاب، نخستین رمان «داریوش مهرجویی»، نویسنده، مترجم و کارگردان ایرانی است. داستان این رمان، ماجرای یک جوان فیلم ساز است که پس از ساختن چند فیلم کوتاه، تصمیم می گیرد فیلم بلندی بسازد. در این راه اما او مشکلاتی دارد، علاوه بر آن درگیر یک رابطه عاطفی و عشقی می شود. محور حوادث رمان، عشق و حسادت فیلم ساز جوان، نسبت به دختری به نام «سلما» است. «به خاطر یک فیلم بلند» روایتی شیرین، صریح، روان و بازیگوش از دنیای جوانی بیست و سه ساله در تهران امروز است؛ جوانی که دغدغه ساختن یک فیلم بلند، بدل به بخشی تفکیک ناپذیر از شخصیت او می شود و همه احساسات او و آدم های اطرافش را تحت تاثیر خود قرار می دهد.
اسکندرنامه: از فرنگ تا هندوستان
منسوب به: منوچهر خان حکیم
به کوشش: علیرضا ذکاوتی قراگزلو
726ص، تهران: انتشارات سخن، 1388، چاپ اول
شاید بتوان گفت مفصل ترین و پرتنوع ترین قصه های عامیانه چند سده اخیر، «اسکندرنامه» در شکل نقالی شده آن، و منسوب به «منوچهر خان حکیم» است که خود مرحله ای از تکامل فن داستان پردازی را در سرزمین ما رقم می زند. «اسکندرنامه» به نوعی هجویه اساطیر تاریخی و پهلوانی کهن و آغازی در سیر داستان نویسی جدید فارسی است. نثر «اسکندرنامه» نیز نماینده مرحله انتقالی از نثر منشیانه عصر صفوی به نثر داستانی دوره قاجاری است. بنابراین، این اثر هم از جهت داستانی، هم از حیث جامعه شناسی و نیز چگونگی تحول نثر فارسی دارای اهمیت است. از «اسکندرنامه» به طور کلی سه تحریر در دست است: یکی اسکندرنامه منظوم (سروده نظامی یا شاعران دیگر)؛ دیگر تحریری به نثر ادبی قدیم که به کوشش استاد «ایرج افشار» منتشر شده است؛ تحریر سوم، همین تحریر نقالی و متاخر و منسوب به «منوچهرخان حکیم» است و خود، نسخه های خطی و چاپی متعددی دارد. کتاب حاضر، با بازسازی کهنه ترین نسخه «اسکندرنامه نقالی»، مورخ سال 1106 ه. ق، که در کتابخانه «مجلس شورای اسلامی» نگهداری می شود، چاپ شده است. این نسخه قدیمی که معتبرترین نسخه تحریر نقالی «اسکندرنامه» منسوب به «منوچهر خان حکیم» به شمار می رود، با کوشش و زحمت بسیار بازسازی شده و با فهرست های گوناگون و سودمند به چاپ رسیده است.
فرهنگ طیفی
تالیف: جمشید فراروی
771ص، تهران: انتشارات هرمس، 1387، چاپ اول
کاربرد اصلی این فرهنگ، یافتن لغاتی است که شخص به یاد نمی آورد (به زبان خودمانی، نوک زبانش است) و با کمک گرفتن از لغات مترادف یا مرتبط با‌آن در کتاب، آن لغات به یادش می آید. در حقیقت این کتاب، نخستین فرهنگ طیفی (تزاروس) طبقه بندی لغات و اصطلاحات رایج زبان فارسی است که به صورت طبقه بندی شده، ذیل 991 مقوله اصلی (فصل) و حدود 7500 مقوله فرعی (سرفصل یا زیر مقوله یا مدخل)، بر اساس ارتباط معنایی در کنار هم آورده شده است. مقولات فرعی (مدخل ها) شامل یک یا چند اسم، صفت، مصدر فعل و قیدهای مرتبط با مقوله اصلی هستند و ذیل هر مدخل، طیفی از معانی مترادف، نزدیک، مشابه، و یا صرفا مرتبط از نظر تداعی، به ترتیب سایه روشن های معنایی مرتب شده اند. «فرهنگ طیفی» شامل حدود 45 هزار لغت و عبارت مرکب و اصطلاح و حدود 92 هزار معنی و تداعی آن لغات واصطلاحات است.
فرهنگ ماثورات متون عرفانی: مشتمل بر احادیث، اقوال و امثال متون عرفانی اسلامی
تالیف: باقر صدری نیا
853ص، تهران: انتشارات سخن، 1388، چاپ اول
این فرهنگ، مجموعه ای از روایت ها، نقل قول ها و گفته های به کار رفته در آثار و متون عرفانی، همراه با ترجمه و معنی آنهاست. این سخنان که گاهی با رمز و اشاره همراه است و گاهی صراحت اقوال متشرعانه را با خود دارد، در مجموع، تصویری از بایدها و نبایدها و نظام فکری و سلوک عملی منادیان و پیروان تصوف و عرفان را منعکس می کند. از خلال این سخنان، همچنین می توان به تعاریف گوناگون در حوزه مصطلحات صوفیه نیز دست یافت، مشرب های مختلف عرفانی را بازشناخت و روند تاریخی تحول دیدگاه های متصوفه را مورد ارزیابی و نقد قرار داد. مدخل های گردآوری شده در این فرهنگ، مجموعه ای از احادیث، اقوال و امثال است که به شیوه فرهنگ نویسی، بر اساس ترتیب الفبایی حروف اول آنها، تدوین و تنظیم شده است.
سایه عقاید و سنت های مردم شیراز در زمان حافظ بر شعر او
نویسنده: صادق همایونی
88ص، شیراز: انتشارات نوید شیراز، 1388، چاپ اول
علاوه بر زیبایی و کمالی که در اشعار «حافظ» نهفته است، در پیچ و خم این اشعار، با طیفی از اصطلاحات، ضرب المثل ها، باورها و آداب و رسوم جامعه روزگار او روبرو هستیم. در کتاب حاضر، تاثیر عقاید و سنت های مردم شیراز بر شعر «حافظ» و انعکاس شرایط و نمودهای اجتماعی در این شعر، مورد توجه و بررسی قرار گرفته است. نویسنده نشان می دهد که توجه شدید «حافظ» به پدیده ها و نمودهای اجتماعی و استفاده از آنها در پرداختن غزل، نه تنها شعر او را سبک و عامیانه نکرده، بلکه بر غنا و زیبایی آن افزوده است.
مبانی نظری موسیقی ایران
تالیف: حسین علیزاده، مصطفی کمال پورتراب
80ص، تهران: مؤسسه فرهنگی – هنری ماهور، 1388، چاپ اول
تئوری هایی که در قرن حاضر برای موسیقی ایرانی نوشته شده اند بیشتر به مبانی نظری موسیقی اروپایی توجه کرده اند تا به پیشینه طولانی مباحث نظری در موسیقی ایرانی – عربی – ترکی. از این رو، سال هااست که ضرورت تدوین یک تئوری موسیقی ایرانی که از دل همین موسیقی برآمده باشد احساس می شود. کتاب حاضر که نتیجه بیش از یک سال نشست های مداوم و منظم «شورای تخصصی مبانی نظری موسیقی ایرانی» است، برای پاسخگویی به این نیاز تالیف شده است. این کتاب، با آگاهی از تفاوت نظام موسیقایی کنونی ایران با گذشته، مفاهیم نظری بنیادین را از رسالات نظری کهن اخذ کرده و اصول و قواعد موسیقی ایرانی را از آنچه امروز در عمل اجرا می شود استخراج کرده است. این اصول و قواعد، مربوط به موسیقی کلاسیک ایرانی است که آن را معمولا «موسیقی ردیفی» می نامند. مبنای تئوری حاضر، بنابراین، ردیف موسیقی ایرانی به معنای عام آن است و از ملاک گرفتن یک ردیف واحد برای تدوین مبانی نظری موسیقی کلاسیک ایرانی اجتناب شده است.
زیر چل چراغ توی شاه چراغ
نویسنده: محمد ابراهیم باستانی پاریزی
599ص، تهران: نشر علم، 1388، چاپ اول
این کتاب، مجموعه ای از مقالات و نوشته های تاریخی«محمد ابراهیم باستانی پاریزی»،استاد تاریخ دانشگاه تهران است که هم چون بسیاری از مقالات و روایات او، با زبانی شیرین و سرشار از کنایه و طنز و شوخی نوشته شده است. روایت ها و نوشته های این مجموعه، به مطالب و رویدادهای تاریخی گوناگون می پردازند؛ از وزیر «میرزا کوچک خان»، تا مطلبی درباره «ارگ بم» و نوشته ای درباره قنات های ایران و مالکیت آنها… تصاویری از اسناد و مدارک تاریخی (نامه ها، یاداشت ها، اعلامیه ها، فرمان ها و… ) نیز با مطالب کتاب همراه شده است. عنوان کتاب، نام یکی از بخش های آن است و نویسنده درباره آن اشاره می کند:[ چل چراغ، البته روشنگر شب های تاریخ و ظلمانی است. ] در این بخش، برخی از رویدادهای سیاسی و اجتماعی شیراز در اواخر دوره قاجار، مورد توجه قرار گرفته است.
نشریات
شماره ی جدید ماهنامه فیلم
این شماره‌ی ماهنامه فیلم، هم‌چون شماره‌های پیشین دارای فهرستی متعارف از مطالب بر تارکش نیست. چهارصدمین شماره‌ی ماهنامه فیلم فرزند خلف شماره‌های صد، دویست و سیصد است؛ شماره‌ای فوق‌العاده با مطلب‌هایی متفاوت از شماره‌های عادی و جاری. این شماره که به همت بهزاد رحیمیان تدارک دیده شده است، اختصاص دارد به ده فیلم برگزیده (ده فیلم ایرانی و ده فیلم خارجی) منتقدان و نویسندگان سینمای ایران که هر ده‌سال یک‌بار در قالب نظرخواهی از آنها در سپهر سینمای نوشتاری ایران ظاهر می‌شود. این نظرخواهی را پیش از این در سال‌های 1367 و 1378 انجام داده‌ایم تا معلوم شود در مواجهه با گذر زمان کدام فیلم‌ها همچنان محبوب و برجسته مانده‌اند و کدام فیلم‌ها در پشت سد زمان گرفتار مانده‌اند و گذشت زمان، گرد کهنگی و فراموشی بر آنها پاشیده است. اینک برای سومین بار این نظرخواهی را گسترده‌تر و فراگیرتر از همیشه و با حضور 92 منتقد و نویسنده‌ی سینمایی، به عمل آورده‌ایم. حاصل این نظرخواهی، دربردارنده‌ی آموزه‌ها و درس‌های زیاد و گاه غافلگیر کننده است. در این شماره‌ی که در 194 صفحه منتشر شده، بعداز بخش “بهترین فیلم‌های زندگی ما”، شش بخش بسیار خواندنی دیگر چاپ شده است: برگزیده‌های ایرانی (شامل مشخصات و بررسی فیلم‌های ایرانی)، برگزیده‌های خارجی (مشخصات و بررسی فیلم‌های خارجی)، معیارهای ما (دیدگاه تعدادی از منتقدان درباره‌ی ملاک‌هایشان برای نقد فیلم)، نزدیکان ما (درباره‌ی رابطه‌ی شخصی تعدادی از نویسندگان با یکی از فیلم‌ها یا فیلم‌سازان محبوب‌شان)، فیلم‌دیدن‌های ما (که در آن شرکت‌کنندگان در رای گیری از چگونگی فیلم دیدنشان در این روزگار دیجیتالی گفته‌اند) و بخش سینماهای ما (که اختصاص به خاطرهایی از چند سینما تهران دارد). مقدمه‌ای به قلم نویسنده و پژوهشگر ارجمند تاریخ مطبوعات ایران، سید فرید قاسمی، آستان این شماره را آذین بسته است.
بخارا شماره‌ی جدید با تصویر ریاحی
هفتادویکمین شماره‌ی مجله‌ی “بخارا” با تصویری از محمدامین ریاحی بر روی جلد، ویژه‌ی خرداد تا شهریورماه منتشر شد.
در شماره‌ی هفتادویکم “بخارا”، سرمقاله‌ای از هوشنگ‌دولت‌آبادی با عنوان “گوشه‌ی امن” آمده است و در ادامه در بخش فلسفه،”نویسندگان‌و اید‌ئولوژی” جرج‌اورول‌با ترجمه‌ی عزت‌الله‌فولادوند، در بخش یاد استاد، “سیره‌ی‌استاد ما ادیب” از محمدرضا شفیعی‌کدکنی و در بخش نقد ادبی، “زیاد و کم‌گوگول” نوشته‌ی احمد اخوت‌به چاپ رسیده‌اند.
همچنین در بخش ایران‌شناسی، مقالات و نوشته‌هایی از ایرج‌افشار، هاشم‌رجب‌زاده،تورج‌دریایی، سیما سلطانی، خداداد رضاخانی و یاسمین‌ثقفی‌انتشار یافته و‌معرفی‌کتاب‌ها و نشریاتی‌از کشور تاجیکستان‌هم به قلم مسعود عرفانیان‌به چاپ رسیده است.
احمد اشرف، عبدالحسین‌آذرنگ‌و میلاد عظیمی‌نیز در این شماره‌ی “بخارا” نوشته‌هایی را منتشر کرده‌اند.
از سوی دیگر، “درباره‌ی‌روشنفکری‌دهه‌ی چهل”، گفت‌وگو با محمد صنعتی‌با مصاحبه‌ی سیروس‌علی‌نژاد، داستان منتشرنشده‌ی علی‌مردان‌خان‌نوشته‌ی همایون‌صنعتی‌و ترجمه‌ی شعرهایی از میروسلاو هلوب،هرمان‌هسه و‌لوییس‌اردریچ به قلم پرویز امین‌زاده،علی‌غضنفری‌و سیما سلطانی‌به همراه شعرهایی از محمدابراهیم‌باستانی‌پاریزی، سیروس‌شمیسا، حسین‌اکبری(سَمن)، مریم‌یادگاروا، حسن‌گل‌محمدی‌و حسن‌نیکبخت‌از دیگر بخش‌های بخاراست.
همچنین دو گزارش”کنفرانس‌میراث‌عمر خیام‌در دانشگاه‌لیدن(هلند)” به قلم علی‌دهباشی‌و “بزرگداشت‌فردوسی‌در کانون‌زرتشتیان‌تهران” به قلم‌سحر کریمی‌مهر به همراه گزارش برنامه‌ی عصر پنجشنبه‌ها در این نشریه منتشر شده‌اند.
