لایسی هیلی و اوشا ساهای
بعد از ماه های شور و مشورت، هیئت مذاکره کننده ایرانی و نمایندگان شش قدرت بزرگ دنیا به توافق رسیدند که روز 26 فوریه در آلماتی، پایتخت قزاقستان دیدار کنند. ناظران خوشبین امیدوار ممکن است این مکان را سمبلیک تلقی کنند: قزاقستان یکی از معدود کشورهایی که به طور داوطلبانه دست از تولید اتمی خود برداشته است و تردیدی نیست که مذاکره کنندگان غربی امیدوارند که ایران هم دست از برنامه های جنجال برانگیز اتمی اش بردارد.
گفتگو های قبلی با ایران در تابستان 2012 متوقف شد و اینک این سووال در اذهان مطرح است: آیا این بار فرق می کند؟
دلایلی وجود دارد که این امید را تقویت می کند. مسلما برخی شرایط به گونه ای تغییر کرده است که سود این موضوع است. از همه مشخص تر فشاری است که تحریم ها وارد کرده است و ایران را در برابر جوامع بین المللی تضعیف کرده است. کاهش ذخایر ارزی ایران که توانایی رژیم را برای مهار تحریم ها محک می زند، رهبران ایران را از افزایش نارضایتی مردم از وضعیت اقتصادی را افزایش داده است.ایران همچنین درصد غنی سازی اورانیومی که براحتی بدل به سوخت اتمی می شد را کاهش داده است. چهره های شاخص ایران از وزیر امورخارجه تا وزیر اطلاعات تمایل خود را برای همکاری با غرب نشان داده اند.
از سوی دیگر، مذاکرات با موانع زیادی روبرو شده بود. رهبر ایران اخیرا ایده مذاکره با آمریکا را رد کرده است و می گوید ایران مرعوب فشار های آمریکا نمی شود. ایران همچنین قصد دارد چندهزار سانتریفوژ جدید در تاسیسات اتمی نطنز نصب کند. بزودی در ایران انتخابات برگزار می شود و مقامات ایران نگران این هستند که سر تعظیم در برابر غرب فرود بیاورند.
در نهایت ممکن است همه این موارد چیز زیادی را مشخص نکند زیرا آنچه را پشت سر گذاشته ایم از آنچه در پیش رو داریم کم اهمیت تر است. تحولات شوم یا امیدوارکننده در ماه های گذشته فقط تا آنجایی اهمیت دارند که نشاندهنده این مسئله باشند که مذاکره کنندگان می خواهند یا نمی خواهند بر سر میز مذاکرات بنشینند.
مسئله مهم متوقف کردن تولید 20 درصدی اورانیوم است و ایران در مورد این مسئله نرمش بیشتری نشان داده است. یک اقدام ممکن این است که ایران اورانیوم 20 درصدی خود را به خارج از ایران منتقل کند، غنی سازی در سایت فودرو را متوقف کند و با غنی سازی با غلظت پایین در آینده موافقت کند. با این شرایط ایران باید طبق پروتوکل الحاقی آژانس بین المللی انرژی اتمی، به بازرسان این آژانس اجازه بازرسی از تاسیسات اتمی اش را بدهد. در مقابل شش قدرت جهان نیز باید تحریم ها را بردارند.
این راهی است که منجر به حل شدن بزرگترین رویایی ایران با غرب می شود. اما این مذاکرات به نتیجه نهایی نرسد دستکم می تواند پیشرفت هایی داشته باشد. یک راه حل اعتمادسازی است، این ها قدم های کوچکی است که دوطرف را به هم نزدیک می کند و بی اعتمادی را از بین می برد. درحال حاضر ایران می تواند با توقف موقف غنی سازی اورانیوم موافقت کند یا غلظت آن را به حدی برساند که مورد نیاز رآکتورهای موجود است. در عوض گروه 1+5 باید موافقت کند که تحریم های کلیدی را به حالت تعلیق دربیاورد و به محض اینکه مسائل دیگر مثل سایت فودرو، پروتوکل الحاقی و میزان غنی سازی اورانیوم حل شد، درها برای برداشته شدن تحریم ها گشوده شود.
مذاکره کنندگان باید دورنمای بزرگتری را در نظر داشته باشند و در مورد نگرانی های طولانی شان مثل ارتباط ایران با گروه های تروریستی، تردیدهای اخیر درمورد تولید سلاح موضع گیری کنند و به تدریج به سمت عادی سازی روابط اقتصادی با غرب بروند.
در مجموع اگرچه برخی دورنمای این دیدار را تاریک می بینند اما گزینه زیادی در دسترس ندارند. این از بدیهیات است اما تکرار مذاکرات سال گذشته، ارمغان مذاکرات سال قبل از آن بود. همانطور که انیشتین گفته است، جنون تکرار مکررات و انتظار برای گرفتن نتیجه ای متفاوت است.
پس بهتراست این بار در آلماتی رویکردی متفاوت داشته باشیم تا به توافق دوجانبه برسیم تا یک موضعگیری نامشخص.اگر بتوانیم این کار را انجام بدهیم، بدون شک این بار مذاکرات متفاوت خواهد بود.
لوبلاگ، 8 فوریه
