در دوران مسوولیت‌های سیاسی و اجرایی با بسیاری از شخصیت‌ها دیدار و گفت‌وگو داشتم. درخشنده‌ترین ذهن و جذاب‌ترین شخصیتی که دیده‌ام، راجیو گاندی بود. ذهن بسیار تیز و برنده، مثل چاقوی زنجان! و استعدادی پرتلا‌لو، مثل آفتاب.. ضیاءالحق هم باهوش‌ترین نظامی‌ای بود که تاریخ پاکستان به خود دیده است.(بعدا چند چشمه از کارهای غریبش را برایتان می‌نویسم.(
هرگاه مسائل بین هند و پاکستان به هر دلیل و علتی شعله‌ور می‌شود به یاد آن دو نفر می‌افتم که هر دو ترور شدند… ریشه اصلی این نابسامانی‌ها و آشفتگی‌ها چیست و از کجا است؟ راجیو گاندی پس از اشغال کویت و گروگانگیری اتباع بیگانه در عراق به ایران آمد. همسرش سونیا همراهش بود. مهماندارش بودم. به همراه سفیر هند تا پای پلکان هواپیما رفتیم. گاندی گرم و خوش‌برخورد و صمیمی بود. شاید هم از پدر پارسی‌اش فیروز ناخودآگاه این تاثیر در ذهنم مانده بود که راجیو گاندی نیمه ایرانی است. چهره‌اش هم همین را نشان می‌داد. وقتی در خردادماه سال 1370 برای شرکت در مراسم سوزاندنش به دهلی رفتم، به همراه آقای رحیم‌پور سفیرمان در دهلی به خانه ناراسیم رائو رفتیم. خانه رائو در آن گرمای اواخر خردادماه با پنکه خنک می‌شد و همه اشیا، مبلمان و پرده‌ها و میز و عسلی و… دست‌کم 50، 60 ساله بودند. رائو تمام تلخی تاسفش را در جمله کوتاهی گنجاند: <خیلی طول می‌کشد تا دوباره هند فرزندی مثل راجیو گاندی داشته باشد.>
با گاندی درباره مسائل مسلمانان در هند صحبت کردم. نکته‌های تکان‌دهنده‌ای در سخنانش بود. مهم‌ترین نکته را در ملا‌قات با رئیس‌جمهورمان (آیت‌الله هاشمی‌رفسنجانی) مطرح کرد. البته به‌دلیل اینکه فرصت بیشتری داشتم، به تفصیل از گاندی می‌پرسیدم. گفت به این نتیجه رسیدم تا داستان کشمیر و راجستان به سرانجام نرسد؛ رابطه هند و پاکستان سامان پیدا نمی‌کند. با ضیاءالحق کاری طولا‌نی را شروع کردیم. هیات‌هایی از اطلا‌عات ارتش و وزارت خارجه با هم گروه‌های کار تشکیل دادند. کار به اینجا رسید که نقاط مرزی مورد توافق مشخص شده بود. قرار شد در یک اجلا‌س مشترک نتیجه کار اعلا‌م شود. یا من باید به اسلا‌م‌آباد بروم و یا ضیاءالحق به دهلی بیاید. قرارمان روز شنبه بود. دو روز قبل از قرار هواپیمای نظامی سی 130 منفجر شد و ضیا و فرماندهان نظامی‌اش و نیز سفیر آمریکا آرنولد رافائل و ژنرال هربرت واسم مسوول نظامی سفارت آمریکا کشته شدند… چه کسی می‌توانست این کار را کرده باشد؟ چه کسی نمی‌خواست بین هند و پاکستان مسائل دوجانبه حل شود. از طرف دیگر در ترویج هندوئیسم افراطی صهیونیست‌ها نقش درجه اول دارند.
یک‌دفعه یک سندی منتشر می‌شود که مسجدی در منطقه‌ای متعلق به هندوها است و… طولی نکشید که راجیو گاندی هم ترور شد. در میان برنامه انتخاباتی‌اش در دهکده‌ای در نزدیکی مدرس، با تی‌ان‌تی مدل <آردی‌ایکس> به قتل رسید. بعدا کارشناسان گفتند که این نوع تی‌ان‌تی ساخت ارتش آمریکا است…
راجیو گاندی حرف مهم دیگری هم زد. گفت: آمریکا از سویی می‌کوشد که کشور‌های منطقه استقرار داخلی نداشته باشند و از سوی دیگر می‌خواهد روابط کشور‌ها متشنج باشد. دولت‌های پاکستان هیچگاه جرات نکردند گزارش سقوط هواپیمای ضیاء را منتشر کنند. اخیرا ژنرال مشرف در کتاب خاطراتش به یک کارتن انبه اشاره کرد که درست در آخرین دقایق وارد هواپیمای ژنرال ضیاء شد… دولت هند هم تنها به محکوم کردن رهبر ببر‌های تامیل پرداخت و هاکاران را غیابا به اعدام محکوم کرد. اما کسی ریشه‌ها را نشان نداد. اگر هند و پاکستان می‌خواهند ریشه‌ها را بشناسند، به همان گزارش‌های زمان ضیاء و گاندی بازگردند و کار را از همان‌جا ادامه دهند. دستگیری‌ها و اعدام‌ها چیزی شبیه مشت کوبیدن بر زخم است.
منبع: اعتمادملی، 21 آذر