اوون متیوز
گرجستان در تابستان 2008 برای بازپس گیری جمهوری های تفکیک شده آبخازی و اوستیای جنوبی، درگیر جنگ با روسیه شد. غرب و به ویژه ایالات متحده نیز از این کشور پشتیبانی کردند. وقتی روس ها این دو استان را به تصرف خود درآوردند، دیک چنی معاون رئیس جمهور وقت آمریکا به تفلیس رفت و ضمن محکوم کردن «خشونت طلبی» روس ها، از میخائیل ساکشویلی رئیس جمهور گرجستان حمایت کرد. جان مک کین نامزد انتخابات ریاست جمهوری آمریکا نیز فوراً از حق حاکمیت گرجستان بر استان های یاد شده سخن گفت. مدت کوتاهی پس از آن، اوباما نیز سخنان مشابهی را بر زبان آورد.
امروز اوضاع عوض شده است: تلاش های جورج دبلیو بوش برای روی کار ماندن رژیم های طرفدار غرب در جمهوری های استقلال یافته اتحاد جماهیر سابق و نیز پیشنهاد عضویت گرجستان و اوکراین در ناتو دیگر در دستور کار نیستند. اوباما تصمیم گرفته است که آنچه را مشاورش مایکل مک فال تحت عنوان “یک رابطه کاری سالم با روسیه” تعریف می کند، در اولویت قرار دهد. این دو کشور در زمینه همکاری های هسته ای، تحریم های ایران و حتی معضل دفاع موشکی به نقاط مشترکی رسیده اند. نشست دوستانه مدودوف و اوباما در هفته گذشته، نقطه اوج روابط دو کشور ظرف یک دهه پیش را به نمایش گذاشت.
اوباما برای رسیدن به چنین نقطه ای، می بایست درباره حس همراهی آمریکا با ساکشویلی تجدید نظر می کرد. سخنگوی کاخ سفید در ماه گذشته اعلام کرده بود اشغال آبخازی و اوستیای جنوبی “نباید بیش از این به عنوان یک مانع” در برابر تصویب معاهده همکاری هسته ای ایالات متحده و روسیه از سوی کنگره آمریکا محسوب شود. کمیسیون بررسی وضعیت گرجستان در ناتو نیز هیچ گونه اهداف مشخصی را برای ورود گرجستان به این ائتلاف تعیین نکرده است. این پیام آشکاری از سوی ناتو است مبنی بر اینکه هیچ عجله ای برای طی شدن این روند وجود ندارد. از سوی دیگر، سرگئی لاوروف وزیر خارجه روسیه اخیراً در مجلس این کشور اعلام کرد به اعتقاد او، پیمان همکاری مشترک ایالات متحده- گرجستان سال 2009 که چهارچوب همکاری های تجاری، فنی و سیاسی دو کشور را تعیین می کند، “از سیاست های منسوخ شده و مربوط به گذشته آمریکاست.” از اینها گذشته، فرانسوی ها در آستانه تکمیل قرارداد فروش کشتی های جنگی موشک انداز به مسکو هستند و روس ها قصد دارند از این تجهیزات برای دفاع از آبخازی استفاده کنند.
همه این ها باعث می شود تفلیس به شدت احساس انزوا کند. جای تعجب نیست که تفلیس در پی نزدیکی به همسایگانش بوده تا حمایت منطقه ای به دست آورد. ساکشویلی ماه گذشته در پایتخت کشورش از رجب طیب اردوغان نخست وزیر ترکیه استقبال کرد و صحبت های آنها فراتر از طرح های مشترک اقتصادی (نظیر احداث خط آهن تفلیس تا کارس در ترکیه) بود. این خط آهن گرجستان را به اروپا متصل خواهد کرد. ترکیه بزرگترین شریک تجاری گرجستان است و دو کشور قصد دارند توافق مسافرت بدون روادید را از سال جاری به اجرا بگذارند.
اما آنچه بیشتر غافلگیر کننده است، روابط رو به رشد تفلیس با تهران است. اکنون موجی از دیدارهای دیپلماتیک صورت گرفته و قرار است با دیدار منوچهر متکی وزیر خارجه ایران از تفلیس در ماه ژوئیه و سپس دیدار نیکلا گیلاری نخست وزیر گرجستان از تهران دنبال شود و یک کمیسیون اقتصادی دوجانبه ایجاد شود. موضوعات مورد بحث، سرمایه گذاری ایران در نیروگاه های آبی- برقی گرجستان، مشارکت گرجستان در طرح های نیروگاه بادی در ایران و نیز معاهده مسافرت بدون روادید اتباع دو کشور است. هیچکدام از این توافقات، مغایر ضوابط تحریمی سازمان ملل نیستند. با این حال، ایرانی ها که شدیداً در پی یافتن دوست در منطقه هستند، پیشنهاد دیدار محمود احمدی نژاد از تفلیس را ارائه داده اند. طرف گرجستانی به دلیل ترس از نارضایتی ایالات متحده، تاکنون از قبول این پیشنهاد طفره رفته است. این در حالی است که ایران از حق گرجستان برای باز پس گرفتن جمهوری های جدا شده و تحت اشغال روسیه حمایت کرده است.
واشنگتن تا کنون درمورد گسترش روابط تفلیس- تهران اظهار نظری نکرده است و روابط اقتصادی تفلیس را مستقل و مربوط به خود آن کشور خوانده است. آلکساندر روندلی رئیس بنیاد مطالعات استراتژیک و بین المللی گرجستان در تفلیس می گوید: “واشنگتن ممکن است درباره مسأله ایران برآشفته نشود؛ آنها با دیدی مصلحت اندیشانه می دانند که گرجستان به روابط خوب با همسایگانش نیاز دارد. ایران طرف مناسبی در این مورد است و شما نمی توانید جغرافیا را نادیده بگیرید.”
مقامات گرجستان نیز بلافاصله تأیید می کنند و به گفته نینو کالاندادزه، معاون وزیر دفاع گرجستان، توسعه روابط گرجستان و ایران “به هیچ وجه به معنای تغییر در سیاست خارجی گرجستان نیست و با اهداف اولیه آن کشور در خصوص پیوستن به اتحادیه اروپا و ناتو در تضاد نیست.” در واقع به گفته روندلی، بخش عمده دلایل نزدیکی گرجستان به ایران، تلاش برای مانع شدن از رویارویی واشنگتن و تهران است زیرا حال و هوای مناقشه می تواند برتری قابل توجهی به روسیه در مقایسه با واشنگتن بدهد و این موضوع گرجستان را نگران می کند. اما تفلیس در عین حال نهایت تلاش خود را می کند تا دوستان جدیدی در منطقه پیدا کند، حتی اگر آنها دوستان آمریکا نباشند.
منبع: نیوزویک- 30 ژوئن
