عصر یک‌شنبه ۱۹ مرداد برای ششمین بار در دو ماه اخیر آتش به جان پارک ملی گلستان در استان گلستان افتاد؛ آتشی که تا عصر دوشنبه ۲۰ مردادماه ده‌ها هکتار از این پارک را سوزاند. دلیل عدم حضور به موقع نیروها برای خاموش کردن آتش،سخت بودن دسترسی نیروها، خودروها و امکانات اطفای حریق به محل آتش‌سوزی عنوان شده است. به گفته اسماعیل مهاجر مدیرکل حفاطت محیط زیست استان گلستان این آتش‌سوزی به صورت عمدی اتفاق افتاده و به طور قطع توسط شکارچیان بوده است زیرا منطقه آتش‌سوزی شرایطی ندارد که مسافران و یا افراد عادی قادربه عبور از آنجا باشند. جواد سلیاری مدیر پارک ملی گلستان هم عصر روز دوشنبه به ایرنا گفت آتش سوزی در چهار جهت جغرافیایی بشدت در حال گسترش است. او نیز با قاطعیت بر مقصر بودن شکارچیان غیرمجاز تاکید کرده و گفته است: “شب گذشته حوالی ساعت ۲۴ در منطقه مرکزی پارک نور پروژکتوری مشاهده شد که با ردیابی ماموران خاموش شد و دارنده آن اقدام به فرار کرد”.
بنا به گزارش‌ها پس از آتش‌سوزی صدای تیراندازی در منطقه شنیده شده که نشان می‌دهد شکارچیان غیرمجاز از فرصت بوجود آمده و حضور ماموران در مهار آتش سوء استفاده می‌کنند و به شکار حیوانات می‌پردازند. گرچه آتش را شکارچیان به پا کردند اما عدم توانایی کافی درمدیریت بحران و مهار سریع آتش‌سوزی مانند دفعات گذشته انتقادات فراوانی را متوجه مسئولان کرده است.
آتش‌سوزی‌های متعدد که پیش‌تر صدها هکتار از پارک ملی گلستان را خاکستر کرده بود، این بار هم بیش از ۲۰۰ هکتار از سرمایه محیط زیست کشور از بین برد تا بالاخره پس از ۲۴ ساعت،جواد سلیاری مدیرپارک به ایرنا خبر بدهد که “آتش از حوالی ساعت هفت عصر دوشنبه مهار شده و هم اکنون تنها نیروهای یگان حفاظت محیط زیست در منطقه حضور دارند.”
قدیمی‌ترین پارک ملی کشور، در معرض نابودی
“با ستاد دفاع غیرعامل تماس گرفته شده، چنانچه آنها وارد عمل شوند، احتمال موفقیت و مهار آتش وجود دارد اما هنوز آنها نیز اقدامی نکرده‌اند. ستاد مدیریت بحران کمکی نکرده و تنها نامه‌نگاری کرده‌اند. تنها بالگردی که به منطقه آمده، بالگرد هلال‌احمر است که امکان حمل آب ندارد و تنها امدادرسانی انجام می‌دهد.” این را اسماعیل مهاجر مدیرکل حفاظت محیط‌زیست گلستان، به روزنامه شهروند گفته و ادامه داده است: “پیش‌بینی درخصوص اینکه چه میزان از درختان پارک در آتش سوخته، امکان‌پذیر نیست چرا که هنوز آتش مهار نشده اما به نظر می‌رسد ۲۰۰ هکتار از جنگل‌های گلستان از بین رفته است.”
مهاجر از وضعیت پارک ملی گلستان ابراز نگرانی شدید کرده و گفته “این پارک با خون دل محیطبانان حفظ شده اگر مسئولان همت نکنند، این سرمایه ملی از دست خواهد رفت، زیرا گرما در منطقه زیاد است، باد می‌وزد و ارتفاعی که حریق در آن محدوده آغاز شده زیاد است و به گسترده شدن آتش کمک می‌کند. باید گفت فاجعه‌ای در راه است و درختان پهن‌برگ و اُرس درحال سوختن هستند.”
آتش سوزی پارک ملی گلستان قدیمی‌ترین پارک ملی ثبت شده در کشور که در بین استان های گلستان و خراسان شمالی و در مسیر جاده بین المللی تهران ـ گرگان ـ مشهد واقع شده است؛ تازگی ندارد، تابستان هر سال آتش به جان این سرمایه ملی می‌افتد و خاکسترش می‌کند با این حال مسئولان نه پیشگیری کرده‌اند و نه حتی توان کنترل و مهار آتش را دارند. مژگان جمشیدی فعال حوزه محیط زیست درباره دلایل آتش سوزی در پارک ملی گلستان، پیش‌تر به نامه‌نیوز گفته بود: “مسلم است مسافران عبوری، ارزش‌های پارک ملی را نمی‌دانند. خیلی از افراد که مقصدشان گلستان نیست و از ارزش‌های یک پارک ملی خبردار نیستند وقتی به محیط خوش آب و هوا می‌رسند طبیعتاً ماشین خود را کنار زده و بساط آتش و قلیان (کباب و چایی) به راه می‌اندازند. طبیعتاً این یکی از علت‌های آتش‌سوزی است. علت دیگر این است که وقتی آتش‌سوزی اتفاق می‌افتد تمام محیط بانان بسیج شده و به منطقه می‌روند. در این زمان شکارچیان خیلی خوشحال می‌شوند چون محیط بانان سرگرم خاموش کردن آتش هستند. پس به راحتی می‌توانند شکار کنند. این وسط یکسری شکارچیان سوء استفاده کننده خود اقدام به ایجاد حریق می‌کنند. وقتی آتش‌سوزی رخ می‌دهد همه (نیروهای هلال احمر، منابع طبیعی و…) برای خاموش کردن آتش بسیج می‌شوند و دیگر کسی به این فکر نیست که ممکن است یک قوچ یا گوزنی کشته‌شود.”
این فعال محیط زیست با انتقاد از عملکرد مسئولان اضافه کرده بود: “اگر سازمان بودجه و توان خرید یک هلیکوپتر ناقابل را ندارد، مشکلی نیست ولی سازمانی که می‌تواند عکس یوز را روی پیراهن تیم ملی فوتبال بزند و به دنیا عرضه کند، توپ با عکس گونه‌های در حال انقراض درست کند، نمی‌تواند یک هلیکوپتر برای سازمان بگیرد. چطور در انجام کارهای نمایشی موفق هستند؟ چرا نمی‌توانند یک هماهنگی با سپاه و ارتش برای سه ماه تابستان بکنند تا یک هلیکوپتر برای استان گلستان بگیرند. آتش سوزی این روزها در منطقه صخره‌ای بود و محیط بانان مستاصل مانده‌بودند. محیط بانان با زبان روزه در این گرمای وحشتناک پارک ملی گلستان با درجه رطوبت بالا باید آتش را خاموش می‌کردند. شب را تا صبح در منطقه بودند تا مجدداً آتشی روشن نشود.”
محمد سادات ابراهیمی، عضو فراکسیون محیط زیست مجلس هم تیرماه گذشته و در موارد پیشین آتش‌سوزی با اشاره به افزایش آتش‌سوزی‌ها در مناطق شکار ممنوع در فصل تابستان، از عدم احساس مسئولیت مسئولان انتقاد کرده و به فارس گفته بود: “متاسفانه با آتش‌سوزی‌های آنی در جنگل‌ها سرمایه ملی به باد فنا می‌رود و در این میان مسئولان اجرایی هیچگونه احساس مسئولیتی نمی‌کنند.در این میان اعتراض جدی به سازمان بحران‌ها وارد است که امکانات لازم را در مواقع ضروری و اضطراری در اختیار سازمان محیط زیست قرار نمی‌دهد.”
محیطبانان بی‌مزد و منت
اما آتش‌سوزی‌ها اخیر تنها به محیط زیست نیست که صدمه وارد می‌کند، جان و سلامت محیطبانان این منطقه هم مورد تهدید قرار می‌گیرد چنانچه آتش‌سوزی اخیر پارک ملی گلستان باعث مصدومیت یکی از محیطبانان هم شده است. بنا بر گزارش‌ها این محیط بان به دلیل صعب العبور بودن منطقه با اسب برای مهار آتش در حال حرکت به سوی این منطقه بود که از ناحیه پا دچار حادثه و مصدومیت شده است. سلیاری مدیر پارک ملی گلستان هم با بیان اینکه «محیط بانان تنها افرادی هستند که از نخستین لحظات وقوع آتش در منطقه حضور یافته و تا پس از مهار و کنترل کامل آن نیز در منطقه باقی می‌مانند» گفته است: “هیچ کس از این قشر زحمتکش تقدیر و تشکری نمی کند و حتی مدتی است که حق ماموریت به آنان داده نمی شود و هزینه البسه خود را نیز بطور شخصی تامین می‌کنند.”
مژگان جمشیدی فعال محیط زیست پیش‌تر شرایط محیطبانان این منطقه را دشوار توصیف کرده و گفته بود: “تنها وسیله محیط بانان برای خاموش کردن آتش، یک تراکتور با مخزن آب و یک ماشین آتش‌نشانی قدیمی بود که تنها قابل استفاده در مناطق مسطح است. آتش‌سوزی یک باغچه یا جای کوچکی نیست بلکه چندین هکتار است که می‌سوزد. صحبت از کوه و دره و تپه است….اینجاست که هلیکوپتر به درد می‌خورد ومی‌تواند مخزن خود را از نزدیکترین سد، پر از آب کرده و در جاهای صعب العبور بریزند. یا دور آتش یا منطقه را خیس کنند تا آتش نتواند پیشروی داشته باشد. هر ساله شاهد همین وضعیت هستیم. من به عمر فعالیت‌های ۱۲ ساله خود در این زمینه دیدم هر سال جنگل‌ها دچار آتش سوزی می‌شوند. در حالی که هنوز مسئولین می‌گویند که امکانات و تجهیزات نداریم و کشور در وضعیت تحریم است.”
اغلب فعالان محیط زیست، جاده‌ای را که ازمیان پارک ملی گلستان می‌گذرد مقصر اصلی آتش‌سوزی در این منطقه می‌دانند. حسین آخانی گیاه‌شناس و عضو هیات علمی دانشگاه در همین رابطه می‌نویسد: “جاده ای که از وسط پارک می گذرد عاملی است که هم باعث کشتار جانوران می شود و هم به راحتی امکان ورود متخلفان و شکارچیان را به پارک فراهم می کند. از ریاست محترم سازمان انتظار داریم هر چه سریع تر برای حل مشکلات پارک ملی گلستان وارد عمل شوند. “
بر اساس گزارش‌ها در حالی که هیات دولت پیش از این تصویب کرده که جاده از پارک ملی گلستان خارج شود و جاده جایگزین مورد استفاده قرار گیرد، وزارت راه هنوز به تعریض جاده ادامه می دهد.
