پس از 42 سال، حکومت کودتایی سرهنگ معمر قذافی در لیبی در آستانه سقوط قرار دارد. بر اساس گزارش رسانه های بین المللی، مخالفان مسلح در ساعات پایانی شب گذشته کنترل بخش عمده طرابلس پایتخت لیبی را در اختیار گرفته اند.دولت جمهوری اسلامی که از دوستان سابق حکومت قذافی در لیبی به شمار می آید، هنوز واکنش رسمی به آخرین تحولات این کشورنشان نداده اما رسانه های حکومتی که در مورد اعتراضات مردمی در سوریه سکوت اختیار کرده اند، در تیترهای اصلی خود به سقوط قریب الوقوع حکومت لیبی پرداخته وضمن درج اخبار و مصاحبه با تعدادی از نمایندگان مجلس، خواهان پایان حمله نظامی ناتو به شهرهای لیبی شده اند.
تا لحظه تنظیم این گزارش، ساعت یک بامداد به وقت اروپا، نبرد سنگینی میان مخالفان و اندک نظامیان وفادار مانده به قذافی در خیابان ها و محلات طرابلس در جریان بود و جت های جنگنده نیروهای پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) باقی مانده مواضع و تاسیسات نظامی ارتش لیبی را منهدم کرده بودند.
تعداد زیادی از مردم لیبی با حضور در خیابان ها و میادین شهرهای مختلف این کشور سقوط دیکتاتور را جشن گرفته اند. این در حالی است که هنوز مشخص نیست سرهنگ قذافی و خانواده اش در کجا هستند اما درگیری های شدیدی بین مخالفان و تعدادی از نیروهای حفاظت مجتمع “باب العزیزیه” در مرکز طرابلس که محل سکونت رهبر لیبی است از بعد از ظهر دیروز در جریان است.
سایت های خبری نزدیک به جریان حاکم در ایران با انتشار گزارش ها و اخبار متعدد از “لحظه شماری” مردم لیبی برای پایان حکومت سرهنگ قذافی و جشن و سرور آنها در شهرهای این کشور خبر می دهند.
همچنین برخی خبرگزاری های رسمی مانند ایرنا مدعی شده اند که در بحبوحه انقلاب و سقوط حکومت لیبی، مردم این کشور نگران سرنوشت امام موسی صدر رهبر ایرانی الاصل شیعیان لبنان هستند که حدود 30 سال پیش و در حالیکه به دعوت قذافی به این کشور سفر کرده بود، ناپدید شد و تاکنون اثری از او مشاهده نشده است.
استقبال رسانه های رسمی جمهوری اسلامی و چند نماینده مجلس از سقوط حکومت قذافی در لیبی در حالی است که تهران پیش از این از سقوط نظام های دیکتاتوری در تونس و مصر نیز استقبال کرده و آنها را “بیداری اسلامی” نامیده بود.
این در شرایطی است که جمهوری اسلامی و آیت الله علی خامنه ای، اعتراضات گسترده و چندین ماهه در سوریه علیه حکومت دیکتاتوری بشار اسد را “انحرافی” دانسته و آن را ناشی از دخالت نیروهای خارجی عنوان کرده اند.
حکومت سوریه به رهبری حزب بعث از سالها پیش اصلی ترین متحد جمهوری اسلامی در خاور میانه بوده و ایران اخیرا نیز حمایت قاطع خود را از بشار اسد و دولتش اعلام کرده است. این حمایت با وجود بیش از 2200 کشته و ده ها هزار زخمی، زندانی و ناپدید در اعتراضات چند ماهه این کشور صورت می گیرد که خشم جامعه جهانی را برانگیخته و اتهام “جنایت علیه بشریت” را متوجه دولت سوریه ساخته است.
پایان دیکتاتوری 42 ساله
بر اساس گزارش ها از لیبی، تعدادی تانک و نیروی مسلح در زیر آتش سنگین مهاجمان از محل زندگی رهبر خود حفاظت می کنند اما با توجه به کنترل کامل منطقه توسط مخالفان و پشتیبانی گسترده هواپیماهای نظامی ناتو، به نظر نمی آید که این مقاومت برای بیش از چند ساعت ادامه داشته باشد.
خبرنگاران رسانه های بین المللی از طرابلس گزارش داده اند که پایتخت لیبی در ساعت های آینده به طور قطع سقوط می کند و رهبران جهان از عصر دیروز صدور پیام های خود به این مناسبت را آغاز کرده اند.
درگیری های اخیر در طرابلس آخرین پرده از حدود شش ماه نبرد سنگین نظامی میان ارتش و نیروهای نظامی وفادار به قذافی با شورشیان مسلح مخالف او است که در نهایت با ورود جت های جنگنده ناتو و بمباران سنگین تاسیسات زیربنایی و ماشین نظامی لیبی توسط آنها به نفع مخالفان مغلوبه شد.
بدین ترتیب حکومت سرهنگ معمر قذافی که با کودتای آرام سپتامبر 1969 به قدرت رسید در هیاهوی جنگ، آتش توپخانه و غرش هواپیماها به پایان می رسد. رهبری که در طول 42 سال حکومت خود بر لیبی، تمام رسانه ها و احزاب مخالف را خفه کرد، نظامی تک حزبی تاسیس کرد، مخالفان بسیاری را کشت، بسیاری را به زندان انداخت و شکنجه کرد و عملیات تروریستی در نقاط مختلف جهان را علیه منافع کشورهای غربی مدیریت کرد.
معمر قذافی خود را امیر المومنین و یگانه رهبر خلق برای آزادی و سعادت مسلمانان خطاب کرد. او در تمام دوران حکومت تک نفره خود، مخاصمه با غرب و به خصوص آمریکا و اسرائیل را سرلوحه سیاست های خود قرار داد و هرگونه مخالفت با خود را به معنای حمایت از امپریالیسم و کفار، به شدت و با خشونت هرچه تمامتر سرکوب کرد.
به دنبال انقلاب مشهور به “یاسمن” در تونس و سقوط حکومت دیکتاتوری زین العابدین بن علی در این کشور پس از 32 سال، موجی از انقلاب ها و جنبش های مردمی کشورهای عربی و خاورمیانه را در بر گرفت.
حسنی مبارک، رهبر مقتدر مصر دومین رهبری بود که پس از 30 سال حکومت دیکتاتوری بر مصر به طور غیر منتظره ای با انقلاب مردم این کشور از سمت خود برکنار شد و هم اکنون تحت محاکمه دادگاه این کشور قرار دارد.
سوریه، بحرین و یمن از دیگر کشورهایی بودند که “بهار عربی” در آنها پای گرفت اما این انقلاب ها یا توسط حاکمان سرکوب شد و یا علیرغم چند ماه سرکوب گسترده در کشوری مانند سوریه کماکان ادامه دارد.
معمر قذافی، رهبر لیبی سومین حاکم اسلامی در آفریقا است که در این مدت از سمت خود برکنار می شود.
آغاز درگیری‌ها
تظاهرات مسالمت جویانه مردم در طرابلس پایتخت لیبی از حدود شش ماه پیش و با هدف اصلاحات دموکراتیک سیاسی و برکناری سرهنگ قذافی آغاز شد اما پس آز آنکه رهبر این کشور به تانک ها و هواپیماهای جنگنده ارتش دستور داد تا تظاهرات آرام مخالفان را با آتش توپخانه و موشک های سنگین بمباران کنند، اعتراضات در این کشور از فاز سیاسی به نبرد مسلحانه تغییر کرد.
بدین ترتیب قبایل لیبی وارد جنگی تمام عیار اما نابرابر با ارتش قذافی شدند که با استفاده از هواپیما و تانک های سنگین به مقابله با آنها برخواسته بود.
به دنبال ادامه کشتار مخالفان، شورای امنیت سازمان ملل متحد در ماه مارس با صدور قطعنامه ای به منظور حفاظت از غیرنظامیان در برابر حملات حکومت لیبی، پرواز کلیه هواپیماها بر فراز این کشور را ممنوع کرده و به همه کشورهای عضو اجازه داده است برای اجرای این قطعنامه، برقراری آتش بس و حمایت از غیرنظامیان لیبیایی تمام تدابیر لازم از جمله گزینه نظامی را اتخاذ کنند.
بلافاصله پس از تصویب این قطعنامه حملات جنگنده های فرانسه، آمریکا و بریتانیا به تاسیسات و نیروی نظامی ارتش لیبی آغاز شد. در ادامه نیروهای سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) همراه با برخی کشورهای دیگر مدیریت این حملات را بر عهده گرفتند.
در نهایت نیروهای نظامی مخالفان تحت این پشتیبانی ها از روز گذشته پس از دست زدن به تهاجمی از چند سو به طرابلس پایتخت لیبی، کنترل بخش عمده ای از این شهر را در دست گرفتند.
فرماندهان مخالفان می گویند که هم اکنون ۸۰ درصد کنترل شهر از جمله مقر تلویزیون دولتی را در دست دارند.
مصطفی عبدالجلیل، رئیس شورای ملی انتقالی لیبی شب گذشته در کنفرانسی خبری در شهر بنغازی گفت: “مجتمع باب‌العزیزیه و مناطق اطراف آن همچنان خارج از کنترل مخالفان است و ما اطلاعی نداریم که سرهنگ قذافی در این محدوده است یا نه.”
رئیس شورای ملی انتقالی لیبی گفت: “حتی نمی‌دانیم سرهنگ قذافی در لیبی است یا این کشور را ترک کرده است.”
اما سرهنگ دیو لاپان سخنگوی پنتاگون روز دوشنبه به خبرنگاران گفت که آمریکا بر این باور است که آقای قذافی هنوز در لیبی است.
سرهنگ قذافی پیشتر پیش بینی کرده بود که نیروهای قبیله ای طرفدار او وارد طرابلس شوند و “چند ده هزار” نظامی مستقر در شهر در برابر مخالفان مقاومت کنند، که این پیش بینی ها محقق نشده است.
با اینهمه، براساس برخی گزارش ها، گروه هایی از نیروهای وفادار به سرهنگ قذافی همچنان بخش هایی از شهر را در اختیار دارند و نبرد پراکنده بین آنان و نیروهای مخالف ادامه دارد.
بازداشت سیف الاسلام؛ سقوط پایتخت
همزمان برنامه‌های تلویزیون دولتی لیبی از ساعاتی پیش قطع شد و مخالفان مدعی شده اند که کنترل این رسانه را به دست گرفته‌اند و گزارش ها حاکی از بازداشت هلا مصراتی، مجری زن تلویزیون دولتی هوادار سرهنگ قذافی توسط مخالفان است. او پیشتر در هفته جاری هنگام اجرای برنامه اسلحه کمری خود را در برابر دوربین گرفت و در حمایت از قذافی گفت “امروز خواهد کشت یا شهید خواهد شد.”
رهبران مخالفان از نفرات خود خواسته اند که خویشنداری به خرج دهند و از دست زدن به اقدامات تلافی جویانه و انتقام جویی خودداری ورزند.
تصاویر ارسالی از طرابلس مخالفان مسلح حکومت را نشان می دهد که بدون مواجهه با مقاومت، در برخی خیابان های پایتخت حرکت می کنند و به نشانه پیروزی، به تیراندازی هوایی مبادرت می ورزند.
همچنین به گزارش بی بی سی، میدان سبز که طی سال های گذشته همواره نماد پایگاه مردمی حکومت قذافی محسوب می شده و تا همین اواخر، محل اصلی تجمع های دولتی و تظاهرات حمایت از رهبر لیبی بوده، در دست نیروهای مخالف است.
دادستان دادگاه بین المللی کیفری نیز بازداشت سیف الاسلام قذافی، فرزند پسر رهبر لیبی و قدرتمندترین مقام این کشور پس از پدرش را تایید کرده است. چند ماه پیش، این دادگاه حکم بازداشت معمر و سیف الاسلام قذافی را به اتهام ارتکاب جنایت علیه بشریت صادر کرد.
در همین حال، تلویزیون دولتی لیبی در اخرین ساعات کار خود، پیامی صوتی از قذافی را پخش کرد که در آن، از “مردم لیبی” می خواست در حمایت از حکومت و مقابله با آنچه که تلاش بیگانگان برای استعمار مجدد لیبی می خواند، به پا خیزند.
او همچنین از قبایل طرفدار خود خواست تا به سرعت برای کمک به “پاکسازی” پایتخت از مخالفان، به سوی این شهر حرکت کنند و گفت که دستور داده است تا انبارهای اسلحه و مهمات گشوده و مردم لیبی مسلح شوند تا بتوانند، به گفته او، در برابر تهاجم بیگانگان و همدستان آنان مقاومت کنند.
پیامی که به گفته خبرنگاران رسانه های بین المللی حاضر در طرابلس و رهبران جامعه جهانی آخرین پیام های دیکتاتور لیبی است.
