کاخ سفید با احتیاط خبر داد که توافق ایران برای دادن اجازه ورود به گروه بازرسان سازمان ملل جهت دیدار از تجهیزات مخفی هسته‌ای در قم، نشان می‌دهد که جریان در حال حرکت «در مسیری درست» است. هنوز راه درازی در پیش است. این امتیاز که در مذاکرات هفته گذشته مذاکره‌کننده هسته‌ای ایران با پنج عضو دائم شورای امنیت بعلاوه آلمان گرفته شد، تلاشی مذبوحانه برای گرفتن وقت بود. اطلاعات غرب که نیروگاه قم را درست در زمانی که موجب بیشترین ناراحتی شد آشکار کرد، مچ ایران را گرفت. علی‌رغم اینکه تهران به سرعت حرکت کرد، اما این کشور در شورای امنیت سازمان ملل به عنوان دروغگویی دائمی شناخته شده که با تحریم‌های جدید سازمان ملل و تهدید بسیار واقعی حمله هوایی اسرائیل روبرو بوده است.
بنابراین لحن پیش گرفته شده در ژنو توسط سعید جلیلی، مذاکره‌کننده ایران، کاملا با سر و صدای احمدی‌نژاد که تنها سه هفته پیش ابراز داشت ایران هرگز برنامه هسته‌ای خود را برای ساکت کردن منتقدان غربی کنار نمی‌گذارد تفاوت داشت. آقای جلیلی از قبول پیشنهاد طولانی مدت غرب مبنی بر توقف غنی‌سازی هسته‌ای در عوض توقف تحریم‌های جدید خودداری کرد، اما دو امتیاز داد که یک ماه پیش قابل تصور نبود: او با دیدار فوری محمد البرادعی، رئیس آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای موافقت کرد؛ وهمچنین به نظر می‌رسید ایده‌ای را اولین بار چند سال قبل توسط روسیه عنوان شد، مبنی بر اینکه ایران باید 1200 کیلوگرم از اورانیوم غنی‌شده با درجه پایین خود را برای غنی‌سازی برای سوخت راکتور تحقیقاتی ایران به روسیه یا فرانسه بفرستد، قبول کرده است.
اکنون آقای البرادعی دیدار خود را انجام داده است و روز گذشته تدارکات فرستادن گروه آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای به قم در تاریخ 25 اکتبر (3 آبان) را انجام داد. به نظر می‌رسد او نیز از این تاسیسات مخفی بهت زده شده بود: تنها یک ماه پیش او گفت در این تهدید که ایران در حال گسترش تسلیحات هسته‌ای است، بزرگنمایی شده است. او که طی دو سال گذشته به کرات نگرانی‌های غرب را بی‌مورد دانسته،حتی او نیز نتوانسته است تاسیسات قم را توجیه کند. او روز شنبه ایران را به خاطر آشکار نکردن زودتر آن مورد نکوهش قرار داد، اما او هنوز اصرار دارد هیچ «دلیل محکمی» وجود ندارد که ایران در حال پیگیری تولید تسلیحات هسته‌ای است.
معذالک، بنا بر اطلاعاتی که در گزارش آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای آمده بود، کارشناسان تسلیحات هسته‌ای می‌گویند اطلاعاتی دال بر این وجود دارد که ایران می‌داند چگونه یک بمب اتمی بسازد و روی تکنولوژی نظامی برای تولید و آماده‌سازی چنین سلاحی کار کرده است. این حتی از ارزیابی پنتاگون نیز پیش تر می‌رود و تائیدی است بر شکاکیت کسانی که نسبت به گزارش قبلی آمریکا مبنی بر اینکه فعالیت های تسلیحاتی ایران متوقف شده تردید داشته‌اند. ممکن است این تراوش اطلاعات از آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای، تلاشی برای به جلو راندن رئیس در حال کناره‌گیری خود باشد؛ به هر حال این مطلب به دیدار بازرسان ازتاسیسات قم اهمیتی حیاتی می‌بخشد.
نمایش اخیر مقاصد اصلی ایران دو واقعیت حیاتی را نشان می دهد که باید راهگشای سیاست های غرب باشد. اول اینکه، ایران بارها و بارها در مورد برنامه هسته‌ای خود دروغ خواهد گفت و تنها زمانی به جزئیات اعتراف می‌کند که دستگیر شود؛ امری که تاخیر بازرسی ازتاسیسات قم را نگران‌کننده می‌کند. اکنون زمان زیادی برای از کار انداختن آزمایشگاه‌ها، پنهان کردن تحقیقات و به نمایش گذاشتن تصویری نادرست از وضعیت آن تاسیسات وجود دارد. دوم اینکه، خط مشی مصلحت گرایی عملی تعیین‌کننده واقعی سیاست های ایران است. روسیه که از کنار گذاشتن سپر موشکی آمریکا خشنود و از آشکارسازی تاسیسات قم خشمگین شده، بعید است تحریم‌های جدید شورای امنیت را وتو کند و چین نیز بعید است به تنهایی این کار را بکند. غرب باید برتری خود را تفهیم کند. تنها با نگاه داشتن پاهای ایران روی آتش می‌توان برنامه هسته‌ای آن کشور را متوقف یا کند کرد.
منبع: تایمز، 5 اکتبر 2009
