اولین هواپیمای ایران بعد از سه دهه در شهر مقدس نجف به زمین نشست و بین دو مرکز بزرگ شیعه جهان، ارتباط مستقیم برقرار شد.
مسافران تهران وارد فرودگاه مدرن که سمبل تولد دوباره عراق و محل ورود سه میلیون زائر شیعه ایرانی است که امسال نجف می روند و امیدی است برای غلبه بر تنشی که از جنگ ایران و عراق بجا مانده است.
اما دشمنی قدیمی به آسانی از بین نمی رود. عراقی ها هنوز با شک و تردید فزاینده به ایرانی ها نگاه می کنند و بعد از سال ها حمایت از گروه های شورشی، آنها هم مثل آمریکایی ها محبوب نیستند. وقتی حشونت ها کم می شود، این ترس جای خودش را به تاثیر آمریکا بعنوان یک هسته سیاسی می دهد و ناسیونالیسم عرب در عراق، شدت می گیرد.
شیخ حیدر الامیری، روحانی با نفوذ شیعه می گوید: “ایران از گروه های خشونت طلب در عراق حمایت می کند و با هر بمبی که منفجر می شود، نفرت از ایران بیشتر می شود”. این روحانی که بین تمایل ایران برای صدور قوانین شیعه گری خود و واقعیت دولت ائتلافی که آماده به خشونت کشیده شدن است را در تضاد می بیند، معتقد است: “روش آنها در اینجا کارکرد ندارد. هر گونه اقدام ایران برای یک اتحاد سیاسی در عراق باعث نگرانی می شود”.
این ابراز نگرانی توسط لقا آل یاسین، نماینده نجف در پارلمان عرتق هم تکرار شد، او گفت: “دخالت کشورهای همسایه در امور سیاسی عراق غیر قابل قبول است. باید در این مورد حدودی رعایت شود”. دکتر لقا آل یاسین که از اقوام نزدیک روحانی شیعه، مقتدی صدر است، مرتبا در نزدیک خانه اش تظاهرات ضد ایران برگزار می کند. در شهر های با اکثریت سنی عراق، این موضوع باعث تعجب نیست اما نجف قلب جامعه شیعه عراق است.
در سال های اخیر موقعیت قبل از صدام خود را بعنوان پایتخت مذهبی، بدست آورده است و برای مسلمانان شیعه مثل اورشلیم و واتیکان است. سال گذشته، یک و نیم میلیون زائر ایرانی به نجف رفتند که به نظر می رسد با افتتاح خط هوایی مستقیم، این رقم دوبرابر شود. این خط هوایی، با دو پرواز روزانه نجف را با پنج شهر ایران مرتبط می کند و اولین پرواز از بعد از انقلاب ایران در سال 1979 است.
اولین پرواز، حامل روسای ارشد شرکت هواپیمایی ماهان، خط هوایی خصوصی ایران، و خانلری، معاون وزیر راه و ترابری، بود. او گفت: “شش شرکت هواپیمایی ایرانی در خط هوایی تهران- نجف، پرواز خواهند کرد”.
حرم امام علی، که شیعیان معتقدند نایب بر حق پیامبر است، در نجف قرار دارد. هر روز زوار دور حرم که در مرکز شهر واقع شده است، می گردند و مغازه داران از مشتریان ایرانی کلاه بردار شکایت دارند و مردم محلی از اینکه ایرانی ها به آنها تنه می زنند، ناراحتند.
صادق که یک حسابدار شیعه ساکن نجف است، می گوید: “ایران در تلاش است که عراق را تجزیه کند و بر جنوب عراق که نفتخیز است، حکومت کند”. یک کارمند دولت شیعه به نام علی السیلاوی، معتقد است: “ایران به هرج و مرج در عراق نیاز دارد. اگر دمکوکراسی عراق موفق شود، ممکن است به ایران صادر شود و رهبرانش را سرنگون کند، به همین دلیل آنها قصد دارند از خودشان دفاع کنندگ.
به غیر از گروه های شورشی در عراق، نفوذ ایران در این کشور آنقدر زیاد است که به سختی از بین می رود. بعضی از رهبران سیاسی عراق، قبل از سقوط صدام به ایران تبعید شده بودند و با ایران رابطه نزدیک دارند. اما ایران به متحدان گوش به فرمانش در عراق چشم دوخته است. ایران با ایجاد شبکه ای به منظور کارهای خیریه، چهره خوبی از خود نشان می دهد و روابطی بدست می آورد. کمیته امداد امام خمینی در نجف، 25 هزار کودک یتیم را تحت پوشش مالی خود قرار داده است و زمانی که خواستند ازدواج کنند، هزار دلار کمک هزینه می دهد. یکی از سخنگو های این کمیته خاطرنشان کرد که این کار های خیریه، هیچ نقش سیاسی ایفا نمی کنند، اما عده ای در شهر نجف با این گفته مخالفند.
پس چطور است که با وجود این دشمنی که بین ساکنان شیعه عراق در مقابل ایران وجود دارد، قدرت همچنان در دست بزرگترین حکوکت شیعه است؟ یک دیپلمات غربی در بغداد این موضوع را با پارانویای مک کارتیزم در سال های دهه پنجاه در آمریکا مقایسه می کند و معتقد است: “ناسیونالیسم عرب در عراق دوباره ظهور کرده است”.
بعد از سقوط صدام، با افزایش خشونت فرقه گرایی در عراق رشد کرد و عراقی ها در کنار گروه های قومی خود احساس امنیت می کردند. اما حالا که خشونت ها به پایان رسیده است، هویت عرب قوی تر شده است و به ایرانی ها بار دیگر به چشم دشمن نگاه می کنند.
این مسئله بطور خاص در احزاب سیاسی به چشم می خورد. در سال های اخیر، نجف تحت سلطه شورای عالی انقلاب اسلامی عراق است که حزب قدرتمندشیعه ای است که پیوند محکمی با ایران دارد. بعد از فشاری که از سوی افکار عمومی وارد شد، این حزب در تبلیغات سیاسی، از ایران فاصله می گیرد. عبدالحسین الموسوی، یک سیاستمدار مستقل که رئیس شورای شهر نجف است و به شورای عالی انقلاب اسلامی عراق نزدیک است گفت: “ما نفوذ خارجی را رد می کنیم. ایران از گروه های نظامی حمایت می کند و عراق محل تاخت و تاز ایران و آمریکا شده است. ما این را نمی خواهیم”.
انتظار می رود که کاندیدا های مستقل انتخابات محلی که ماه آینده برگزار می شود و شورای عالی انقلاب اسلامی عراق هم لیست خود را اعلام کرده و تعداد زیادی از افراد مستقل در این لیست هستند. هادی السلام، یکی از اعضای اصلی و مستقل شورای شهر نجف معتقد است که تبلیغات انتخاباتی با شعار های ضد ایران، عادی شده است. او می گوید: “حکومت ایران در دست روحانیون است درحالیکه ما چنین چیزی نداریم. ما نمی خواهیم سیستم آنها در عراق پیاده شود”.
ترس از ایران با افزایش درآمد نفتی و ثبات بیشتر و موقعیت مذهبی، متغیر است. رهبران احزاب نجف را پایتخت بین النهرین جنوبی می دانند و نه یکی از متحدان ایران. آنها با رضایت تمام می گویند فقط تعداد زوار مکه و مدینه از نجف بیشتر است.
منبع: تایمز 12 ژانویه