در حالی که با تمدید یک هفته ای مذاکرات هسته ای در وین، حسن روحانی و باراک اوباما هر دو با لحنی تند نسبت به شکست مذاکرات هشدار داده اند، وزرای خارجه دو کشور نگاه مثبتی به روند مذاکرات دارند. هرچند برخی از اعضای گروه مذاکره کننده جمهوری اسلامی از “مسائل حل نشده” خبر داده اند و اینکه “توافق نکنیم هم پایان دنیا نیست”. از سوی دیگر با رسیدن مذاکرات به لحظات حساس خود، مدیر کل آژانس بین المللی انرژی هسته ای برای مذاکره با مقامات ارشد جمهوری اسلامی وارد تهران شده؛همان طور که همسر جواد ظریف و برادر حسن روحانی نیز، به جمع حاضران در وین پیوسته اند.
ضرب الاجلی که تهران و ۶ ابر قدرت جهان برای دست یابی به توافق جامع هسته ای در نظر گرفته بودند، روز سه شنبه پایان یافت، اما مذاکرات به مدت یک هفته تمدید شده تا به گفته عراقچی، تحریم ها “برنگردد”.
جواد ظریف، وزیر خارجه جمهوری اسلامی البته دیروز در اظهارنظری خوش بینانه گفت: “پیشرفت داشته‌ایم و پیشرفت خواهیم داشت.” جان کری، همتای آمریکایی او نیز خاطرنشان کرده است: “از هر فرصتی برای پیشرفت استفاده خواهیم کرد.”
دو طرف توافق کرده اند مذاکرات را تا ۷ ژوئیه ( سه شنبه هفته آینده ) ادامه دهند تا بتوانند در همین دور از گفتگو ها تکلیف کار را یکسره کنند.
هر چند عباس عراقچی دست راست ظریف در مذاکرات هسته ای روز چهارشنبه از مسائل حل نشده دو طرف سخن گفته و خاطرنشان کرده: “بعضی مسائل اختلافی هنوز وجود دارد که در مورد آنها توافق حاصل نشده و بعضی از متون هست که هنوز نوشته نشده، در حقیقت داریم شبانه روزی روی آنها کار می کنیم.”
معاون وزیر خارجه فضای اگر چه مذاکرات را “مثبت ” توصیف کرده اما در عین حال یادآور شده است که “معنایش این نیست که هیات ها از جمله خود ما حاضر هستیم به هر قیمتی توافق بکنیم.”
عراقچی همچنین در خصوص دلایل حقوقی که منجر به تمدید رسمی مذاکرات برای ۷ روز دیگر شده گفته است: “از آنجا که تحریم هایی که تعلیق شده بودند طبق قوانین، بصورت اتوماتیک بر می گشت بنابراین اروپا و امریکا ناچار بودند بطور رسمی مذاکرات را تمدید کنند. ولی برای اینکه احساس اینکه دوباره برای چند ماه مذاکرات تمدید شده پیش نیاید صرفا برای هفت روز توافق ژنو تمدید شد و به آژانس هم اعلام شد که براساس توافق ژنو به وظایف خودش ادامه دهد.” از سوی دیگر اما مجید تخت روانچی در مصاحبه با یک نشریه آمریکایی تاکید کرده که “عدم توافق و خودکفایی را به یک توافق بدترجیح می دهیم”. اونرسیدن به توافق را “پایان دنیا” ندانسته است.
هشدارهای همزمان روحانی و اوباما
ظریف و کری در حالی لحن خوش بینانه ای در خصوص مذاکرات پیش گرفته اند که روسای آن ها در تهران و واشنگتن روز سه شنبه از ادبیات تهدید آمیزی برای بیان مواضع خود در خصوص مذاکرات استفاده کرده بودند.
حسن روحانی، رئیس دولت یازدهم، در مراسم افطاری روز سه شنبه که میزبان مدیران رسانه ها بود هشداد داده بود: “اگر روزی (غربی ها ) توافق را زیرپا بگذارند ما نیز بلافاصله شدیدتر از آنچه در مخیله آنهاست، به مسیر قبلی باز می‌گردیم.”
حسن روحانی توضیح بیشتری در خصوص “بازگشت به مسیر قبلی” نداده است اما به نظر می آید منظور وی، از سر گیری غنی سازی در سطح بالاتر از ۲۰ درصد و توسعه فعالیت های اتمی، دور از چشم بازرسان آژانس بین المللی انرژی هسته ای باشد.
باراک اوباما، رئیس جمهور ایالات متحده نیز به رهبران جمهوری اسلامی هشدار داده است که اگر ایالات متحده به خواسته های خود در مذاکرات بر سر برنامه اتمی ایران نرسد، در خروج از مذاکرات تردید نخواهد کرد.
به گفته اوباما اگر مذاکره‌کنندگان اتمی اطمینان پیدا نکنند که همه راه‌های دستیابی ایران به سلاح اتمی مسدود شده است، توافقی در کار نخواهد بود.
همزمان محمدباقر نوبخت سخنگوی دولت یازدهم نیز دیروز در جمع خبرنگاران با لحنی بدبینانه نسبت به فرجام مذاکرات سخن گفت: “با توجه به اینکه به دفعات مقامات رسمی جمهوری اسلامی اعلام کردند که به طرف مقابل به ویژه آمریکایی‌ها اعتماد ندارند بنابراین درخصوص نتیجه مذاکرات ما همواره درصدی بدبینی داریم و احتمال می‌دهیم این موضوع با موفقیت انجام نشود.”
دولت باراک اوباما برای رسیدن به نقطه کنونی در مذاکرات، بار ها و بارها روبروی سیاستمداران جمهوری خواه در مجلس نمایندگان و سنا ایستاده و بخش عمده دیپلماسی خود در ۲ سال اخیر را بر مذاکره هسته ای با تهران متمرکز کرده است. خروج ایالات متحده از میز مذاکرات که به معنای شکست مذاکرات قلمداد می شود در واقع به معنای ناکامی بزرگ دولت دموکرات ایالات متحده در حل و فصل یک نزاع ۱۲ ساله بین المللی است، این ناکامی می تواند تاثیراتی جدی بر سرنوشت انتخابات ریاست جمهوری ایالات متحده در نوامبر ۲۰۱۶ بگذارد و مقدمات شکست نامزد دموکرات ها را فراهم کند.
از سوی دیگر حسن روحانی نیز در سال ۹۲ با شعار برداشتن تحریم ها و بهبود شرایط اقتصادی توانست نظر رای دهندگان را به خود جلب کند و با توجه به اینکه دولت وی تمرکز کامل خود در ۲ سال اخیر را بر دیپلماسی هسته ای گذاشته و نتوانسته تغییرات جدی در حوزه های دموکراتیک مورد نظر جامعه حامی وی ایجاد کند، شکست در مذاکرات که به معنای تشدید تحریم ها خواهد بود می تواند دولت روحانی را هم به یک دولت فلج و بدون پشتیبان تبدیل کند.
آمانو در تهران
به نظر کارشناسان بزرگترین چالشی که دیپلمات ها در مذاکرات پیش رو با آن مواجه هستند، چگونگی تفاهم بر سر بازرسی بازرسان آژانس از سایت های نظامی جمهوری اسلامی است.
از همین رو ؛ یوکویو آمانو – مدیر کل آژانس – که به مهره کلیدی در مذاکرات تبدیل شده قرار است امروز شخصا وارد تهران شود تا با مقامات ارشد جمهوری اسلامی از جمله حسن روحانی و علی شمخانی – دبیر شورای امنیت ملی – پیرامون یافتن راه حلی میانه برای برآورده کردن توقعات همزمان نظام و آژانس گفتگو کند.
آژانس در بیانیه روز چهارشنبه خود با اشاره به لزوم همکاری ایران و آژانس تاکید کرده است که “چگونگی تسریع در حل و فصل همه موضوعات باقی مانده مرتبط با برنامه هسته ای ایران از جمله شفاف سازی ابعاد احتمالی نظامی(پی‌ام‌دی)” را شامل می شود.”
همسر بی نام ظریف در وین
به غیر از تحولاتی که در مذاکرات هسته ای رخ داده، سفر همسر وزیر خارجه جمهوری اسلامی به اتریش پس از تمدید یک هفته ای مذاکرات هم از دیگر حاشیه های گفتگوهای وین است. در تمامی رسانه های جمهوری اسلامی- نزدیک به دولت یا مخالف با آن - نام همسر رئیس دستگاه دیپلماسی ایران نادیده گرفته شده و از وی تحت عنوان “همسر جواد ظریف” یاد شده است. عکس های خبرنگاران وی را با کفش پاشنه بلند، شال کرم رنگی که با رنگ کیف دستی اش هماهنگ شده بود در حال ورود به هتل دیپلمات ها نشان می دهد.
گفتنی است حسن فریدون، برادر کوچک حسن روحانی و دستیاور ویژه رئیس جمهور نیز روز سه شنبه وارد وین شده است.
